Πέδρο Αλμοδόβαρ: Σινεμά, όπως λέμε πάθος

• Λίγο πριν κλείσει τα 60 του χρόνια, ο πάλαι πότε εκκεντρικός Ισπανός, που σήμερα συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σπουδαιότερους δημιουργούς του κινηματογράφου, επιστρέφει με καινούρια ταινία και μιλάει για όλα αυτά που τον κάνουν να αγαπά παθιασμένα το σινεμά.

Πως νιώθετε τώρα που πλησιάζετε τα 60 σας χρόνια;

Νιώθω σαν ένας άνθρωπος που βιάζεται. Δεν νιώθω καθόλου άνετα με τα χρόνια που μεσολαβούν ανάμεσα στην κάθε ταινία. Θέλω να κάνω περισσότερες ταινίες. Τώρα. Εχω ήδη τα επόμενα τέσσερα σενάρια στο μυαλό μου. Το ένα είναι έτοιμο, το άλλο βρίσκεται στη μέση και τα δύο τελευταία στη διαδικασία του γραψίματος. Νιώθω πως πρέπει να βιαστώ πολύ περισσότερο από τότε που ήμουν είκοσι ή τριάντα ετών. Βλέπετε, ο χρόνος περνάει γρήγορα...

Μπορείτε να φανταστείτε τον εαυτό σας στα 70 να γυρίζετε ακόμα ταινίες;

Σε εκείνη τη φάση της ζωής μου θα σκηνοθετώ ακόμα. Αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Το μόνο που φοβάμαι είναι ότι δεν θα έχω τις αντοχές να το κάνω για πάντα. Θα ήθελα πάρα πολύ να δω πώς τα καταφέρνουν ο Κλιντ Ιστγουντ και ο Γούντι Αλεν. Βρίσκονται και οι δύο γύρω στα εβδομήντα τους χρόνια και σκηνοθετούν συνέχεια. Φαντάζομαι βοηθάει ότι δουλεύουν με συγκεκριμένη ομάδα κάθε φορά. Εγώ δεν έχω ακριβώς αυτήν την πολυτέλεια.

Νιώθετε νοσταλγία για τα χρόνια, στη δεκαετία του ‘80, όπου ήσασταν πιο νέος και ξεκινούσατε με ενθουσιασμό αυτό που εξελίχθηκε σε μια σπουδαία καριέρα;

Οχι. Δεν θέλω να είμαι ρετρολάγνος. Δεν βλέπω συχνά τις παλιές μου ταινίες. Τώρα ζω στο παρόν και αυτό που οφείλω να κάνω είναι να βρίσκω λύσεις για τα προβλήματα της καθημερινότητας. Αλλωστε όταν ολοκληρώνω μια ταινία, τη βλέπω τόσες φορές κατά τη διάρκεια του τελικού μοντάζ που παύω να νιώθω το ίδιο για αυτήν όπως στο ξεκίνημά της. Μετά το τέλος κάθε ταινίας οι αντιδράσεις μου είναι τελείως διαφορετικές.

Το σινεμά σας, όμως, μοιάζει εκτός εποχής, εκτός μόδας. Είναι κάτι που γίνεται συνειδητά;

Νιώθω πως το σινεμά τού σήμερα μοιάζει περισσότερο με video game. Γι’ αυτό οι ταινίες που κάνω είναι πολιτικές. Αντιδρούν στη μόδα της εποχής. Είναι ένα σινεμά που δεν αντανακλά τη ζωή, αλλά το ίδιο το σινεμά. Νιώθω πως οι περισσότερες ταινίες που γίνονται σήμερα απευθύνονται μόνο στους νέους και όταν λέω νέους, εννοώ παιδιά από 10 ώς 15 ετών. Ή τουλάχιστον σε όσους διαθέτουν νοημοσύνη δεκαπεντάχρονου. Φυσικά, υπάρχουν και εξαιρέσεις, όπως ταινίες από τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Μ. Βρετανία και κάποιες ταινίες του ανεξάρτητου αμερικανικού σινεμά. Αλλά σε γενικές γραμμές, η ποιότητα των ταινιών τις τελευταίες δεκαετίες είναι πολύ χαμηλή. Μοιάζουν όλα ίδια. Δεν μπορώ να βρω διαφορές ανάμεσα στους «Αγγελους του Τσάρλι», τον «Spider-Man» και τους «Αντρες με τα μαύρα». Μπορείτε εσείς;

Ισχύει η φήμη ότι είστε πολύ απαιτητικός ως σκηνοθέτης;

Υπάρχουν κάποιοι που μου το καταλογίζουν αυτό, αλλά νιώθω πως είναι η δική τους πλευρά της ιστορίας. Οσοι υπήρξαν ικανοποιημένοι από τη συνεργασία μας έχουν καλή άποψη για μένα. Οσοι είναι δυσαρεστημένοι διαδίδουν ότι είμαι πολύ απαιτητικός. Δεν το αρνήθηκα ποτέ, αλλά δεν είμαι ο τύπος του σκηνοθέτη που ουρλιάζει στο σετ. Προστατεύω τους ηθοποιούς μου αλλά ταυτόχρονα ζητάω πολλά από αυτούς. Απαιτώ μικρά θαύματα σε καθημερινή βάση. Ζητάω πολλά από τους συνεργάτες μου. Ειδικά από όσους επιμελούνται τα ντεκόρ των ταινιών μου, γιατί στο τέλος αναγκάζομαι να τα κάνω μόνος μου. Ναι, είμαι εμμονοληπτικός, αλλά έτσι είμαι... Το πρόβλημα είναι ότι ποτέ δεν βρήκα κανέναν που να κάνει τα πράγματα ακριβώς όπως τα είχα στο μυαλό μου.

Μπορεί η Κάρμεν Μάουρα να ήταν η μούσα σας στο ξεκίνημα, όταν προσπαθούσατε να επιβάλετε το όνομά σας παγκοσμίως, αλλά σήμερα η Πενέλοπε Κρουζ είναι με διαφορά η αγαπημένη σας πρωταγωνίστρια. Οι «Σπασμένες αγκαλιές» είναι η δεύτερη ταινία μετά το «Γύρνα πίσω», όπου η Κρουζ είναι πρωταγωνίστρια.

Αυτός είναι ο πιο δύσκολος ρόλος που έχει ερμηνεύσει σε ολόκληρη την καριέρα της. Πρέπει να υποδυθεί πολλούς και διαφορετικούς χαρακτήρες. Γνωρίζει καλά ότι μοιάζει στην Οντρεϊ Χέπμπορν, αλλά μπορεί να γίνει μέσα σε μια στιγμή η μετενσάρκωση της Σοφία Λόρεν από τη δεκαετία του ‘50.

Το απέδειξε στο «Γύρνα πίσω». Υπάρχει μια σκηνή στην ταινία όπου φοράει μια πλατινέ περούκα. Μου θύμισε τόσο πολύ τη μοναξιά της Μέριλιν Μονρόε. Ηταν κουρασμένη εκείνη την ημέρα, αλλά χαμογελούσε. Το βλέμμα της, όμως, ήταν θλιμμένο. Νιώθω πως είναι το τέλειο υλικό που μου δίνει την ευκαιρία να την πλάσω σε οποιονδήποτε τύπο γυναίκας φανταστώ.

Και αυτό είναι μια ευκαιρία που δεν της έδωσε ποτέ το Χόλιγουντ.

Το Χόλιγουντ δεν ρισκάρει με τους ηθοποιούς του. Και δεν υπήρξε ποτέ γενναιόδωρο με τους γυναικείους ρόλους. Διαθέτω το πλεονέκτημα να ξέρω την Πενέλοπε πολύ καλά πρωτίστως ως φίλη. Και αυτή με εμπιστεύεται τυφλά. Οπότε μπορώ να ρισκάρω και να βγάλω από μέσα της τις αφανείς γυναίκες που κανείς δεν τόλμησε να δει σε αυτήν.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας; Αληθεύει προφανώς, όπως μας είπατε παραπάνω, ότι είστε εργασιομανής.

Οταν δεν δουλεύω, γράφω το επόμενο σενάριο. Γράφω πάντα. Δεν βγαίνω πια πολύ έξω. Μου λείπει η εποχή που γυρνούσα στις ντίσκο και τα μπαρ και η αλήθεια είναι ότι δεν έχω βρει κάτι ως αντικατάστατο της νυχτερινής εξόδου. Ακόμα νιώθω την ανάγκη να βγω έξω, να ακούσω μουσική, να μιλήσω με αγνώστους, αλλά όλα αυτά τα μέρη μού φαίνονται πια πολύ κουραστικά. Μάλλον επειδή μεγάλωσα.

Συνέντευξη: David Gritten
Απόδοση: Μανώλης Κρανάκης

Οι μούσες του Αλμοδόβαρ

Πενέλοπε Κρουζ

Οι φετινές «Σπασμένες αγκαλιές» σηματοδοτούν τη μόλις τέταρτη συνεργασία τής Κρουζ με τον Αλμοδόβαρ. Η πρώτη εμφάνισή της σε ταινία του σκηνοθέτη υπήρξε ένας μικρός ρόλος στο «Καυτή σάρκα», μετά ήρθε ένας εξαιρετικός δεύτερος ρόλος στο «Ολα για τη μητέρα μου» την εποχή που η Κρουζ είχε ήδη μετακομίσει στο Χόλιγουντ και προσπαθούσε να πείσει ως ηθοποιός. Το σημείο μηδέν, όμως, για τη σχέση των δύο υπήρξε το «Γύρνα πίσω» του 2006. Σε μια σπάνια στιγμή ένωσης ανάμεσα σε έναν δημιουργό και μια δυνάμει μούσα του, ο Αλμοδόβαρ έγραψε για την Κρουζ έναν ρόλο που θα ζήλευαν όλες οι γυναίκες ηθοποιοί αναγκάζοντας τον πλανήτη να υποκλιθεί στο ταλέντο της και στέλνοντας τη στην υποψηφιότητα για Οσκαρ Α’ Γυναικείου ρόλου (η πρώτη Ισπανίδα που το καταφέρνει). Η εκ νέου συνεργασία τους ήταν απλά αναμενόμενη, φέρνοντας την Κρουζ στον πιο πολύπλοκο ρόλο της καριέρας της, στο «Σπασμένες αγκαλιές», που σφραγίζουν μία από τις πιο δυνατές σχέσεις αυτήν τη στιγμή στο παγκόσμιο σινεμά. Οπου βρίσκεται ο Αλμοδόβαρ ακολουθεί η Κρουζ και όπου βρίσκεται η Κρουζ ο Αλμοδόβαρ ακολουθεί...

Η Κρουζ για τον Αλμοδόβαρ: «Θα έκανα ό,τι κι αν μου ζητήσει.
Του έχω τυφλή εμπιστοσύνη. Του χρωστάω πολλά περισσότερα από την καριέρα μου. Του χρωστάω τη ζωή μου».

Ο Αλμοδόβαρ για την Κρουζ: «Από όλες τις ηθοποιούς με τις οποίες συνεργάστηκα η Πενέλοπε ήταν η μία και μοναδική που μου δημιούργησε πόθο εκτός από τον ενθουσιασμό που προκαλεί η δημιουργία μιας ταινίας. Συνήθως, ως σκηνοθέτης, συνδέεσαι με την πρωταγωνίστριά σου σε ένα απίστευτο συναισθηματικό επίπεδο που έχει να κάνει με τα πάντα εκτός από το σεξ. Η Πενέλοπε είναι διαφορετική: Μου δημιούργησε σεξουαλική επιθυμία».

Ρόσι Ντε Πάλμα

Η πιο εκκεντρική από τις γυναικείες φιγούρες που στιγμάτισαν το έργο του Αλμοδόβαρ. Τραγουδίστρια, μοντέλο και περσόνα των μέσων μαζικής ενημέρωσης σε Ισπανία και Γαλλία, η Ντε Πάλμα (και η χαρακτηριστική μύτη της) έπαιξε στα «Νόμο του πόθου», «Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης», «Δέσε με», «Μυστικό μου λουλούδι», «Κίκα» και φέτος στο «Σπασμένες αγκαλιές».

Η Ντε Πάλμα για τον Αλμοδόβαρ: «Aπλά, ο μεγαλύτερος σκηνοθέτης στον κόσμο».

Ο Αλμοδόβαρ για την Ντε Πάλμα: «Τη λατρεύω. Θα ήθελα, αν μπορούσα, να παίζει σε όλες τις ταινίες μου. Να βρίσκεται απλώς εκεί, μπροστά από την κάμερα. Η Ρόσι δεν χρειάζεται να κάνει τίποτε άλλο από το να υπάρχει».

Μαρίσα Παρέδες

Η μεγάλη κυρία του ισπανικού κινηματογράφου ξεκίνησε την καριέρα της το 1960. Ο Αλμοδόβαρ, δίνοντάς της δύο ρόλους, θα την έκανε παγκοσμίως γνωστή στα «Ψηλά τακούνια» (1991) και «Ολα για τη μητέρα μου» (1999). Η Παρέδες θα συνεργαζόταν με τον Αλμοδόβαρ άλλες τρεις φορές: Στα «Αμαρτωλές καλόγριες» (1983), «Μυστικό μου λουλούδι» (1995) και «Μίλα της» (2002).

Η Παρέδες για τον Αλμοδόβαρ: «Κανείς άλλος δεν κατάφερε να βγάλει τόσο πολύ από μέσα μου τον θεατρικό εαυτό μου. Τώρα ο κόσμος βλέπει τον ισπανικό κινηματογράφο με άλλο μάτι».

Ο Αλμοδόβαρ για την Παρέδες: «Η Παρέδες είναι η ηθοποιός αρχέτυπο. Η επιτομή της ηθοποιού που μπορεί να ερμηνεύει το ίδιο καλά στη σκηνή του θεάτρου και στο σινεμά».

Σεσίλια Ροθ

Κανείς ίσως δεν θα συμπεριελάμβανε τη Σεσίλια Ροθ στις μεγάλες μούσες του Αλμοδόβαρ αν δεν μεσολαβούσε ο πρωταγωνιστικός της ρόλος στο «Ολα για τη μητέρα μου» το 1999. Συνεργάτιδά του από την αρχή της καριέρας του Ισπανού σκηνοθέτη, η Ροθ μετακόμισε στην Ισπανία από την Αργεντινή, όπου και γεννήθηκε, για να γίνει καλτ φιγούρα του ισπανικού κινηματογράφου αλλά και να παίξει μικρούς ρόλους στα «Η Πέπι, η Λούσι, η Μπομ και τα άλλα κορίτσια», «Αμαρτωλές καλόγριες», «Λαβύρινθο του πάθους», «Μια ζωή ταλαιπωρία» και να συνοδέψει νομοτελειακά τον Αλμοδόβαρ στην ταινία της ωρίμανσής του, το «Ολα για τη μητέρα μου».

Η Ροθ για τον Αλμοδόβαρ: «Υπάρχει ένας κώδικας μεταξύ μας. Δεν νομίζω ότι θα ξανασυνεργαστώ ποτέ με κάποιον τόσο σημαντικό σκηνοθέτη στη ζωή μου».

Ο Αλμοδόβαρ για τη Ροθ: «Οταν την παρακολουθούσα στο γύρισμα του ?Ολα για τη μητέρα μου ήξερα πως έβλεπα μία από τις πιο ανατριχιαστικές ερμηνείες της ζωής μου. Δεν μου θύμιζε τη Σεσίλια που ήξερα τη δεκαετία του ‘80. Υποθέτω πως αυτό σημαίνει υποκριτική».

Αντόνιο Μπαντέρας

Εχοντας αφήσει πίσω του τη Μάλαγα σε ηλικία 19 ετών προκειμένου να κυνηγήσει το όνειρό του εν μέσω του ανανεωτικού αέρα που έπνεε στη Μαδρίτη, ο Αντόνιο Μπαντέρας δούλεψε ως σερβιτόρος και μοντέλο προτού γίνει το πιο νεαρό μέλος του Εθνικού Θεάτρου της Ισπανίας. Εκεί τράβηξε την προσοχή του Πέδρο Αλμοδόβαρ, ο οποίος τον συμπεριέλαβε στο καστ της ταινίας του «Ο λαβύρινθος του πάθους» το 1982. Μαζί θα γύριζαν τέσσερις ακόμα ταινίες, ανάμεσα στις οποίες το προκλητικό «Νόμο του πόθου» (1986), στο οποίο ο Μπαντέρας υποδύθηκε έναν γκέι σε προκλητικές σεξουαλικές σκηνές, το «Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης» (1987), το οποίο έφτασε μέχρι την υποψηφιότητα για Οσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας κάνοντας τον Μπαντέρας διάσημο, και, φυσικά, το «Δέσε με» (1989), που για πολλούς θεωρείται ο καλύτερος ρόλος που χάρισε ποτέ στον Ισπανό ηθοποιό ο μέντοράς του. Μετά την οριστική μετακόμιση του Μπαντέρας στο Χόλιγουντ, οι δύο άντρες δεν συναντήθηκαν ποτέ ξανά επαγγελματικά αν και ένα από τα έτοιμα σενάρια του Αλμοδόβαρ με τίτλο «Tarantula» έχει ήδη ανακοινωθεί εδώ και χρόνια πως θα σημάνει την πολυαναμενόμενη επιστροφή του Μπαντέρας στα πάτρια εδάφη.

Ο Μπαντέρας για τον Αλμοδόβαρ: «Οταν δουλεύεις με έναν ταλαντούχο σκηνοθέτη σαν τον Πέδρο, μπαίνεις απλά στην περιπέτεια και δεν σε νοιάζει τίποτα. Είναι πολύ σκληρός. Δεν σε αφήνει να κάνεις τίποτα που δεν έχει σκεφτεί εκείνος πρώτα. Για κάποιον άλλον δεν θα το έκανα ποτέ. Αλλά στον Αλμοδόβαρ επιτρέπω τα πάντα».

Ο Αλμοδόβαρ για τον Μπαντέρας: «Τον είδα, του έκανα ένα δοκιμαστικό και κατάλαβα αμέσως ότι θα γινόταν σταρ. Ο Αντόνιο Μπαντέρας είναι ο ηθοποιός που κατάφερε να εκφράσει καλύτερα το όραμά μου για τους ανδρικούς ρόλους».

Κάρμεν Μάουρα

Ξεκίνησε την καριέρα της ως τραγουδίστρια του καμπαρέ και ερασιτέχνης ηθοποιός πριν συναντήσει τον Αλμοδόβαρ και γίνει η σημαντικότερη ?μέχρι σήμερα? μούσα του. Φανατικοί υποστηρικτές του κινήματος της Movida, που άλλαξε ολόκληρη την κουλτούρα της Ισπανίας στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, η Μάουρα και ο Αλμοδόβαρ θα συνεργάζονταν σε πέντε ταινίες «Η Πέπι, η Λούσι, η Μπομ και τα άλλα κορίτσια» το 1980, «Αμαρτωλές καλόγριες» το 1983, «Μια ζωή ταλαιπωρία» το 1984, «Ματαντόρ» το 1986, «Ο νόμος του πόθου» το 1987, «Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης» το 1988, που θα χάριζαν στη Μάουρα βραβεία, θα την ανακήρυτταν gay icon, εθνική σταρ και ένα από τα πιο υπολογίσιμα ονόματα διεθνώς. Η σχέση τους θα διαταρασσόταν, όμως, στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 κρατώντας τους μακριά από οποιαδήποτε κοινή συνεργασία. Μέχρι που το 2006 ο Αλμοδόβαρ θα τηλεφωνούσε στη Μάουρα για να της ζητήσει να πρωταγωνιστήσει μαζί με την Κρουζ στο «Γύρνα πίσω» χαρίζοντάς της ένα βραβείο για την ερμηνεία της στο Φεστιβάλ Κανών και μία από τις πιο συγκινητικές επανενώσεις ηθοποιού και σκηνοθέτη στην ιστορία του ευρωπαϊκού σινεμά.

Η Μάουρα για τον Αλμοδόβαρ: «Η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν ότι 20 χρόνια μετά ανακάλυψα πως ο Πέδρο κι εγώ είχαμε την ίδια χημεία. Δεν είναι πια ο ίδιος, όπως κι εγώ. Αλλά αυτό που υπάρχει μεταξύ μας είναι εκεί, ζωντανό».

Ο Αλμοδόβαρ για τη Μάουρα: «Κατάφερα να φτάσω σε ένα τρομακτικό σημείο επικοινωνίας με την Κάρμεν. Την καθοδηγούσα χωρίς να το ‘χει πάρει είδηση. Η Κάρμεν μού δόθηκε όπως κανείς άλλος. Θύμιζε έργαλείο που είχε ρυθμιστεί για μένα. Δεν έχω νιώσει ποτέ έτσι με κάνεναν άλλον ηθοποιό».

Βικτόρια Αμπρίλ

Γνωστή στην ισπανία πολύ πριν γνωρίσει τον Πέδρο Αλμοδόβαρ, η μικροσκοπική Ισπανίδα θα πρωταγωνιστούσε στο «Δέσε με», μία από τις πρώτες μεγάλες επιτυχίες του Αλμοδόβαρ και αργότερα στο «Ψηλά τακούνια» (1991), πριν υποδυθεί την αλλοπρόσαλλη Κίκα στην ομώνυμη ταινία του 1993. Από τότε δεν ξαναέπαιξε ποτέ σε ταινία του Ισπανού σκηνοθέτη κρατώντας ωστόσο μια περίοπτη θέση στις γυναίκες που στιγμάτισαν το έργο του.

Η Αμπρίλ για τον Αλμοδόβαρ: «Δεν ζω στο παρελθόν αλλά στο παρόν και βλέπω με αισιοδοξία το μέλλον. Ομολογουμένως, η συνεργασία μου με τον Πέδρο ήταν μια εξαιρετική περίοδος της ζωής μου. Με καλές ταινίες και αρκετή επιτυχία».

Ο Αλμοδόβαρ για την Αμπρίλ: «Η Βικτόρια έχει αυτήν τη ζωώδη σεξουαλικότητα που συναντάς σπάνια, συνδυασμένη με αστείρευτο χιούμορ. Ηξερα από την πρώτη στιγμή που την είχα δει στο σινεμά πως θα δουλεύαμε μαζί».

Χαβιέ Μπαρδέμ

Με μόνο δύο συνεργασίες στην καριέρα τους, ο Αλμοδόβαρ και ο πιο διάσημος Ισπανός των ημερών μας (ως ο πρώτος Ισπανός που κατάφερε να βραβευθεί με Οσκαρ −Β’ Ανδρικού ρόλου για το «Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους» των αδερφών Κοέν) συναντήθηκαν για λίγο στα «Ψηλά τακούνια» και, φυσικά, στην «Καυτή σάρκα» (1997), την ταινία που θα έπειθε τον πλανήτη πως ο Μπαρδέμ ήταν κάτι περισσότερο από ακόμη ένας Λατίνος ιδανικός για εξαγωγή στην Αμερική.

O Μπαρδέμ για τον Αλμοδόβαρ: «Ο Αλμοδόβαρ έχει δημιουργήσει το δικό του σύμπαν. Είναι μοναδικός. Απαιτεί από εσένα να κάνεις πράγματα που ένας ηθοποιός θα έβρισκε απλά... αδύνατα. Είναι ο πιο απαιτητικός σκηνοθέτης με τον οποίο έχω δουλέψει».

O Αλμοδόβαρ για τον Μπαρδέμ: «Θέλω να δουλέψω οπωσδήποτε ξανά μαζί του αν βρω τον ιδανικό χαρακτήρα. Είναι υπέροχος ηθοποιός αλλά είναι τόσο περιζήτητος που δεν ξέρω αν θα μπορέσω να τον έχω για μία ταινία».

Μανώλης Κρανάκης, ΕΙΚΟΝΕΣ