Η εξέγερση στην οθόνη

• Οκτώ μήνες μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, παρουσιάζεται στο Φεστιβάλ Δράμας η πρώτη ταινία μικρού μήκους για τον επεισοδιακό Δεκέμβρη

• Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Επτά, Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου 2009

Οταν το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου ο Παναγιώτης Καράγιωργας και οι φίλοι του έμαθαν για τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, κατέβηκαν αμέσως στο κέντρο, όπως είχαν κάνει χρόνια πριν με τον Καλτεζά.

Ο Καράγιωργας, που επί χρόνια θήτευε στην ροκ (έπαιζε πλήκτρα στους «Αέρα Πατέρα»), αν και κινηματογραφόφιλος, δεν είχε πιάσει ποτέ κάμερα στη ζωή του. Οταν, όμως, ο φωτογράφος Κώστας Κολλημένος τού πρότεινε να γυρίσουν στους δρόμους ένα ντοκιμαντέρ, συμφώνησε αμέσως.

Καθένας τους πήρε μια μικρή ψηφιακή κάμερα και ξαμολήθηκαν στους δρόμους, γυρίζοντας μανιωδώς τα τεκταινόμενα επί ένα μήνα -μέχρι και τη διαδήλωση για τον Τεμπονέρα. Το αποτέλεσμα ήταν μια πρώτη κοινή «μήτρα», όπως λέει, των δύο ταινιών, τα «Πέντε δεκεμβριανά κομμάτια» που προβλήθηκαν στην κατάμεστη, υπό κατάληψη Λυρική. Στην πορεία, όμως, οι δρόμοι (και οι ταινίες τους) χωρίστηκαν.

Η ταινία του Παναγιώτη Καράγιωργα τιτλοφορείται «Δεκεμβριανοί σπόροι» και θα προβληθεί στο τμήμα Digi του φεστιβάλ Δράμας (21-26/9). Στη συνέχεια, θα παιχτεί στο «Τριανόν» (29/10-4/11) στην Αθήνα. Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους με κάποια δραματοποιημένα στοιχεία και έντονο πολιτικό και στρατευμένο χαρακτήρα. «Το στοίχημα για μένα ήταν να κάνω μια πολιτική, αλλά ταυτόχρονα ονειρική ταινία», μας λέει τώρα ο δημιουργός.

Χωρισμένη σε τρία μέρη σαν μουσικό έργο (adagio, allegro, moderato), ξεκινά με το βίντεο της δολοφονίας που κυκλοφόρησε στο Ιντερνετ και συνεχίζεται με εικόνες σε αργή κίνηση όπου κουκουλοφόροι ρίχνουν πέτρες στα ματ υπό τους ήχους της Κάστα Ντίβα...

Γεμάτο σινεφιλικές αναφορές, ιδιαίτερα στον Κρις Μαρκέρ, και χρησιμοποιώντας μεσότιτλους, η ταινία έχει για αφηγητή έναν νεαρό άντρα (ο Αλέξης;) που καθώς τα επεισόδια κορυφώνονται συναντά μια κοπέλα, την Ελευθερία. Αυτή θα τον μυήσει σε μια φανταστική ταινία, τους «Σπόρους». Ο συμβολισμός είναι εμφανής: πρόκειται για τους συμβολικούς σπόρους που έσπειρε η εξέγερση, αλλά, όπως εξηγεί ο Π. Καράγιωργας, «και για την κυριολεκτική σπορά του Δεκέμβρη: τα πάρκα που έγιναν μετά, στην Κύπρου και τη Ναυαρίνου».

Στην ταινία βάζει τον Αλέξη να συνομιλεί με τα ΜΑΤ:

- Το ξέρεις ότι οι σπόροι δεν υπάρχουν, έτσι δεν είναι;

- Υπάρχουν. Αρχίζουν με πυροτεχνήματα.

- Βλακείες. Απλά έφαγες πολλά δακρυγόνα και έχεις υπνωτιστεί...

- Ξέχασες τι έγινε χθες...

Ο σκηνοθέτης εναλλάσσει με καταιγιστικό ρυθμό πλάνα από τα μίντια και από εικόνες άκρατου καταναλωτισμού, με εικόνες βίας, διαδηλώσεων και σπασμένων βιτρινών. Ταυτόχρονα αντιδιαστέλλει άλλες εικόνες των λεγόμενων «Δεκεμβριανών», με πλάνα από τράπεζες, από αλλοτινούς πολέμους αλλά και από εθνικιστές ποδοσφαιρόφιλους.

Η προσωπική του ματιά για ολ' αυτά είναι πανταχού παρούσα. Σε μια σκηνή τον ακούμε να βήχει ακατάσχετα:

«Ηταν από τις πιο έντονες στιγμές τότε που τα ματ μάς ψέκασαν με δακρυγόνα», λέει. Και συνεχίζει:

«Ενα μεσημέρι», θυμάται, «σε ένα πανεκπαιδευτικό συλλλαλητήριο, είδα ακόμα και ένα δεκάχρονο παιδάκι με πέτρα. Που αν το συνελάμβαναν, θα έκλαιγε και θα έψαχνε τη μαμά του. Κραυγές, καταστήματα καίγονται, γυαλιά θρυμματίζονται. Κάποια στιγμή, καθώς περπατούσα μου ήρθε η ιδέα πως όλα αυτά είναι σαν μια παράσταση, μια όπερα καταστροφής του 21ου αιώνα. Και πως το κοινό είμαστε όλοι εμείς από την Ομόνοια στο Σύνταγμα».

Στο τέλος της ταινίας η σκηνή είναι αποκαλυπτική: παραμονή Πρωτοχρονιάς, στον απόηχο των γεγονότων, και λίγο πριν απ' την αλλαγή του χρόνου, ορδές αλλοδαπών πανηγυρίζουν κάτω από το χριστουγεννιάτικο δένδρο του δημάρχου, καθώς ακούμε: «Χρόνια πολλά Ελλάδα, Ελληνες...».

Το σάουντρακ των εφήβων

Ο 45χρονος σκηνοθέτης χρησιμοποίησε πολλές και ετερόκλητες μουσικές: από βαλς του Στράους μέχρι Πλάτερς. «Ομως το σάουντρακ του Δεκέμβρη ήταν οι έφηβοι που μπινελικώνανε». Οπως τονίζει: «Ο Δεκέμβρης δεν είχε τη στήριξη της κοινωνίας. Τα παιδιά είναι αλλιώς, βράζει το αίμα τους. Θα βρίσκονται όπου γίνεται φασαρία. Αυτό φάνηκε και στις εκλογές».

Η κάμερά του κατέγραψε κουκουλοφόρους να τα σπάνε. Χωρίς επικριτική διάθεση: «Δεν έχω πρόβλημα με το σπάσιμο. Είναι επόμενο. Αυτό που θεώρησα ανόητο ήταν που διέκοπταν παραστάσεις. Ομως, το μπάχαλο είναι χρήσιμο. Πρέπει να υπάρχουν και αυτοί που σπάνε και αυτοί που φωνάζουν και αυτοί που γράφουν».

Και το πλιάτσικο; «Αν έχεις συνεπή αντικαπιταλιστική λογική, δεν το κάνεις. Εξάλλου η επίθεση αυτή ήταν κόντρα στην αγοραία λογική».

Σε ένα πλάνο του η Ακρόπολη μοιάζει να φλέγεται: «Δεν θα μείνουμε στο κουκούλι μας. Θα γίνουμε χρυσαλλίδες και θα κάψουμε, θα σπάσουμε, θα διασκεδάσουμε αυτήν την μέρα, σαν να είναι η τελευταία μας μέρα...». *