Συνέντευξη: Κώστας Γαβράς
στη ΒΕΝΑ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 2 - 31/01/2009
Ωστε υπάρχει για τους μετανάστες ένας παράδεισος στη Δύση; Αυτό μοιάζει να λέει η εκπληκτική και εντελώς αναπάντεχη νέα ταινία του Κώστα Γαβρά. Πριν μας πιάσουν τα αριστερά αντανακλαστικά μας και τον κατηγορήσουμε για ρομαντισμό και φιλελευθερισμό (όχι, πάντως, «νεο-») ας διαβάσουμε τις απαντήσεις του.
«Ηθελα να βάλω λίγο ήλιο και φως στην ταινία, χωρίς να προδώσω το θέμα μου», μας λέει. Μπορεί στην καλή και αισιόδοξη διάθεσή του να βοήθησε και η επιστροφή στην πατρίδα του -ο «Παράδεισος στη Δύση» είναι η πρώτη ελληνογαλλική ταινία του. Περισσότερο βοήθησε σίγουρα η προσωπική του εμπειρία. Δεν είναι κι αυτός, όπως ο ήρωάς του ο Ηλίας, ένας μετανάστης στην Πόλη του Φωτός, που κατέκτησε τον κόσμο όλο;
- Αργήσατε να κάνετε ταινία για τη μετανάστευση, που στο κάτω κάτω το έχετε ζήσει κι αυτό το θέμα. Κι όλα αυτά τα χρόνια η Ευρώπη είχε πλημμυρίσει από τέτοιες ταινίες.
«Είναι πολύ φυσικό ένα τόσο ζεστό, δυνατό θέμα να εμπνέει τους κινηματογραφιστές. Εψαχνα κι εγώ, πολλά χρονια τώρα, ένα βίβλο, μια ιστορία για τη μετανάστευση. Θυμάμαι έτρωγα ένα βράδυ με τον Γάλλο σοσιαλιστή υπουργό Εσωτερικών, τον Πιερ Ζοξ, και μου λέει: "Γιατί δεν κάνεις μια ταινία πάνω στην μπλε μπανάνα;". "Τι είναι η μπλε μπανάνα;" τον ρωτάω. "Είναι το σχήμα που παίρνει τη νύχτα η φωτισμένη Ευρώπη όταν την βλέπει κανείς από δορυφόρο. Τα πιο φωτεινά μέρη θα δεχτούν τα επόμενα χρόνια μεταξύ 20 και 25 εκατομμύρια μετανάστες". Και του λέω: "Κι εσείς τι κάνετε;". "Συναντήσεις και συζητήσεις για να βρούμε λύση". Ούτε ήταν εύκολο να τη βρουν ούτε και τη βρήκαν. Από τότε έψαχνα ιστορία, δεν την έβρισκα και έκανα άλλα φιλμ».
«Είναι πολύ φυσικό ένα τόσο ζεστό, δυνατό θέμα να εμπνέει τους κινηματογραφιστές. Εψαχνα κι εγώ, πολλά χρονια τώρα, ένα βίβλο, μια ιστορία για τη μετανάστευση. Θυμάμαι έτρωγα ένα βράδυ με τον Γάλλο σοσιαλιστή υπουργό Εσωτερικών, τον Πιερ Ζοξ, και μου λέει: "Γιατί δεν κάνεις μια ταινία πάνω στην μπλε μπανάνα;". "Τι είναι η μπλε μπανάνα;" τον ρωτάω. "Είναι το σχήμα που παίρνει τη νύχτα η φωτισμένη Ευρώπη όταν την βλέπει κανείς από δορυφόρο. Τα πιο φωτεινά μέρη θα δεχτούν τα επόμενα χρόνια μεταξύ 20 και 25 εκατομμύρια μετανάστες". Και του λέω: "Κι εσείς τι κάνετε;". "Συναντήσεις και συζητήσεις για να βρούμε λύση". Ούτε ήταν εύκολο να τη βρουν ούτε και τη βρήκαν. Από τότε έψαχνα ιστορία, δεν την έβρισκα και έκανα άλλα φιλμ».
- Η ταινία σας τελικά δεν βασίζεται σε βιβλίο ή ιδέα άλλου. Είναι δική σας πρωτότυπη ιστορία.
«Ακριβώς, επειδή δεν έβρισκα τίποτα, είπα θα καθίσω να τη γράψω παρέα με τον Ζαν Κλοντ Γκιμπέργκ».
Ο Ηλίας (Ρικάρντο Σκαρκάτσιο) φτάνει στον παράδεισο της Κρήτης, πρώτο σταθμό της Οδύσειάς του |
- Και σας βγήκε μια ταινία απρόσμενη. Ούτε καταγγελτική ούτε πολιτική με την κλασική έννοια. Μια ταινία που δεν έχει τη συνηθισμένη για ταινίες με το ίδιο θέμα αγριότητα και σκοτεινιά. Γιατί αυτή η επιλογή;
«Γιατί οι μαύρες ταινίες για τη μετανάστευση έχουν πατερναλισμό μέσα τους. Αλλά κατά τα άλλα, τα έχει όλα αυτά που είπατε. Και πολιτική είναι και καταγγέλλει τα κακώς κείμενα. Η βασική μου ιδέα ήταν να κάνω μια ταινία με μεγάλο σεβασμό για τον μετανάστη. Γιατί νομίζω ότι οι άνθρωποι που φεύγουν από την πατρίδα τους και τα αφήνουν όλα πίσω για να πάνε σε μια ουτοπία είναι πολύ δυνατοί. Το δείχνω στην αρχή της ταινίας. Ο ήρωας είναι ο μόνος που πηδάει από το πλοίο. Και κάθε φορά που έχει ένα πρόβλημα, βρίσκει λύση. Είναι, κατά κάποιο τρόπο, ο νέος Οδυσσέας. Το άλλο πράγμα που ήθελα ήταν ταυτόχρονα με τη δική του ιστορία να δείξω εμάς τους ίδιους, πώς συμπεριφερόμαστε στους μετανάστες».
- Δεν είναι, όμως, τόσο η δική του ματιά στην Ευρώπη. Είναι η δική σας. Και μου έκανε εντύπωση που τόσα χρόνια στο κέντρο του «συστήματος» καταφέρνετε και διατηρείτε αθωότητα και ευαισθησία.
«Θέλει προσπάθεια, ξέρετε. Οταν κάποιος ζει στο κέντρο του κόσμου απορροφάται εντελώς, δεν βλέπει τα υπόλοιπα. Και, το χειρότερο απ' όλα, μαθαίνει να δικαιολογεί συνεχώς τον εαυτό του. Προσπαθώ λοιπόν κι εγώ να έχω μια συνεχή σχέση με τον... άλλο κόσμο. Και, ευτυχώς, χάρη στα παιδιά μου, και κυρίως τον γιο μου τον Ρομέν, βλέπω τι γίνεται πέραν της δικής μου τάξης, στα υποβαθμισμένα προάστια του Παρισιού. Εκεί ζουν οι άνθρωποι που υποφέρουν περισσότερο».
- Δεν είναι, όμως, τόσο η δική του ματιά στην Ευρώπη. Είναι η δική σας. Και μου έκανε εντύπωση που τόσα χρόνια στο κέντρο του «συστήματος» καταφέρνετε και διατηρείτε αθωότητα και ευαισθησία.
«Θέλει προσπάθεια, ξέρετε. Οταν κάποιος ζει στο κέντρο του κόσμου απορροφάται εντελώς, δεν βλέπει τα υπόλοιπα. Και, το χειρότερο απ' όλα, μαθαίνει να δικαιολογεί συνεχώς τον εαυτό του. Προσπαθώ λοιπόν κι εγώ να έχω μια συνεχή σχέση με τον... άλλο κόσμο. Και, ευτυχώς, χάρη στα παιδιά μου, και κυρίως τον γιο μου τον Ρομέν, βλέπω τι γίνεται πέραν της δικής μου τάξης, στα υποβαθμισμένα προάστια του Παρισιού. Εκεί ζουν οι άνθρωποι που υποφέρουν περισσότερο».
Υπάρχουν και ευγενικοί αστυνομικοί, που τον προστατεύουν από επερχόμενους ποδηλάτες |
- Αυτοί, όμως, βλέποντας την ταινία δεν θα πουν ότι η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σκληρή;
«Σίγουρα αυτό θα πουν. Το πρόβλημα, όμως, είναι διπλό. Κατ' αρχάς το τι περιμένουν κάποιοι άνθρωποι από μένα. Και μετά αυτό που λέτε, ότι τα πράγματα είναι όντως πολύ μαύρα. Εγώ, όμως, νομίζω ότι υπάρχουν κι άλλοι τρόποι να λες την αλήθεια. Πιστεύω ότι η ελαφρότητα βοηθάει περισσότερο τους ανθρώπους να καταλάβουν, παρά το απόλυτο μαύρο. Επιπλέον ζούμε σε μια κοινωνία που όλα είναι μαύρα -η οικονομία, η ανεργία, το περιβάλλον. Αν προσθέσουμε και μαύρες ταινίες, ο κόσμος θα πει "φτάνει, μέχρις εδώ". Γι' αυτό αποφάσισα να βάλω λίγο ήλιο και ελαφρότητα στο φιλμ -χωρίς, βέβαια, να προδώσω το θέμα μου».
- Ηταν και για σας κάτι καινούργιο εκφραστικά όλο αυτό.
«Ακριβώς. Ηθελα σε κάθε σκηνή να υπάρχει ένα κλειδί. Δεν ήθελα απλώς σκηνές, τη μια μετά την άλλη, για να προχωρά η ιστορία. Κάθε σκηνή λέει κάτι πάνω σε μας, κάτι πάνω σ' εκείνον. Για παράδειγμα, η Γαλλίδα μεγαλοαστή που του δίνει το σακάκι. Είναι ένας ρόλος που αντιπροσωπεύει όλους μας. Ολοι βοηθάμε τους μετανάστες λίγο, αλλά όχι υπερβολικά. Οχι επειδή δεν θέλουμε να κάνουμε κάτι παραπάνω, αλλά επειδή δεν μπορούμε».
- Να ένα ακόμα βασικό στοιχείο της ταινίας. Ο Ηλίας συναντά πολλούς καλούς ανθρώπους. Πιστεύετε ότι οι Ευρωπαίοι είναι ανοιχτοί και γενναιόδωροι και όχι φοβικοί και ρατσιστές;
«Ναι, το πιστεύω. Η κοινωνία μας έχει πολλούς καλούς ανθρώπους. Πάρτε τη σκηνή με το ζευγάρι των ομοφυλόφιλων Γερμανών νταλικέρηδων. Στην αρχή όλοι θα τους φοβόμασταν, είναι τα στερεότυπα που έχουμε για τους ομοφυλόφιλους. Ηθελα να αντιστρέψω αυτή την εικόνα, να δείξω ότι όλοι κρύβουμε μέσα μας έναν ζεστό, ευγενικό άνθρωπο. Αυτό δεν σημαίνει ότι περιμένω από τους πολίτες να λύσουν το πρόβλημα των λαθρομεταναστών. Η ευθύνη ανήκει στο κράτος. Και το κράτος βλέπετε τι κάνει. Γεμίζει τους δρόμους αστυνομία».
- Στην ταινία σας, ούτε κι αυτή είναι βίαιη.
«Ο φόβος, όμως, μένει. Για κάποιον που δεν έχει χαρτιά, η αστυνομία είναι ο απόλυτος κίνδυνος».
- Ηταν και για σας κάτι καινούργιο εκφραστικά όλο αυτό.
«Ακριβώς. Ηθελα σε κάθε σκηνή να υπάρχει ένα κλειδί. Δεν ήθελα απλώς σκηνές, τη μια μετά την άλλη, για να προχωρά η ιστορία. Κάθε σκηνή λέει κάτι πάνω σε μας, κάτι πάνω σ' εκείνον. Για παράδειγμα, η Γαλλίδα μεγαλοαστή που του δίνει το σακάκι. Είναι ένας ρόλος που αντιπροσωπεύει όλους μας. Ολοι βοηθάμε τους μετανάστες λίγο, αλλά όχι υπερβολικά. Οχι επειδή δεν θέλουμε να κάνουμε κάτι παραπάνω, αλλά επειδή δεν μπορούμε».
- Να ένα ακόμα βασικό στοιχείο της ταινίας. Ο Ηλίας συναντά πολλούς καλούς ανθρώπους. Πιστεύετε ότι οι Ευρωπαίοι είναι ανοιχτοί και γενναιόδωροι και όχι φοβικοί και ρατσιστές;
«Ναι, το πιστεύω. Η κοινωνία μας έχει πολλούς καλούς ανθρώπους. Πάρτε τη σκηνή με το ζευγάρι των ομοφυλόφιλων Γερμανών νταλικέρηδων. Στην αρχή όλοι θα τους φοβόμασταν, είναι τα στερεότυπα που έχουμε για τους ομοφυλόφιλους. Ηθελα να αντιστρέψω αυτή την εικόνα, να δείξω ότι όλοι κρύβουμε μέσα μας έναν ζεστό, ευγενικό άνθρωπο. Αυτό δεν σημαίνει ότι περιμένω από τους πολίτες να λύσουν το πρόβλημα των λαθρομεταναστών. Η ευθύνη ανήκει στο κράτος. Και το κράτος βλέπετε τι κάνει. Γεμίζει τους δρόμους αστυνομία».
- Στην ταινία σας, ούτε κι αυτή είναι βίαιη.
«Ο φόβος, όμως, μένει. Για κάποιον που δεν έχει χαρτιά, η αστυνομία είναι ο απόλυτος κίνδυνος».
Ο Ηλίας φτάνει στο Παρίσι και συναντά τον Μάγο, που έψαχνε |
«Πολλοί συνάδελφοί σας μου λένε το ίδιο. Και τους απαντάω: "Δεν το παρατηρείτε γιατί δεν έχετε πρόβλημα". Θυμάστε μια σκηνή που ο Ηλίας βλέπει πυροσβέστες και τρομάζει; Η στολή και μόνο τον κάνει να το βάλει στα πόδια. Θα 'λεγα ότι είναι και ένα hommage στον Σαρλό. Στους "Μοντέρνους Καιρούς", που τον κυνηγούν, δυο ναύτες βλέπει και φεύγει τρέχοντας».
- Δεν τον απειλεί μόνο η αστυνομία. Η σεξουαλική παρενόχληση είναι συνεχής. Από άνδρες και γυναίκες. Γιατί το τονίσατε τόσο αυτό το στοιχείο; Πιστεύετε οι μετανάστες, προερχόμενοι από παραδοσιακές κοινωνίες, έχουν διατηρήσει την αρρενωπότητα που η μεταφεμινιστική Ευρώπη έχει από καιρό «απαγορεύσει»;
«Είναι αλήθεια αυτό που λέτε. Αλλά ισχύει και κάτι ακόμα. Ο ξένος άνδρας και η ξένη γυναίκα τραβάνε την προσοχή. Είναι πράγματα που όλοι οι μετανάστες τα έχουμε ζήσει -κι εγώ. Είναι η ουτοπία των Ευρωπαίων να αποκτήσουν ερωτικά κάτι εντελώς διαφορετικό και νέο».
- Είναι και πολύ όμορφος ο Ρικάρντο Σκαρμάτσιο. Κυρίως, όμως, εξαιρετικός στον ρόλο του. Τι του ζητήσατε; Εχει ελάχιστα λόγια.
«Ηταν μεγάλο πρόβλημα να βρω έναν ηθοποιό που να δεχτεί να μην έχει τίποτα να πει. Ο Σκαρμάτσιο δέχτηκε αμέσως και κατάλαβε πόσο διαφορετικό ήταν απ' οτιδήποτε άλλο είχε κάνει. Του ζήτησα να παίζει με το σώμα του, όχι με τα μάτια ή το πρόσωπο. Και να είναι παρών. Το κατάλαβε αμέσως. Αλλωστε ζει και με μια πολύ έξυπνη γυναίκα, τη Βαλέρια Γκολίνο».
- Η απουσία λόγου δεν δυσκόλεψε και τη δική σας δουλειά;
«Οχι, όχι. Στην εποχή του βωβού έγιναν τα πάντα, αριστουργήματα που εμείς σήμερα επαναλαμβάνουμε».
- Βαφτίσατε τον ήρωά σας Ηλία. Γιατί;
«Ηθελα ένα όνομα κοινό. Το έχουν οι Αφρικανοί, οι Εβραίοι, οι Μουσουλμάνοι. Και βγαίνει από το αρχαίο ελληνικό "ήλιος". Δεν ήθελα ούτε το όνομά του ούτε η γλώσσα του, που κι αυτή την κατασκευάσαμε, να παραπέμπουν σε συγκεκριμένη εθνικότητα. Ηθελα έναν άνθρωπο σαν όλους εμάς».
- Την Ελλάδα τη θέλατε οπωσδήποτε στην ταινία σας ή θα μπορούσε να είναι μια οποιαδήποτε άλλη χώρα-πέρασμα μεταναστών;
«Το ήλπιζα πολύ να την έχω. Και ευτυχώς, βρήκα στην Κρήτη τα μέρη που έψαχνα».
- Δεν φοβηθήκατε ότι μετά τόσα χρόνια απουσίας, η ματιά σας πάνω της θα ήταν γραφική;
«Ξέρετε, ακούω πολλή μουσική ελληνική. Και κάθε φορά νιώθω νοσταλγία για την Ελλάδα, η εικόνα μου γι' αυτήν γίνεται τελείως ποιητική. Οταν όμως ερχόμαστε εδώ, αυτά φεύγουν. Η καθημερινή ζωή, τι ποιητικότητα να έχει; Αυτός ήταν, λοιπόν, ο φόβος μου όταν ήρθα να κάνω ταινία. Και προσπάθησα με δυο-τρεις σκηνές να βρω την πραγματική Ελλάδα».
- Ας πούμε;
«Την κυρία με τα κοτόπουλα και τα παιδιά, που την παίζει τόσο ωραία η Ντίνα Μιχαηλίδη».
- Κι αυτή, πάντως, τον βλέπει ερωτικά, μεγάλη γυναίκα και αγρότισσα...
«Υπάρχει μοναξιά στη ζωή της. Η σεξουαλικότητα παίζει ένα ρόλο μόνιμο σε όλες τις ηλικίες. Θα 'λεγα, μάλιστα, ότι ο θάνατος έρχεται όταν δεν υπάρχει πια επιθυμία».
- Το Ελντοράντο του Ηλία είναι το Παρίσι. Γιατί ειδικά το Παρίσι;
«Γιατί ήταν και για μένα. Και αυτή είναι μια προσωπική, αν όχι αυτοβιογραφική ταινία. Οταν σκεφτόμουν σε ποιες άλλες χώρες θα μπορούσα να τον πάω, έλεγα: Στο Λονδίνο; Καμιά όρεξη δεν έχω. Στο Βερολίνο; Ούτε. Στη Ρώμη; Ισως, αλλά ούτε εκεί υπάρχει αυτή η ποίηση. Το Παρίσι, δεν ξέρω για τη δική σας γενιά, αλλά όταν ήμουνα μικρός ήταν πολύ σημαντικό για μας στην Ελλάδα. Η Αφροδίτη της Μήλου, μας έλεγαν στο σχολείο, είναι στο Λούβρο. Ο πατέρας μου μας έβαζε να διαβάσουμε Ζολά...»
- Η Ελλάδα έχει πολύ στενές σχέσεις με τον γαλλικό πολιτισμό. Οχι αναγκαστικά και μια φτωχή χώρα, που βγάζει μετανάστες.
«Σε όλο τον κόσμο πιστεύω ότι υπάρχει αυτή η εικόνα του Παρισιού».
- Τι πιστεύετε; Θα την βρει, τελικά, τη ζωή που θέλει ο Ηλίας στο Παρίσι;
«Νομίζω, ναι. Αν σκεφτείτε τι πέρασε, τι λύσεις έβρισκε κάθε φορά και πώς τον δέχτηκαν οι άνθρωποι, νομίζω ότι θα συνεχίσει έτσι και θα πάει καλά».
- Ισχύει, όμως, αυτό γενικά στην Ευρώπη, που οι θεσμοί της δεν καλωσορίζουν τους μετανάστες;
«Ούτε θεσμούς ούτε τίποτα τέτοιο έχω στο μυαλό μου. Δεν είδατε τι είπε πρόσφατα ο Σαρκοζί; Να δεχόμαστε μόνο τους ξένους που έχουν προσόντα, που είναι γιατροί, μηχανικοί. Που σημαίνει "Πάρτε τους άξιους από τις φτωχές χώρες". Είναι τρομερό. Είμαι αισιόδοξος γιατί πιστεύω στην αξία του ανθρώπου. Αν έχει αρετές, ποιότητα, θέληση, κάπου θα φτάσει. Ακόμα και την αστυνομία θα ξεπεράσει. Ξέρω ανθρώπους στο Παρίσι που δεν μπαίνουν στο μετρό γιατί δεν έχουν χαρτιά. Κι, όμως, δεν τα παρατάνε. Πηγαίνουν με τα πόδια στη δουλειά τους, μιάμιση ώρα δρόμο». *
- Δεν τον απειλεί μόνο η αστυνομία. Η σεξουαλική παρενόχληση είναι συνεχής. Από άνδρες και γυναίκες. Γιατί το τονίσατε τόσο αυτό το στοιχείο; Πιστεύετε οι μετανάστες, προερχόμενοι από παραδοσιακές κοινωνίες, έχουν διατηρήσει την αρρενωπότητα που η μεταφεμινιστική Ευρώπη έχει από καιρό «απαγορεύσει»;
«Είναι αλήθεια αυτό που λέτε. Αλλά ισχύει και κάτι ακόμα. Ο ξένος άνδρας και η ξένη γυναίκα τραβάνε την προσοχή. Είναι πράγματα που όλοι οι μετανάστες τα έχουμε ζήσει -κι εγώ. Είναι η ουτοπία των Ευρωπαίων να αποκτήσουν ερωτικά κάτι εντελώς διαφορετικό και νέο».
- Είναι και πολύ όμορφος ο Ρικάρντο Σκαρμάτσιο. Κυρίως, όμως, εξαιρετικός στον ρόλο του. Τι του ζητήσατε; Εχει ελάχιστα λόγια.
«Ηταν μεγάλο πρόβλημα να βρω έναν ηθοποιό που να δεχτεί να μην έχει τίποτα να πει. Ο Σκαρμάτσιο δέχτηκε αμέσως και κατάλαβε πόσο διαφορετικό ήταν απ' οτιδήποτε άλλο είχε κάνει. Του ζήτησα να παίζει με το σώμα του, όχι με τα μάτια ή το πρόσωπο. Και να είναι παρών. Το κατάλαβε αμέσως. Αλλωστε ζει και με μια πολύ έξυπνη γυναίκα, τη Βαλέρια Γκολίνο».
- Η απουσία λόγου δεν δυσκόλεψε και τη δική σας δουλειά;
«Οχι, όχι. Στην εποχή του βωβού έγιναν τα πάντα, αριστουργήματα που εμείς σήμερα επαναλαμβάνουμε».
- Βαφτίσατε τον ήρωά σας Ηλία. Γιατί;
«Ηθελα ένα όνομα κοινό. Το έχουν οι Αφρικανοί, οι Εβραίοι, οι Μουσουλμάνοι. Και βγαίνει από το αρχαίο ελληνικό "ήλιος". Δεν ήθελα ούτε το όνομά του ούτε η γλώσσα του, που κι αυτή την κατασκευάσαμε, να παραπέμπουν σε συγκεκριμένη εθνικότητα. Ηθελα έναν άνθρωπο σαν όλους εμάς».
- Την Ελλάδα τη θέλατε οπωσδήποτε στην ταινία σας ή θα μπορούσε να είναι μια οποιαδήποτε άλλη χώρα-πέρασμα μεταναστών;
«Το ήλπιζα πολύ να την έχω. Και ευτυχώς, βρήκα στην Κρήτη τα μέρη που έψαχνα».
- Δεν φοβηθήκατε ότι μετά τόσα χρόνια απουσίας, η ματιά σας πάνω της θα ήταν γραφική;
«Ξέρετε, ακούω πολλή μουσική ελληνική. Και κάθε φορά νιώθω νοσταλγία για την Ελλάδα, η εικόνα μου γι' αυτήν γίνεται τελείως ποιητική. Οταν όμως ερχόμαστε εδώ, αυτά φεύγουν. Η καθημερινή ζωή, τι ποιητικότητα να έχει; Αυτός ήταν, λοιπόν, ο φόβος μου όταν ήρθα να κάνω ταινία. Και προσπάθησα με δυο-τρεις σκηνές να βρω την πραγματική Ελλάδα».
- Ας πούμε;
«Την κυρία με τα κοτόπουλα και τα παιδιά, που την παίζει τόσο ωραία η Ντίνα Μιχαηλίδη».
- Κι αυτή, πάντως, τον βλέπει ερωτικά, μεγάλη γυναίκα και αγρότισσα...
«Υπάρχει μοναξιά στη ζωή της. Η σεξουαλικότητα παίζει ένα ρόλο μόνιμο σε όλες τις ηλικίες. Θα 'λεγα, μάλιστα, ότι ο θάνατος έρχεται όταν δεν υπάρχει πια επιθυμία».
- Το Ελντοράντο του Ηλία είναι το Παρίσι. Γιατί ειδικά το Παρίσι;
«Γιατί ήταν και για μένα. Και αυτή είναι μια προσωπική, αν όχι αυτοβιογραφική ταινία. Οταν σκεφτόμουν σε ποιες άλλες χώρες θα μπορούσα να τον πάω, έλεγα: Στο Λονδίνο; Καμιά όρεξη δεν έχω. Στο Βερολίνο; Ούτε. Στη Ρώμη; Ισως, αλλά ούτε εκεί υπάρχει αυτή η ποίηση. Το Παρίσι, δεν ξέρω για τη δική σας γενιά, αλλά όταν ήμουνα μικρός ήταν πολύ σημαντικό για μας στην Ελλάδα. Η Αφροδίτη της Μήλου, μας έλεγαν στο σχολείο, είναι στο Λούβρο. Ο πατέρας μου μας έβαζε να διαβάσουμε Ζολά...»
- Η Ελλάδα έχει πολύ στενές σχέσεις με τον γαλλικό πολιτισμό. Οχι αναγκαστικά και μια φτωχή χώρα, που βγάζει μετανάστες.
«Σε όλο τον κόσμο πιστεύω ότι υπάρχει αυτή η εικόνα του Παρισιού».
- Τι πιστεύετε; Θα την βρει, τελικά, τη ζωή που θέλει ο Ηλίας στο Παρίσι;
«Νομίζω, ναι. Αν σκεφτείτε τι πέρασε, τι λύσεις έβρισκε κάθε φορά και πώς τον δέχτηκαν οι άνθρωποι, νομίζω ότι θα συνεχίσει έτσι και θα πάει καλά».
- Ισχύει, όμως, αυτό γενικά στην Ευρώπη, που οι θεσμοί της δεν καλωσορίζουν τους μετανάστες;
«Ούτε θεσμούς ούτε τίποτα τέτοιο έχω στο μυαλό μου. Δεν είδατε τι είπε πρόσφατα ο Σαρκοζί; Να δεχόμαστε μόνο τους ξένους που έχουν προσόντα, που είναι γιατροί, μηχανικοί. Που σημαίνει "Πάρτε τους άξιους από τις φτωχές χώρες". Είναι τρομερό. Είμαι αισιόδοξος γιατί πιστεύω στην αξία του ανθρώπου. Αν έχει αρετές, ποιότητα, θέληση, κάπου θα φτάσει. Ακόμα και την αστυνομία θα ξεπεράσει. Ξέρω ανθρώπους στο Παρίσι που δεν μπαίνουν στο μετρό γιατί δεν έχουν χαρτιά. Κι, όμως, δεν τα παρατάνε. Πηγαίνουν με τα πόδια στη δουλειά τους, μιάμιση ώρα δρόμο». *
Οι Ελληνες ηθοποιοί μ' άφησαν κατάπληκτο
- Με το ελληνικό μέρος της παραγωγής είστε ευχαριστημένος;
«Πολύ. Η ελληνική συμπαραγωγή συμπεριφέρθηκε πολύ καλά. Και έμεινα, δεν σας το κρύβω, κατάπληκτος με την ποιότητα των Ελλήνων ηθοποιών. Βλέπω πότε πότε τηλεόραση και οι ηθοποιοί το παρακάνουν. Οσο για τα φιλμ τα ελληνικά που βλέπω στο Παρίσι, χμμμ, καλά. Τώρα που δούλεψα εδώ, τα 'χασα. Για παράδειγμα, ο Τάσος Κωστής, ο ηθοποιός που παίρνει τα λεφτά του Ηλία, δεν είναι καταπληκτικός;»
- Αρα θα ξανακάνετε ταινία στην Ελλάδα;
«Σίγουρα. Εχω ήδη ένα υλικό ελληνικό καταπληκτικό».
- Ελληνικό-ελληνικό, φαντάζομαι. Δεν θα ξαναπλάσετε καινούργια γλώσσα;
«Οχι, όχι (γελάει). Η πρώτη προσπάθεια έγινε, και ήταν ικανοποιητική από όλες τις απόψεις. Μέχρι και ο Μιχάλης Λιάπης ήρθε στο γύρισμα».
- Τον νόμο τον περιβόητο, που έφτιαξε η επιτροπή σας, δεν πρόλαβε να τον καταθέσει. Και υπάρχει φόβος να τον βάλει ο Αντώνης Σαμαράς στο συρτάρι.
«Η περισσότερη δουλειά στην επιτροπή, από τον Απόστολο Δοξιάδη έγινε. Δεν πρέπει απλώς να περάσει ο νόμος, είναι τελείως απαραίτητο αν θέλουν να πάει μπροστά ο ελληνικός κινηματογράφος. Επιπλέον, το κράτος χάλασε λεφτά για όλη αυτή την ιστορία, φέραμε κόσμο από το εξωτερικό, τους διευθυντές του Γαλλικού και του Δανέζικου Κέντρου Κινηματογράφου, κάναμε τεράστια προσπάθεια. Επρεπε, όμως, και ο Λιάπης να κάνει πιο γρήγορα, να μην το πολυσκέπτεται όταν τον πήρε στα χέρια του».
«Πολύ. Η ελληνική συμπαραγωγή συμπεριφέρθηκε πολύ καλά. Και έμεινα, δεν σας το κρύβω, κατάπληκτος με την ποιότητα των Ελλήνων ηθοποιών. Βλέπω πότε πότε τηλεόραση και οι ηθοποιοί το παρακάνουν. Οσο για τα φιλμ τα ελληνικά που βλέπω στο Παρίσι, χμμμ, καλά. Τώρα που δούλεψα εδώ, τα 'χασα. Για παράδειγμα, ο Τάσος Κωστής, ο ηθοποιός που παίρνει τα λεφτά του Ηλία, δεν είναι καταπληκτικός;»
- Αρα θα ξανακάνετε ταινία στην Ελλάδα;
«Σίγουρα. Εχω ήδη ένα υλικό ελληνικό καταπληκτικό».
- Ελληνικό-ελληνικό, φαντάζομαι. Δεν θα ξαναπλάσετε καινούργια γλώσσα;
«Οχι, όχι (γελάει). Η πρώτη προσπάθεια έγινε, και ήταν ικανοποιητική από όλες τις απόψεις. Μέχρι και ο Μιχάλης Λιάπης ήρθε στο γύρισμα».
- Τον νόμο τον περιβόητο, που έφτιαξε η επιτροπή σας, δεν πρόλαβε να τον καταθέσει. Και υπάρχει φόβος να τον βάλει ο Αντώνης Σαμαράς στο συρτάρι.
«Η περισσότερη δουλειά στην επιτροπή, από τον Απόστολο Δοξιάδη έγινε. Δεν πρέπει απλώς να περάσει ο νόμος, είναι τελείως απαραίτητο αν θέλουν να πάει μπροστά ο ελληνικός κινηματογράφος. Επιπλέον, το κράτος χάλασε λεφτά για όλη αυτή την ιστορία, φέραμε κόσμο από το εξωτερικό, τους διευθυντές του Γαλλικού και του Δανέζικου Κέντρου Κινηματογράφου, κάναμε τεράστια προσπάθεια. Επρεπε, όμως, και ο Λιάπης να κάνει πιο γρήγορα, να μην το πολυσκέπτεται όταν τον πήρε στα χέρια του».
No comments:
Post a Comment