Thursday, January 15, 2009

Πρόδρομοι των Οσκαρ

ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΩΝ

ΚΡΙΤΙΚΗ: ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ

Βομβαρδισμός νέων -μαζί και μερικών από τις καλύτερες- αμερικανικών ταινιών αρχίζει από τη βδομάδα αυτή, ενώ πλησιάζει η ημερομηνία ανακοίνωσης των υποψηφιοτήτων για τα Οσκαρ. Επικεφαλής η θαυμάσια ταινία «Milk» του Γκας βαν Σαντ, γύρω από τη ζωή τού γκέι πολιτικού Χάρβεϊ Μιλκ που δολοφονήθηκε το 1978, με έναν εξαιρετικό Σον Πεν, ενώ ακολουθεί «Ο δρόμος της επανάστασης» του Σαμ Μέντες, με τη γυναίκα του, την ηθοποιό Κέιτ Γουίνσλετ και τον Λεονάρντο ΝτιΚάπριο (το ρομαντικό ζευγάρι του «Τιτανικού») στο ρόλο ενός ζευγαριού απογοητευμένου από την ανιαρή ζωή του. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι ταινίες «Cafe de los maestros» του Μιγκέλ Κοάν, γύρω από τη χρυσή εποχή του τάνγκο, και το ελληνικό ντοκιμαντέρ «Μάνος Χατζιδάκις - είδωλο στον καθρέφτη» του Δημήτρη Βερνίκου. Στο πρόγραμμα και οι ταινίες: «Ολα θα πάνε καλά!», ελληνική κωμωδία του Γιάννη Ξανθόπουλου, και «Babylon Α.D.», φουτουριστική περιπέτεια του Ματιέ Κασοβίτς.



Ο Γκανς βαν Σαντ αφηγείται την ιστορία του Χάρβεϊ Μιλκ, του πρώτου επίσημα γκέι πολιτικού που δολοφονήθηκε το 1978 στο Σαν Φρανσίσκο, σε μια δυνατή, συγκινητική ταινία, με συγκλονιστική ερμηνεία από τον Σον Πεν.

Ο Γκας βαν Σαντ είναι ένας σκηνοθέτης που δεν έχει πάψει να με εκπλήσσει, με τις τόσο διαφορετικές ταινίες που γυρίζει κάθε φορά: «Drugstore Cowboy», «Το δικό μου Αϊντάχο», «Ψυχώ», «Gerry», «Elephant», «Τελευταίες μέρες», «Paranoid Park» για ν' αναφέρω μερικές. Τη φορά αυτή στρέφεται σ' ένα εντελώς διαφορετικό θέμα: τη ζωή του Χάρβεϊ Μιλκ, για να μας δώσει όχι κάποια αδιάφορη βιογραφία, όπως οι συνηθισμένες που μας προσφέρει κάθε τόσο το Χόλιγουντ, αλλά ένα δυνατό, συγκινητικό, πρωτότυπο έργο.

Ο Χάρβεϊ Μιλκ είναι ταυτόχρονα και η ιστορία του πρώτου επίσημα ομοφυλόφιλου Αμερικανού πολιτικού που το 1977, σε μια περίοδο έντονων κοινωνικών και πολιτικών αγώνων, κατάφερε να εκλεγεί δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο του Σαν Φρανσίσκο. Η δολοφονία του, 11 μήνες μετά την εκλογή του, μαζί μ' εκείνη του δημάρχου της πόλης, από τον πολιτικό του αντίπαλο, Νταν Χουάιτ, μετέτρεψε τον Μιλκ σε μάρτυρα μιας βασικά περιθωριοποιημένης μέχρι τότε κοινότητας για την αναγνώριση της οποίας ο Μιλκ αγωνίστηκε τόσο.

Την ιστορία του, μαζί και την πολιτική ιστορία της Αμερικής στη διάρκεια εκείνης της δεκαετίας, την παρακολουθούμε μέσα από διάφορα φλας-μπακ, όπως την καταγράφει στο μαγνητόφωνό του ο 48χρονος Μιλκ λίγο πριν δολοφονηθεί. Η πολιτική δράση του Μιλκ ξεκίνησε όταν στα 40 του ο αναποφάσιστος μέχρι τότε Μιλκ αποφάσισε να εγκαταλείψει τη δουλειά του και να μετακομίσει, μαζί με τον εραστή του Σκοτ Σμιθ, στο Σαν Φρανσίσκο. Μαζί θ' ανοίξουν κατάστημα φωτογραφίας στην περίφημη οδό Κάστρο, όπου σταδιακά μετατρέπεται σε χώρο συγκέντρωσης των μέχρι τότε στερημένων πολιτικών δικαιωμάτων γκέι, με τον Μιλκ, «δήμαρχο της οδού Κάστρο», όπως τον αποκαλούσαν, να βοηθά πολλούς να αποφασίζουν να βγουν στα φανερά και ν' αποκαλύψουν την ιδιότητά τους.

Με ένα άμεσο, ελεγμένο ώς την παραμικρή λεπτομέρεια στιλ, χρησιμοποιώντας έντεχνα, όταν χρειάζεται, αρχειακό υλικό, ο Γκας βαν Σαντ αναπτύσσει με λεπτότητα, οξυδέρκεια και σωστό αισθητήριο την πορεία αυτή του Μιλκ, που, ξεκινώντας από «χίπης», σπρώχνεται σχεδόν άθελά του στην πολιτική για να υπερασπιστεί αρχικά τον εαυτό του και τους γκέι φίλους του, για να συνειδητοποιήσει σταδιακά τη δύναμή του και να μετατραπεί σε δεινό ρήτορα και να μπορέσει, καταφέρνοντας να συνεργαστεί με άλλες ομάδες (σωματεία, καθηγητές, Λατινοαμερικανούς, μαύρους και άλλες μειονότητες), να ξεπεράσει τις συχνές ενοχλήσεις της Αστυνομίας και να προωθήσει τα πολιτικά και άλλα δικαιώματα των γκέι, μαζί κι εκείνα του γάμου ομοφυλοφίλων.

Ο Σον Πεν κατάφερε, με τη φωνή, τις κινήσεις και την όλη συμπεριφορά του, να συλλάβει τον χαρούμενο, ταυτόχρονα αγωνιστικό, χαρακτήρα του Μιλκ -στο νου έρχεται το θαυμάσιο, βραβευμένο με Οσκαρ, ντοκιμαντέρ The Times of Harvey Milk του Ρομπ Επσταϊν, που είχαμε δει το 1985 στο Φεστιβάλ Βερολίνου. Ερμηνεία δυνατή, συγκλονιστική, συγκρατημένη, διανθισμένη με χιούμορ και ειρωνεία. Ερμηνεία που σε αγγίζει και που σίγουρα θα είναι ανάμεσα στα φαβορί των φετινών Οσκαρ. Στο πλάι του, πολύ καλοί στους ρόλους τους ο Τζος Μπρόλιν (Νταν Χουάιτ), ο Ντιέγκο Λούνα (στο ρόλο του δεύτερου, απολίτικου εραστή του Μιλκ) και η Αλισον Πιλ (η δυναμική γυναίκα που αναλαμβάνει την πολιτική καμπάνια του). Ταινία που συγκινεί κάθε φιλελεύθερα σκεπτόμενο άνθρωπο, ιδιαίτερα τώρα που οι αγώνες που ξεκίνησε ο Μιλκ συνεχίζονται, τη στιγμή μάλιστα που, μόλις πρόσφατα, οι συντηρητικοί κατάφεραν σε τρεις αμερικανικές Πολιτείες να αντιστρέψουν τις θετικές αποφάσεις του δικαστηρίου σχετικά με τους γάμους των γκέι.



*** ½

Ενα συνηθισμένο ζευγάρι μεσοαστικής τάξης προσπαθεί απελπισμένα να ξεφύγει από την ανιαρή ζωή του, σε μια ταινία με δυνατές ερμηνείες από το δίδυμο Γουίνσλετ - ΝτιΚάπριο.

Τι κάνεις όταν νομίζεις πως δεν μοιάζεις με όλους τους άλλους και πως είσαι ξεχωριστό πρόσωπο που μπορεί να κάνει μια διαφορετική ζωή, ενώ στην πραγματικότητα είσαι το ίδιο μέτριος με τους άλλους; Αυτό ήταν το θέμα ενός χωρίς υποχωρήσεις, αρκετά σκληρού κατά γενική παραδοχή, βιβλίου του Ρίτσαρντ Γέιτς (κυκλοφόρησε το 1961) που αναφέρεται σε ένα γοητευτικό, με δύο μικρά παιδιά, ζευγάρι, τον Φρανκ και την Εϊπριλ Χουίλερ, που η προσπάθειά τους να ξεφύγουν από την καθημερινότητα μιας ανιαρής μεσοαστικής ζωής τούς οδήγησε σε τραγωδία.

Τόσο η Εϊπριλ όσο και ο Φρανκ, κάτοικοι μιας μικρής επαρχιακής πόλης, αισθάνονται κάποια στιγμή πως είναι ξεχωριστοί άνθρωποι, πράγμα που τους σπρώχνει να προσπαθήσουν να βγουν από την κοινοτοπία της ζωής τους και να επιδοθούν σε πράγματα χωρίς αντίκρισμα, για να οδηγηθούν σε αδιέξοδα, στην απογοήτευση και τελικά στο δράμα. Από τα πρώτα πλάνα, με τις θεατρικές σκηνές μιας αποτυχημένης παράστασης του έργου «Απολιθωμένο δάσος» του Ρόμπερτ Σέργουντ, στην οποία συμμετέχει η πρώην ηθοποιός Εϊπριλ, ο θεατής αισθάνεται από τη μια την αγωνία της Εϊπριλ να ξεφύγει από την καθημερινότητά της, κι από την άλλη εκείνη του Φρανκ να την πείσει πως είναι ατάλαντη και δεν έχει μέλλον ως ηθοποιός. Σταδιακά η Εϊπριλ θα τον πείσει να αναβιώσει το όνειρό του για να πάνε στο Παρίσι, όπου εκείνος θα μπορέσει να κάνει κάτι το δημιουργικό, ενώ εκείνη θα εργάζεται σε αμερικανική υπηρεσία. Ετσι αρχίζει ο αγώνας τους για αλλαγή.

Στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας δεν συμβαίνει τίποτα το σημαντικό. Εκείνο που παρακολουθούμε είναι η σταδιακή αλλαγή στις σχέσεις των δύο και ο τρόπος με τον οποίο ο Φρανκ αρχίζει να υποχωρεί, προκαλώντας την τελική σύγκρουση. Βρισκόμαστε σε μια μεταπολεμική, «αϊζενχαουερική» περίοδο, περίοδο κοινωνικής ευημερίας, με τους ευκατάστατους πρωταγωνιστές να προσπαθούν να δώσουν κάποιο σημαντικό στόχο στη ζωή τους. Στο νου έρχονται οι ταινίες του Ντάγκλας Σερκ, με πρωταγωνιστές που ζούσαν στην ίδια εποχή, σ' ένα παρόμοιο κοινωνικό περιβάλλον. Μόνο που εδώ δεν υπάρχει ο μεγάλος έρωτας που άλλοτε τους έσωζε ή, έστω, τους οδηγούσε τελικά στον γκρεμό. Εδώ οι σχέσεις μεταβάλλονται, σκληραίνουν, αγριεύουν, οδηγούν σε συγκρούσεις και ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Με τις σχέσεις με συγγενείς και φίλους, όπως και την εφήμερη σχέση του Φρανκ με μιαν άλλη γυναίκα, να χειροτερεύουν την κατάσταση. Σημαντικό ρόλο παίζουν τόσο η δημιουργία της σωστής ατμόσφαιρας, πράγμα που ο σκηνοθέτης Σαμ Μέντες («American Beauty») πετυχαίνει αρκετά καλά, όσο και οι ερμηνείες, ιδιαίτερα εκείνες της Κέιτ Γουίνσλετ (βραβείο Χρυσής Σφαίρας για την ερμηνεία της) και του Λεονάρντο ΝτιΚάπριο. Ερμηνείες δυνατές, με τη Γουίνσλετ να κρατά την πρωτιά στις αλά Βιρτζίνια Γουλφ συγκρούσεις της με τον πρώην σύντροφό της στον «Τιτανικό» και η οποία δίκαια απέσπασε, μόλις πρόσφατα, τη Χρυσή Σφαίρα για το ρόλο της αυτό.


***
Το τάνγκο παλιών δεκαετιών μέσα από μουσική και τραγούδια θρύλων του είδους, σε ένα νοσταλγικό, όμορφο ντοκιμαντέρ. Μια συνοπτική εικόνα του τάνγκο, από τη δεκαετία του '30 ώς εκείνη του '50, μέσα από τη μουσική μερικών από τους ζωντανούς θρύλους της χρυσής εποχής του τάνγκο -κάτι παρόμοιο που έκανε ο Βιμ Βέντερς με τους Κουβανούς μουσικούς στο «Buena Vista Social Club»- είναι το ντοκιμαντέρ αυτό που γύρισε ο Μιγκέλ Κοάν. Στο «Cafe de los maestros» του τίτλου μαζεύονται ηλικιωμένοι μουσικοί, τραγουδιστές και συνθέτες των παλιών καλών δεκαετιών (Carlos Garcia, Virginia Luque, Leopoldo Federico, Oscar Ferrari, Alberto Podesta, Lacrima Rios κ.ά.), πρόσωπα που συχνά συνεργάζονταν μαζί για περισσότερα από 50 χρόνια, για να μας παρουσιάσουν το συναρπαστικό τους πρόγραμμα. Το καλύτερο στοιχείο της ταινίας είναι ακριβώς αυτή η παρουσία των θρυλικών μουσικών και τα 40 τόσα τραγούδια που ακούμε, άλλοτε σε πρόβες κι άλλοτε σε κανονική εκτέλεση. Ομορφο, νοσταλγικό ντοκιμαντέρ για μια σπάνια μουσική εποχή. *

ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ - ΕΙΔΩΛΟ ΣΤΟΝ ΚΑΘΡΕΦΤΗ. Ελλάδα, 2008. Σκηνοθεσία: Δημήτρης Βερνίκος. Αφήγηση: Δημήτρης Βερνίκος. 90'

Εξαιρετικά ενδιαφέρον, τρυφερό, βραβευμένο στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης αλλά και στα κρατικά βραβεία ντοκιμαντέρ, γύρω από τον διάσημο μουσικό μας, που το 1961 βραβεύτηκε με το Οσκαρ Καλύτερου Τραγουδιού για το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά», που έγραψε για την ταινία του Ζυλ Ντασσέν «Ποτέ την Κυριακή».

ΟΛΑ ΘΑ ΠΑΝΕ ΚΑΛΑ! Ελλάδα, 2009. Σκηνοθεσία-σενάριο: Γιάννης Ξανθόπουλος. Ηθοποιοί: Εφη Παπαθεοδώρου, Ακης Σακελλαρίου, Φαίη Ξυλά, Δημήτρης Πιατάς, Τάκης Χρυσικάκος. 95'

Κωμωδία παρεξηγήσεων, με γκάφες και κυνηγητά γύρω από ένα παράνομο ζευγάρι και έναν φίλο τους που, ενώ σχεδιάζουν να απαγάγουν έναν μεγαλοδικηγόρο, καταλήγουν να απαγάγουν την ανεπιθύμητη θεία του...

BABYLON Α.D. ΗΠΑ/Γαλλία/Βρετανία, 2008. Σκηνοθεσία: Ματιέ Κασοβίτς. Σενάριο: Ερί Μπενάρ, Μορίς Νταντέ. Ηθοποιοί: Βιν Ντίζελ, Ζεράρ Ντεπαρντιέ, Σάρλοτ Ράμπλινγκ, Μισέλ Γέο, Λαμπέρ Γουιλσόν. 101'

Φουτουριστικό θρίλερ με τον Βιν Ντίζελ στον ρόλο ενός βετεράνου μισθοφόρου, που αναλαμβάνει να μεταφέρει από τη Ρωσία στη Νέα Υόρκη μια γυναίκα, που προορίζεται να κυοφορήσει έναν γενετικά τροποποιημένο Μεσσία...

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 15/01/2009

No comments: