Αngela Ιsmailos: «Η Ελλάδα μού πρόσφερε μόνο ζήλεια και φθόνο»

• Γράφει ο Δημήτρης Δανίκας, TA NEA, Σάββατο, 19 Σεπτεμβρίου 2009

ΔΕΝ ΤΟ ΛΕΩ ΕΓΩ. Ο ΜΑΡΚΟ ΜΙΛΕΡ, ΤΟ ΑΦΕΝΤΙΚΟ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΕΝΕΤΙΑΣ, ΤΟ ΕΙΠΕ: «ΤΑ ΕΧΕΙΣ ΟΛΑ. ΚΑΙ ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΚΑΙ ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΟΣ ΚΑΙ ΚΟΥΚΛΑ ΣΑΝ ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΘΕΑ». ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΡΑΓΜΑ ΛΟΙΠΟΝ ΑΞΙΖΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΜΟΣΤΡΑ: ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΝΤΖΕΛΑΣ ΙΣΜΑΗΛΟΥ!

Το «Great directors» (Μεγάλοι σκηνοθέτες) το πρωτοσυνάντησα πριν από τέσσερις μήνες στο Festival du Cannes. Σε ειδική, ιδιωτική προβολή. Δεν την ήξερα, δεν με ήξερε. Μα ποια είναι αυτή η Αngela Ιsmailos; (πάντα στα λατινικά, διότι η παραγωγή είναι Μade in USΑ). «Μα, δεν ξέρεις; Είναι γυναίκα μεγαλοεφοπλιστή». Α, ώστε έτσι! Η προκατάληψη και η καχυποψία πορεύονται με την ελληνική κακοδαιμονία. Με το που έπεσαν τα γράμματα διάβασα «το αφιερώνω στον Μπέργκμαν, τον Αντονιόνι και τον πατέρα μου». Με το που άρχισε η ταινία έπεσα πάνω σε κορυφαία ονόματα της 7ης Τέχνης (Μπερτολούτσι, Στίβεν Φρίαρς, Λιλιάνα Καβάνι, Τοντ Χέινς, Τζον Σέιλς, Κεν Λόουτς, Ντέιβιντ Λιντς, Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ). Άπαντες της ανεξάρτητης σκηνής. Με το που τελείωσε η προβολή, ένα πράγμα σκέφτηκα «αν ήμουν υπουργός Παιδείας θα κοινοποιούσα εγκύκλιο υποχρεωτικής προβολής αυτού του ντοκιμαντέρ σε όλα τα σχολεία».

Μα, τι κάνεις τώρα; Προμοτάρεις μια πλούσια που πηγαινοέρχεται από Νέα Υόρκη Παρίσι και από Παρίσι στην Ηρώδου Αττικού; Ναι! Γιατί δεν κοιτάω τις φορολογικές δηλώσεις των καλλιτεχνών. Γιατί μερικοί δικοί μας, προοδευτικοί, αριστεροί και επαναστάτες, κόβω τον σβέρκο μου, διαθέτουν περισσότερα από την προσωπική περιουσία της Άντζελας, Και γιατί ένα μού έμαθε η ζωή. Τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται πως είναι!

Πάμε παρακάτω. Κάπου γύρω στα μέσα Αυγούστου μαθαίνω ότι στο «Οrizzonti Εventi»- το παράλληλο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Βενετίας- είχε αναρτηθεί ο τίτλος «Great directors» by Αngela Ιsmailos. Μια τιμητική θέση στην οποία, εξ όσων γνωρίζω, ουδείς τα τελευταία χρόνια Έλληνας σκηνοθέτης έχει περιληφθεί. Α, είπα. Είδες τι κάνουν οι γνωριμίες;

• Αν σε ρωτούσα τόσο προβοκατόρικα τι θα είχες να πεις;

Λοιπόν. Πήγα στη Νέα Υόρκη και έδειξα την ταινία στον Τζον Σλος.

• Ποιον;

Ο Σλος είναι το αφεντικό της Cinetic Μedia, μιας από τις μεγαλύτερες αμερικάνικες εταιρείες που προωθούν τον «ανεξάρτητο» κινηματογράφο. Για να καταλάβεις, είναι ο άνθρωπος που έσπρωξε την κομεντί «Little Μiss Sunshine» μέχρι τα Όσκαρ. Ανάμεσα στους συνεργάτες του, ο Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ («Πριν το ξημέρωμα»), ο Τοντ Χέινς («Ι am not there») και ο Τζον Σέιλς («Μοναχικό αστέρι»). Την είδε, ενθουσιάστηκε, την εξασφάλισε για παγκόσμια διανομή και την έδειξε στον Μίλερ που πάντα πριν από τη Μόστρα έρχεται στις ΗΠΑ και μαζεύει ταινίες για το πρόγραμμα. Ενθουσιάστηκε κι αυτός. Ο οποίος είπε πως η Ελλάδα εξακολουθεί να παράγει εξαιρετικές γυναικείες προσωπικότητες. Οι τελευταίες ήταν η Κάλλας και η Μελίνα. Αυτό ήταν. Έτσι βρέθηκα στη Βενετία.

• Και η Ελλάδα;

Με πίκρα το λέω. Η Ελλάδα δεν μου πρόσφερε τίποτα απολύτως. Μόνο ζήλεια και φθόνο. Ακόμα και στο Ωδείο «Μαρία Κάλλας» που σπούδαζα σοπράνο. Πικρή εμπειρία και στα γυρίσματα της ταινίας. Από εθνική ευσυνειδησία ήθελα ανάμεσα στους Great directors να συμπεριλάβω τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Είναι ο καλύτερος. Δύο ραντεβού μού έκλεισε, δύο ακύρωσε. Αποτέλεσμα; Έχασα και τον Λαρς φον Τρίερ. Έκλεινα ραντεβού με τον Αγγελόπουλο και ακύρωνα τον Τρίερ. Στο τέλος ξέρεις τι μου είπε ο Δανός; «Κανείς στον κόσμο δεν τόλμησε να ακυρώσει ραντεβού με τον Τρίερ».

Οι εκπλήξεις και οι ανατροπές πέφτουν σαν το χαλάζι. Στην ταράτσα του μουσείου μοντέρνας τέχνης Γκουγκενχάιμ. Εκεί «πάνω» από τα κορυφαία ονόματα της Τέχνης. Τώρα που τρέχει η έκθεση με έργα του Robert Rauschenberg. Υπό τους ήχους της Όπερας. Με παρέα τις δύο κόρες του «θεού» Τζον Κασσαβέτη (η Ζωή και η Αλεξάνδρα και σας πληροφορώ γονάτισα εις μνήμη του John). Με τον Ηλία Μπαρμπαλιά στο ίδιο τραπέζι. Με τον Τζον Σέιλς και τον Τοντ Χέινς παραδίπλα. Και με τον Τζον Πόσομ, από τις πρώτες υπογραφές της μινιμαλιστικής Αρχιτεκτονικής. Με τα βαπορέτα από κάτω να λαμπυρίζουν το σκοτάδι της λαγκούνας. Και με την Άντζελα δίπλα μου να καπνίζει Μonte Christo special edition. Θεέ μου. Μια βραδιά από τις τόσες που έζησε ο κόκκινος πρίγκιπας Λουκίνο Βισκόντι. Και μέσα σε όλα αυτά τα κοσμικά να την ακούω να λέει:

«Έπαψα να πιστεύω στον καπιταλισμό. Τώρα με τον κομμουνισμό. Όχι της Ρωσίας, αλλά του ανθρώπου του μόχθου και της εργασίας».

Για να τσιμπήσω θα το λέει, σκέφτηκα. Λάθος. Σάμπως με τους φίλους μας της αριστερής όχθης τέτοια και πιο επαναστατικά δεν κουβεντιάζουμε την ώρα που τις ψαρούκλες μας χλαπακιάζουμε;

«Ο Κασσαβέτης», πετάχτηκε κάποιος από το τραπέζι, «χαράμισε τη ζωή του στο αλκοόλ».

«Φασιστική άποψη» παρεμβαίνει η Άντζελα. «Πρόλαβε όμως και μας ευλόγησε με αριστουργήματα. Άλλοι ζουν μέχρι τα εκατό και δεν παίρνουν χαμπάρι τίποτα. Μερικοί πεθαίνουν στα εξήντα αλλά τους αρκεί γιατί είναι σα να έζησαν δέκα ζωές μαζί».

«ΟΧΙ ΣΤΙΣ ΜΕΤΡΙΕΣ ΦΙΛΙΕΣ...»

Ξεκινάω σε έξι μήνες τις «Πόλεις των νεκρών γυναικών», λέει η Άντζελα Ισμαήλου για την πρώτη της ταινία μεγάλου μήκους. «Αλλά μη νομίζεις πως θα με πιάσει τρέλα. Δεν είμαι workaholic γιατί θέλω κάθε βράδυ να συναντάω τον εαυτό μου. Θα ακολουθήσω το παράδειγμα του Ρομπέρ Μπρεσόν. Θα μιλήσω αν κάτι έχω να πω. Πάνω απ΄ όλα η αλήθεια και όχι η πεζή πραγματικότητα. Όχι μέτριες φιλίες, όχι μέτρια βιβλία, όχι μέτριες σχέσεις. Όλα ολοκληρωμένα.

Κανείς δεν μπορεί να τα ΄χει όλα. Την ολοκλήρωση όμως μπορείς να τη διεκδικήσεις.

• Μια απορία. Πώς στο καλόεσύ μια «άγνωστη» κατάφερες να πείσεις τον Μπερτολούτσι να παίξει στην ταινία σου;

Έστειλα e mail, απάντησε, μιλήσαμε, του εξήγησα και στο τέλος μου είπε: What a brilliant idea!

Βrilliant ιδέα για έναν Μπερτολούτσι, ασήμαντη για την πατρίδα η Άντζελα.

Καιρός κάποιος να κάνει ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ελλάδα, η χώρα των χαμένων καλλιτεχνών»!

«ΚΑΛΛΑΣ ΚΑΙ ΝΟΥΡΕΓΙΕΦ ΜΕ ΠΑΡΕΣΥΡΑΝ ΣΤΗΝ ΑΜΑΡΤΙΑ»

Το πλουσιοκόριτσο (με δύο γάμους και μια κορούλα δώδεκα ετών) είχε το διάβολο μέσα της από μικρό. Έτσι θα έλεγε η νόνα μου.

Όπερα, χορό, Κάλλας, Νουρέγιεφ. «Αυτοί με παρέσυραν στην "αμαρτία".

Πρώτα Νομική, παράλληλα μαθήματα φωνής, ύστερα όπερα και χορό στη Νέα Υόρκη. Δεν της έφταναν.

«Με είχε στοιχειώσει ο Αντονιόνι και η Μόνικα Βίτι. Κοίτα σύμπτωση. Ιταλοί αυτοί, στην Ιταλία τώρα δικαιώθηκαν οι κόποι μου».

Και τι δικαίωση! Ουρές για την προβολή της ταινίας.

Χειροκροτήματα, συνεντεύξεις, φλας, λάμψεις. Και όλα αυτά "αγκαζέ", εκ δεξιών με τον Τζον Σέιλς, εξ ευωνύμων ο Τοντ Χέινς.

Ποιος το περίμενε. Μέχρι που η Λιλιάνα Καβάνι του «Θυρωρού της νύχτας» είπε - το άκουσα με τα αυτιά μου - «η ταινία της Άντζελας είναι σαν σεισμογράφος της ιδεολογίας».

• Γιατί Αμερική;

Γιατί στην Ελλάδα η κουλτούρα είναι κάτι σαν δεύτερη κατηγορία. Όσο πιο μέτριος τόσο καλύτερος. Αυτή η πατρίδα μας. Εγώ από μικρή με τους ανεξάρτητους, τους ανυπάκουους, τους ασυμβίβαστους (τα μάτια της θολώνουν).

• Συμβαίνει κάτι;

Όλα μπορείς να τα κάνεις όσο είσαι ζωντανός. Όμως τους νεκρούς δεν μπορείς να τους αναστήσεις.

• Γιατί το λες αυτό;

Για τον πατέρα μου. Δεν πρόλαβε να δει την ταινία της αγαπημένης του Άντζελας. Πήρε μαζί του τον Πολ Νιούμαν, τον Στιβ ΜακΚουίν, πολλούς άλλους. Έμεινε στην καρδιά μου σαν ένας από τους πιο κορυφαίους ασυμβίβαστους φιλέλληνες.