Στο «Informant» του Σόντερμπεργκ, ο ηθοποιός με το εφηβικό πρόσωπο μεταμορφώνεται σε έναν «απίστευτο τύπο»

Ο απίστευτος... κύριος Ντέιμον

Στη δεκαετία του '90 στο Χόλιγουντ αναδείχθηκαν δύο σπουδαίοι ηθοποιοί, ο Λεονάρντο ντι Κάπριο και ο Ματ Ντέιμον, που εκτός από το ταλέντο, είχαν ένα ακόμη κοινό χαρακτηριστικό: το εφηβικό πρόσωπό τους. Ο Ντέιμον, η ψυχή και το σώμα του πρόσφατου The Informant, ήρθε με ορμή στο προσκήνιο το 1997 με την εμπορικότερη ταινία του ανεξάρτητου Γκας Βαν Σαντ, τον «Ξεχωριστό Γουίλ Χάντινγκ», ενσαρκώνοντας έναν αντιήρωα, κράμα καλού παιδιού και επαναστάτη χωρίς αιτία. Ενας νεαρός με υψηλότατο δείκτη νοημοσύνης, που προοιωνίζεται λαμπρό μέλλον, δίνει την πιο «παράλογη» απάντηση στο ηθικό δίλημμα της χρυσής εποχής των γκόλντεν μπόις: διαλέγει τον δρόμο της καρδιάς του, αντί τη λεωφόρο της επαγγελματικής επιτυχίας.

Ο 27χρονος ηθοποιός συνέχισε προσέχοντας τις επιλογές του. Το 1999, σε έναν άλλο μεγάλο σταθμό της καριέρας του, αναμετρήθηκε με τον πολυπλοκότερο ήρωα της αστυνομικής λογοτεχνίας, τον Ρίπλεϊ της Πατρίτσια Χάισμιθ, φτιάχνοντας ένα συμπαγή χαρακτήρα μπροστά στον φακό του Αντονι Μιγκέλα. Ακολούθησε η συμμετοχή του στην πιο επιτυχημένη ποιοτικά και εμπορικά κατασκοπική τριλογία της εποχής μας. Ο Ντέιμον με το εφηβικό πρόσωπο έγινε κάτι σαν σύγχρονος Τζέιμς Μποντ στον ρόλο του πρώην πράκτορα της CIA, Tζέισον Μπορν. Σήμερα, στα 39 του, πρόσθεσε μουστάκι στο πρόσωπό του και 13 κιλά βάρος στο σώμα του για να μεταμορφωθεί σε έναν «απίστευτο τύπο», όπως χαρακτηριστικά αναγράφεται στην αμερικανική διαφημιστική αφίσα τού «Τhe Informant». Η ταινία του Στίβεν Σόντερμπεργκ μοιάζει με απομίμηση σλάπτσικ κωμωδίας γύρω από τη ζωή ενός απατεώνα, του υπαρκτού Μαρκ Γουίτεκερ. Ο βασικός λόγος για να την δει κανείς είναι ο πρωταγωνιστής της.

• Μπλόφα...

Ο Γουίτεκερ είναι ανερχόμενο στέλεχος σε έναν κολοσσό της αμερικανικής βιομηχανίας τροφίμων, την Archer Daniels Midland, αλλά κι ένας (αντι) ήρωας σε μια περίπλοκη περιπέτεια βιομηχανικής κατασκοπείας που εκτυλίσσεται σαν μπλόφα. Είναι βιοχημικός με μια καλή θέση στην ADM. Η δουλειά του είναι να εντοπίζει τη ζάχαρη σε μικρόβια με σκοπό να δημιουργήσει μια ουσία, τη λυσίνη, που χρησιμοποιείται σε πολλά τρόφιμα. Μυστική και επικίνδυνη αποστολή του είναι να καρφώνει στο FBI στελέχη της ADM, αλλά και των Γάλλων και Ιαπώνων ανταγωνιστών της, που, κατά τους ισχυρισμούς του, έχουν συστήσει ένα παγκόσμιο καρτέλ ελέγχοντας τις τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ.

Πίσω από το προφίλ του συντηρητικού καλού οικογενειάρχη και του αδιάφθορου υπαλλήλου κρύβεται ένας ψυχωσικός τύπος. Μύχιος πόθος του Γουίτεκερ, που έχει πιστέψει πως η συνωμοσία είναι ο καλύτερος δρόμος για την επιτυχία και πως το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό, είναι το τιμόνι της ADM.

... και παραλλαγή

Από μιαν άλλη οπτική γωνία, ο κύριος Γουίτεκερ είναι ένα γκόλντεν μπόι που πάσχει από το σύνδρομο του «καλού πατριώτη». Στο κέλυφος του «The Informant» σκιαγραφείται με αποχρώσεις σαρκασμού το πορτρέτο ενός καλού Αμερικανού, που γίνεται πρόθυμα καταδότης του FBI χωρίς να του έχει ζητήσει κανείς κάτι τέτοιο. Προχωρώντας προς τον πυρήνα, δημιουργούνται τα πρώτα κενά και οι πρώτες υποψίες γύρω από τον πραγματικό ρόλο του πληροφοριοδότη Γουίτεκερ. Ποιος είναι στ' αλήθεια; Ενας φαντασιόπληκτος που έπεισε τον εαυτό του ότι είναι ο Τζέιμς Μποντ; Ενας νομοταγής πολίτης, αφελής και φοβισμένος, που έγινε θύμα των μυστικών υπηρεσιών; Μήπως ένας ευφυέστατος απατεώνας;

Ο Σόντερμπεργκ εικονογραφεί την περιπέτεια του ήρωά του σαν ένα αποδραματοποιημένο χρονικό, βαδίζοντας σε μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψέμα. Και ο Ντέιμον φτιάχνει ένα χαρακτήρα στον αντίποδα του απατεώνα που ενσάρκωσε ο Λεονάρντο ντι Κάπριο στο «Πιάσε με αν μπορείς» του Σπίλμπεργκ. Εκεί, ένας χαμαιλέων κατόρθωσε να εξαπατήσει το τραπεζικό σύστημα της Αμερικής αλλάζοντας διαρκώς ρόλο και αμφίεση. Εδώ, ο Γουίτεκερ, που έχει ήδη κατακτήσει το αμερικανικό όνειρο, μοιάζει άλλοτε μ' έναν κλεπτομανή που δεν μπορεί να νικήσει το πάθος του και άλλοτε με καρικατούρα ενός Μακιαβέλι που κόντεψε να πείσει ακόμη και τον εαυτό του πως είναι ένας κατάσκοπος σε δράση.

Η σκηνοθεσία του Σόντερμπεργκ έχει έναν εντυπωσιακό ρυθμό, βοηθούσης και της μουσικής του βετεράνου Μάρβιν Χάμλις. Η ταινία, όμως, είναι σαν μια εγκεφαλική κατασκευή, χωρίς ένταση και ατμόσφαιρα. Το απόσταγμά της είναι η ερμηνεία του Ντέιμον.

Δείτε

• The Informant (2009)

Ο Στίβεν Σόντερμπεργκ μεταφέρει στην οθόνη το βιβλίο του Κερτ Αϊχενγουιλντ «The Informant: A True Story» γύρω από τον βίο και την πολιτεία ενός υπαρκτού προσώπου, του Μαρκ Γουίτεκερ, που ενεπλάκη σε μια υπόθεση βιομηχανικής κατασκοπείας από το 1992 μέχρι το 1996 και στη συνέχεια φυλακίστηκε ως απατεώνας. Η τάση του Σόντερμπεργκ για αποδραματοποίηση, που τείνει να γίνει η μανιέρα του, τον οδηγεί σε ένα φλύαρο χρονικό, διανθισμένο με ερωτήματα του τύπου τι είναι αληθινό και τι ψεύτικο. Ο φιλήσυχος Γουίτεκερ ζει την πιο συναρπαστική περιπέτεια της ζωής του. Καταγγέλλει την εταιρεία του, στην οποία είναι διακεκριμένο στέλεχος, για συμμετοχή σε καρτέλ και κατόπιν προσφέρεται να γίνει ένας ζωντανός κοριός του FBI. Πιστεύει πως είναι ένας αδιάφθορος (υπερ) ήρωας και ότι θα γίνει διευθυντής της εταιρείας όταν θα λάμψει η αλήθεια. Με τους Ματ Ντέιμον, Σκοτ Μπάκουλα, Μέλανι Λίνσκι. (Στις αίθουσες από 1/10).

• Πιάσε με αν μπορείς (Catch Me If You Can, 2002)

H αληθινή ιστορία ενός διάσημου απατεώνα, του Φρανκ Aμπεγκνέιλ, που γέμισε με ακάλυπτες επιταγές τις ΗΠΑ στα χρόνια του '60. Ο Αμπεγκνέιλ, πιστός στο πνεύμα του «είσαι ό, τι δηλώσεις», άλλαζε ρόλους σαν πουκάμισα. Παρουσιαζόταν άλλοτε ως πιλότος της Παναμέρικαν, άλλοτε ως γιατρός κι άλλοτε ως δικηγόρος απόφοιτος του Xάρβαρντ! Του Στίβεν Σπίλμπεργκ. Με τον Λεονάρντο Nτι Kάπριο και τον Tομ Xάνκς. (Σε dvd)

• Του Δημητρη Mπουρα, Η Καθημερινή, 27/09/2009