Η γόπα του Ντον Κορλεόνε

• Του Δημήτρη Δανίκα, Τα Νέα: Πέμπτη 3 Σεπτεμβρίου 2009

Ανελέητος βομβαρδισμός αιθουσών. Εννιά πρεμιέρες σε αλληλοσπαραγμό. Από τις ΗΠΑ και την Ελλάδα μέχρι την Ισλανδία. Τα πάντα. Αnd the winner is... «Ο γιος του Τσάρλι». Του «άγνωστου» Κάρολου Ζωναρά. Απίστευτο κι όμως πραγματικό. Ένα αυθεντικό ελληνικό trash κερδίζει την πολυπληθή κούρσα με φώτο φίνις!

Για να πω την αλήθεια, όταν πρώτη φορά το είδα στο περασμένο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το προσπέρασα σαν γραφικό πρωτόλειο μειρακίου που για πρώτη φορά πιάνει μηχανή στα χέρια του. Λάθος και πλάνη. Ποτέ μην εμπιστεύεσαι τα φεστιβάλ. Τα κριτήρια επιπόλαια και ρηχά. Γι΄ αυτό πάντα διπλοτσεκάρω τις ταινίες πιο ψύχραιμα και σωστά. Πάμε τώρα στα βαθιά. Για να το κρίνω πρέπει πρώτα να βγάλω το κοστούμι, τη γραβάτα και τις προκαταλήψεις. Ο Τσάρλι, παιδιά, απευθύνεται αποκλειστικά σε όσους είναι αποφασισμένοι να χωθούν μαζί του στον σκουπιδοτενεκέ της κοινωνίας χωρίς να πιάσουν τη μύτη τους ούτε μία φορά!

Με έναν λόγο, το «Γιος του Τσάρλι» εντελώς trash. Εξ όσων ταινιών έχω δει, το μοναδικό αυθεντικό σκουπίδι από συστάσεως ελληνικού σινεμά. Τι πάει να πει αυτό; Τα πρόσωπα, οι ρόλοι, το στόρι και οι χώροι συγκροτούν μια μεγαλειώδη και απωθητική πινακοθήκη τεράτων. Νονοί της νύχτας, νταβατζήδες, πόρνες, κουμπουροφόροι, μπουκαδόροι, τραβεστί και πάσης φύσεως ρεμάλια μπαινοβγαίνουν άλλοτε υποταγμένοι και άλλοτε σαν άγρια τσακάλια. Όποιος αντέχει, καλώς να έρθει. Ακόμα, trash είναι το χυδαίο, το χαλασμένο, το περιθωριακό και το φτηνό. Όλα μαζί. Σε μικρές διαστάσεις. Το «Νονός», η τοιχογραφία της μαφίας και της εξουσίας. Το «Γιος του Τσάρλι», τα αποφάγια και η γόπα του Ντον Κορλεόνε. Καταλάβατε;

Το δεύτερο σημείο υπεροχής του Κάρολου Ζωναρά είναι η αντιστροφή των αγγελικών τεράτων του Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Παρέα με δάνεια και επιρροές από τον Φασμπίντερ, βυθίζεται στην κόλαση χωρίς να επενδύει, σε κανένα από τα ζωντανά σκουπίδια του, ούτε μισό ελαφρυντικό. Ίσως μόνο στους τραβεστί. Ελεγχόμενο κι αυτό. Του ξέφυγε; Το έκανε επίτηδες; Το σχεδίασε; Μου είναι αδιάφορο. Στην κόλαση μπαίνει, διαβόλους φέρνει. Πάει, τελείωσε!

Το τρίτο σημείο υπεροχής είναι η δραματουργία των χαρακτήρων του. Απ΄ αυτούς εξαιρώ τους τραβεστί. Εδώ υποκλίνεται στην ευκολία και τη γραφικότητα. Εδώ το σχήμα, τα καλιαρντά, τα ανέκδοτα. Ο Ζωναράς- όπως και οι περισσότεροι σκηνοθέτες- δυσκολεύεται να επεξεργαστεί τους θετικούς χαρακτήρες. Εδώ το λάθος του. Εδώ η γραφικότητά του και οι αδυναμίες του. Όμως η πινακοθήκη των γκάνγκστερ αναβαθμίζει το σκουπίδι του στο επίπεδο του «Long Good Friday» («Βρώμικο Σαββατοκύριακο») του Τζον Μακένζι και του 1988. Μπορεί- σε ορισμένα σημεία- να τον κερδίζει. Εδώ με τρεις σαρωτικές παρουσίες. Επικεφαλής ο αγνώριστος με χαρακτηριστικά παρηκμασμένου Ινδιάνου, ένας παραμορφωμένος, φουριόζος και ορμητικός Φαίδων Γεωργίτσης. Ομολογώ δεν τον αναγνώρισα. Έτσι, όταν στα credits έψαξα, έμεινα με το στόμα ανοιχτό. Η καλύτερη κινηματογραφική παρουσία του. Βy far. Σε σημείο που να κοιτάει στα μάτια τον Μπομπ Χόσκινς του «Βρώμικου Σαββατοκύριακου». Υποκλίνομαι στον αρχηγό. Η καλύτερη ερμηνεία του περσινού Φεστιβάλ. Το βραβείο στον γίγαντα χωρίς δεύτερη κουβέντα. Πού τέτοια αξιοκρατία. Άδεια κοστούμια, άδεια βραβεία. Από κοντά ο Κώστας Βουτσάς. Σε δεύτερο ρόλο, ως Βig John. Όποιος νέος σκηνοθέτης εξασφαλίσει Βουτσά κερδίζει πρώτο αριθμό λαχείου χωρίς πολλά λεφτά. Από γερή ράτσα και ακλόνητη γενιά. Στα εβδομήντα του διάγει δεύτερη καριέρα, ανθόσπαρτη και πολυδιάστατη. Από κοντά και ο Γιώργος Γιαννόπουλος, ο αρχιτραμπούκος του Τσάρλι (Φαίδων Γεωργίτσης). Και οι τρεις της πρώτης σειράς.

Και για να τελειώνω. Ένα συνιστώ. Μην ψάχνετε κοινωνικές αναφορές και ηθικοπλαστικά διδάγματα. Μια άσκηση ύφους είναι. Έτσι το είδε, έτσι το έκανε. Άνοιξε τον σκουπιδοτενεκέ της νύχτας και χωρίς ενδοιασμούς όρμησε και βρώμισε. Φτηνός ο προϋπολογισμός. Φτηνή η ταινία. Φτηνοί οι χαρακτήρες. Όλα στη φτήνια. Αλλά, όπως στην εμποροπανήγυρη της Αμαλιάδας, έτσι κι εδώ. Μερικές φορές οι γύφτοι πουλάνε μεταξωτές κορδέλες για φύκια. Και πού ΄σαι; Χίλιες φορές αυτή η αυθεντική φτήνια, από εκείνη τη μεγαλόστομη και πολυτελή του Κουέντιν Ταραντίνο, με τον τάχα μου ανορθόγραφο τίτλο «Άδωξοι μπάσταρδη»!

Με δυο λόγια: Στους σκουπιδοτενεκέδες της αθηναϊκής νύχτας, μικρονονός, προερχόμενος από την ελληνική ομογένεια της Αστόριας με το όνομα Τσάρλι (Φαίδων Γεωργίτσης), γδέρνει τα πορτοφόλια του πεζοδρομίου, των τραβεστί και των μπαρ της περιοχής. Με αρχιτραμπούκο τον Τόνη (Γιώργος Γιαννόπουλος), έναν κρυφο-ομοφυλόφιλο που γουστάρει να κοιμάται με μια τραβεστί. Η Τζόι (Κάτια Ουόλις), η γκόμενα του Τσάρλι, πνιγμένη στα ναρκωτικά. Κάτι την βασανίζει από παλιά. Ταυτοχρόνως ένας αμίλητος νεαρός εμφανίζεται από το πουθενά (Νεκτάριος Παπαλεξίου). Κοιμάται στους δρόμους, τρώει από τα σκουπίδια και όλη την ώρα παρακολουθεί την... αγαθοεργία του Τσάρλι. Μπας και ο τύπος είναι ο γιος του Τσάρλι; Μπας και είναι το μωρό που το πέταξε στα σκουπίδια της Αμερικής; Και την ώρα που συμβαίνουν όλα αυτά, ένας μεγαλογκάνγκστερ με το όνομα Βig John (Κώστας Βουτσάς) βουρτσίζει τα δόντια του να καταβροχθίσει το μικρό ψάρι!

«Ο γιος του Τσάρλι»

Αυθεντικό σκουπίδι Γκάνγκστερ, τραμπούκοι, πόρνες, τραβεστί Ο καλύτερος Φαίδων Γεωργίτσης

ΒΑΘΜΟΙ = 6 1/2

(αληθινό trash)

• Η τέχνη της εικονικής πραγματικότητας

Εβδομάδα σκουπιδιών. Όπως ο «Τσάρλι», έτσι και ο «Gamer» (ο τύπος που μπαίνει σε επικίνδυνο παιχνίδι). Των Μαρκ Ντεβελντάιν και Μπράιαν Τέιλορ. Οι δύο τύποι που είχαν υπογράψει μια χαλκομανία με τίτλο «Crank: Ηigh voltage». Κάτι σαν προπόνηση πριν από το πρωτάθλημα, με γκολτζή το «Gamer». Και πράγματι. Η μεταμόρφωση σε αφήνει με ανοιχτό το στόμα! Ο λόγος εντελώς εικαστικός. Οι μάγκες αναμειγνύουν την πραγματικότητα με το videogame. Μια μεταμοντέρνα οπερέτα action movie, με μια κάμερα που ζωγραφίζει. Ζογκλέρ οι τύποι. Ο αμφιβληστροειδής βομβαρδίζεται ανηλεώς. Όλα άνω-κάτω. Η αυτοκρατορία της ασυμμε τρίας, του χάους, της ασυναρτησίας. Με μια εφιαλτική υπερπαραγωγή. Από το σήμερα, στην αυριανή κόλαση της τεχνολογίας. Γι΄ αυτό οι χαρακτήρες μπαινοβγαίνουν από κάποια φανταστική πύλη και όλοι μοιάζουν με ήρωες από παιχνίδι. Γι΄ αυτό το εικαστικό αποτέλεσμα εντελώς videogame. Και γι΄ αυτό ο φουτουρισμός. Είναι και δεν είναι αληθινό.

Το στόρι, εντελώς μελλοντολογικό και καταστροφικό. Όπου στο μέλλον, και μέσω Διαδικτύου, θα οργανώνονται παιχνίδια προσομοίωσης με πολλούς παίκτες, που έτσι θα πραγματοποιούν τις πιο απόκρυφες φαντασιώσεις τους. Ο εφιάλτης στον δρόμο της τεχνολογίας. Μια πολυεθνική εταιρεία τέτοιων προϊόντων διασκέδασης, ο κατασκευαστής ενός θανάσιμου παιχνιδιού. Κάτι σαν ταινία ιδιωτικής χρήσεως, με περιεχόμενο ακραίο και νοσηρό. Θανατοποινίτες, όργανα ενός παιχνιδιού που ελέγχεται από πλούσιους παίκτες, σ΄ ένα κυνηγητό μέχρι τελικής πτώσεως. Με έναν λόγο, ο ζωντανός άνθρωπος, ο πραγματικός, με σάρκα και οστά, θα μεταμορφώνεται σε «αντικείμενο», σε ήρωα videogame, και η ζωή του θα κρέμεται από τα δάχτυλα και τις επιθυμίες των παικτών. Τρομερό! Όπως ακριβώς στο παρελθόν, όπου ζάπλουτοι γαιοκτήμονες επιδίδονταν σε κυνήγι ανθρώπινων κεφαλών. Κάτι σαν ρώσικη ρουλέτα διαστημικής τεχνολογίας.

Έτσι οι δύο σκηνοθέτες υποστηρίζουν το εικαστικό τους υλικό. Έτσι η αισθητική αντικαθιστά το σενάριο και την πλοκή. Έτσι η τεχνολογία είναι η αισθητική και η ουσία της ταινίας. Έτσι το «Gamer» πάει ένα βήμα πιο μπροστά το είδος της φουτουριστικής, φανταστικής περιπέτειας. Προφητικό. Α, ξέχασα κάτι σημαντικό: όλοι οι ηθοποιοί (Τζέραρντ Μπάτλερ, Μάικλ Χολ, Άμπερ Βαλέτα, Άλισον Λόμαν, Κίρα Σέτζγουικ) είναι κουρδισμένοι στον ίδιο τεχνολογικό χορό. Άψυχοι, ψεύτικοι, εικονικοί. Και, για να μη παρεξηγηθώ, ένα πράγμα για το κοινό: μόνο για θεατές εξοικειωμένους με το videogame και την τεχνολογία. Οι υπόλοιποι θα το φτύσουν και μπορεί να κάνουν εμετό!

«Gamer»

Η τέχνη της τεχνολογίας Η ταινία ως videogame Εφιαλτική, χαοτική, μελλοντολογία

ΒΑΘΜΟΙΑ = 6 1/2

(film making τρομερό)

• Μπετόβεν στα σκουπίδια

Είπαμε, η εβδομάδα είναι των σκουπιδιών. Από αληθινό περιστατικό που συνέβη στη ζωή του μεγαλοδημοσιογράφου των «Λος Άντζελες Τάιμς», Στιβ Λοπέζ (Ρόμπερτ Ντάουνι τζούνιορ). Όταν ψάχνοντας στα πεζοδρόμια των χιλιάδων αστέγων της Πόλης των Αγγέλων έπεσε πάνω σε μια ταλεντάρα του τσέλο με το όνομα Ναθάνιελ Άντονι Έιρς (Τζέιμι Φοξ). Ως εκ τούτου «Τhe soloist»- και ελληνιστί «Ο βιρτουόζος». Με σκηνοθέτη τον Βρετανό Τζο Ράιτ της «Εξιλέωσης». Εξωτερικά το αποτέλεσμα ευπρεπές, καλοφτιαγμένο, καλοσιδερωμένο και οργανωμένο. Με επιμύθιο το γνωστό και εντελώς αγγλοσαξονικό. Των ημερών: φιλανθρωπία, καλοσύνη, αλληλεγγύη και μεταφυσικός ουμανισμός. Αγαπάτε αλλήλους. Χείρα βοηθείας στους ασθενείς και οδοιπόρους. Έτσι η σεναριογράφος Σουζάνα Γκραντ ρίχνει ένα βλέμμα συμπάθειας, κατανόησης και έκπληξης σε έναν μικρό Μπετόβεν που έχει ενταφιαστεί στον σκουπιδοτενεκέ του χλιδάτου Λος Άντζελες. Σημεία της οικονομικής κρίσης. Guys, στα έγκατα της καλοπέρασής μας κυκλοφορούν ταλαντούχα πλάσματα ενός κατώτερου θεού. Να, ορίστε ο black Ναθάνιελ. Ωραίο σαν δημοσιογραφικό ρεπορτάζ. Θα το υπέγραφα μετά χαράς. Όμως, ως ταινία που μέσω μιας ατομικής περίπτωσης βλέπει το σύνολο, μοιάζει με μικρή λαμπάδα στην εκκλησία.

Ο Τζο Ράιτ αρνείται να βουτήξει στις αιτίες. Αρνείται να περιγράψει την κοινωνική διάσταση του προβλήματος. Ξώφαλτσα περνάει, ξώφαλτσα περιγράφει, ξώφαλτσα σκηνοθετεί. Και μέσα στο αδιέξοδό του καταλήγει στην ψυχολογία και την περιπτωσιολογία. Γιατί ο Ναθάνιελ αρνείται πεισματικά να ενσωματωθεί και να μεγαλουργήσει; Μα είναι σχιζοφρενής, τραυλίζει ο Τζο Ράιτ. Α, εντάξει. Η περίπτωση είναι κλινική. Επομένως α χου! δεν με νοιάζει! Να φέρουμε τον Γιάλομ να τον γιατρέψει. Να τον βλέπουν οι θεούσες, να ξεπουλήσουν χαρτομάντιλα τα περίπτερα. Μ΄ έναν λόγο, το american cinema, παρά την κρίση και το ταρακούνημα, βλέπει το δέντρο και εγκαταλείπει το δάσος. Να σου δείξω εγώ πόσα τέτοια ταλέντα Επιστήμης και Τέχνης έχει εκτοπίσει και βρωμίσει η εξουσία. Αμάν πια με την ατομική ευαισθησία. Να πετάμε σαν φανατικοί της οικολογίας τα αποτσίγαρα στα σταχτοδοχεία και την ίδια στιγμή το σύστημα να λειώνει τους πάγους χωρίς ντροπή!

Και κάτι ακόμα, για τις λεπτομέρειες της σκηνοθεσίας και τις επιδόσεις στις ερμηνείες. Εκτός των δομικών, κοινωνικών προβλημάτων, ο Τζο Ράιτ μπουκώνει την ταινία με χιλιάδες στολίδια. Έτσι, γραφικοί οι άστεγοι και οι τρελοί. Η αιτία μία και μοναδική. Είναι αντίφαση άλυτη και χαρακτηριστική. Να σκηνοθετείς με όρους πλούσιας παραγωγής τα βρώμικα ζωντανά σκουπίδια της Αμερικής. Σαν για πρώτη φορά ένας πλούσιος να πέφτει πάνω σε ζητιάνο της Αφρικής. Όσο για τις ερμηνείες, ο Ρόμπερτ Ντάουνι τζούνιορ κατά κράτος κερδίζει τον Τζέιμι Φοξ. Πάντα το πίστευα αυτό. Ηθοποιάρα με χαρακτήρα αυτοκαταστροφικό.

Με δυο λόγια: Στην πιο κρίσιμη καμπή του, μεγαλοδημοσιογράφος των «Λος Άντζελες Τάιμς» πέφτει πάνω σε άστεγο μαύρο που στη συνέχεια αποδεικνύεται μεγάλο ταλέντο στο τσέλο και πρώην υπότροφος του σπουδαίου Τζούλιαρντ. Από εδώ και μπρος ο Στιβ Λοπέζ (ο δημοσιογράφος) βάζει πρώτο στόχο στη ζωή του να επαναφέρει τον μικρό Μπετόβεν στα σαλόνια και την επιτυχία.

«Ο βιρτουόζος»

Αληθινή ιστορία Σπουδαίος μουσικός στα σκουπίδια Ξώφαλτσα η ουσία

ΒΑΘΜΟΙ = 5

(φιλανθρωπία)

• Η διαφθορά της πάει πολύ

«Νύχτες οργής» («Sangue Ρazzo»). Του Μάρκο Τούλιο Τζορντάνα. Οι Ιταλοί προς άγραν σκανδάλων από την εποχή του Μουσολίνι. Δύο stars του ιταλικού σινεμά της μουσολινικής περιόδου βουτηγμένοι στα ναρκωτικά, τη διαφθορά και τη συνεργασία με το φασιστικό καθεστώς. Ήταν όμως έτσι; Με Μόνικα Μπελούτσι και Αλέσιο Μπόνι. Με συγχωρείτε δηλαδή... Η κορμάρα της Μελούτσι δεν μπορεί τη χαλκομανία να την κάνει «ζωντανή» σαν ταινία. Μonica, scuza!

ΒΑΘΜΟΙ = 4

(χωρίς Μόνικα μηδέν)

• Ούτε κρύο ούτε ζέστη στην οθόνη

«Η γυναίκα του ταξιδευτή» («Τhe time traveller΄s wife»). Του κάποιου Ρόμπερτ Σουέντκε, από το ομότιτλο ρομάντζο φαντασίας της Όντρεϊ Νιφενέγκερ. Ο Χένρι (Έρικ Μπάνα), με το χάρισμα να μπαινοβγαίνει μέσα στον Χρόνο - από το χτες, στο σήμερα και το μέλλον- είναι κολλημένος με την Κλερ (Ρέιτσελ ΜακΆνταμς). Εκείνη, ως πιστή Πηνελόπη τον περιμένει με τα πόδια στο τσιγκέλι. Εκείνος έρχεται, την φιλάει, κοιμάται μαζί της, την παντρεύεται και φεύγει. Βολικό. Για τις γυναίκες που στα όνειρά τους την υποταγή τους την έχουν εξωραΐσει σε ρομάντζο με κάποιο πρίγκιπα φευγάτο. Σενάριο μονοδιάστατο, μονόχορδο, μονοφωνικό. Σκηνοθεσία με την ίδια σκηνή σαν χαλκομανία. Βαρέθηκα.

ΒΑΘΜΟΙ=3

(max)

«Λευκή νύχτα γάμου» («White night wedding»).

Του Μπαλτάσαρ Κορμακούρ από την Ισλανδία («101 Ρέικιαβικ»). Παντρεμένος μιας κάποιας ηλικίας πρόκειται να παντρευτεί μικρότερή του σε κάποια απομακρυσμένη περιοχή. Η μέλλουσα πεθερά τα παίρνει στο κρανίο, το ίδιο και ο σύζυγός της, αλλά η εχθρική ατμόσφαιρα δεν κάμπτει τις επιθυμίες των ερωτευμένων. Στο βάθος κάποιο μυστικό από το παρελθόν, το μεγάλο επιχείρημα των πεθερών-εχθρών. Η σκηνοθεσία μπερδεύει το παρελθόν με το παρόν. Άλλοτε με την πρώην σύζυγό του, άλλοτε τις παραμονές του γάμου του. Όσο κλιμακώνεται η εχθρική συμπεριφορά των γονιών της νύφης, τόσο κλιμακώνεται και η συμπεριφορά της απροσάρμοστης πρώην συζύγου του σημερινού γαμπρού. Μερικοί χαρακτήρες αλλόκοτοι και καλοί, μερικοί γραφικοί και βαρετοί. Ούτε κρύο ούτε ζέστη.

ΒΑΘΜΟΙ=5

(για Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης)

«Κατασκοπεύοντας» («Spy(ies)»). Γαλλικό θριλεράκι του Νικολά Σααντά.

Κλεφτρόνι (Γκιγιόμ Κανέ)

που κατά λάθος παραβίασε αποσκευή κατασκόπου της Συρίας, συλλαμβάνεται από τη μυστική αστυνομία της Γαλλίας και αντιμετωπίζοντας το δίλημμα «κατάσκοπος ή φυλακισμένος» καταλήγει στο Λονδίνο, παρακολουθώντας τον εν λόγω Βρετανό και ύποπτο για μεταφορά εκρηκτικών ουσιών στη Δαμασκό. Μοναδικός τρόπος να διαχειριστεί την αποστολή του είναι να κοιμηθεί με τη γυναίκα του υπόπτου. Παίζει και ο Στίβεν Ρία. Ακούνητος, ακατοίκητος, γραφικός. Το αποτέλεσμα σαν καλοφτιαγμένη τηλεοπτική σειρά. Εξαιρετική φάτσα ο Κανέ. Σαν να είναι μικρός ο Σον Πεν.

ΒΑΘΜΟΙ=5

(ε και;)

«Θέμις». Ελληνικό ντοκιμαντέρ του Μάρκου Γκαστίν (Μασσαλία, μακρινή κόρη). Τα ελληνικά δικαστήρια, ανώτερα από τρελοκομεία. Καλοφτιαγμένο αλλά μονόχορδο και επαναλαμβανόμενο. Θα κάνει καριέρα στην τηλεόραση.

Βαθμοί = 4 (τηλεοπτικό)

«Εξωγήινοι στη σοφίτα» («Αlliens in the Αttic»).

Μια καταιγίδα μετεωριτών «βρέχει» εξωγήινους στη σοφίτα ενός τριώροφου εξοχικού πολυμελούς οικογένειας Αμερικανών. Οι εξωγήινοι παθαίνουν πανικό, διότι η ειδική συσκευή που έχουν για να ανιχνεύουν τα μυαλά των ανθρώπων δεν πιάνει στα κεφάλια των παιδιών. Παιδικό και οικογενειακό.

ΒΑΘΜΟΙ = DΟΝ΄Τ

(δεν το είδα)