- Η Οντρέ Τοτού επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη για να ενσαρκώσει την Κοκό Σανέλ. Μια αποκαλυπτική ταινία για τα νεανικά, άγνωστα χρόνια της συναρπαστικής ζωής της θρυλικής σχεδιάστριας μόδας
Από τη Λένα Ιωαννίδου, ΓΥΝΑΙΚΑ, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
  |
Από τη Γαλλία του 20ού αιώνα τρία ονόματα θα μείνουν για πάντα στη μνήμη όλων: ο Πικάσο, ο Ντε Γκόλ και η Σανέλ». Η δήλωση αυτή ανήκει στον Γάλλο συγγραφέα και πολιτικό Αντρέ Μαλρό. Ισως σήμερα να χαμογελούσε ικανοποιημένος διαπιστώνοντας πως δεν έπεσε για κανέναν έξω -και σίγουρα όχι για την τελευταία.
Ο μύθος Σανέλ πέρασε το κατώφλι του 21ου αιώνα χωρίς να χάσει τη λάμψη του, χωρίς να πάψει, ούτε για μια στιγμή, να γοητεύει, να εμπνέει. Αυτή τη χρονιά, η εμβληματική της προσωπικότητα παίρνει ξανά σάρκα και οστά μέσα από δύο ταινίες και δύο πρωταγωνίστριες: «Coco Chanel & Igor Stravinsky» με την Αννα Μουγκλαλίς και «Coco avant Chanel» με την Οντρέ Τοτού.
Η πρώτη ταινία -θα προβληθεί το φθινόπωρο, γι' αυτό και οι πληροφορίες που έχουμε είναι ακόμα λιγοστές- περιστρέφεται γύρω από την κρυφή ερωτική ιστορία της Σανέλ με τον Ρώσο συνθέτη στο απόγειο της δόξας της.
Αντίθετα, η Αν Φοντέν, σκηνοθέτις της ταινίας «Coco avant Chanel» (Η Κοκό πριν τη Σανέλ), που ήδη προβάλλεται στη Γαλλία, επιχειρεί μια αναδρομή στα πρώτα, άγνωστα κεφάλαια της ζωής της. Με οδηγό τη βιογραφία «L'Irregulière» (Η αντικομφορμίστρια) που έγραψε ο Εντμόντ Σαρλ Ρου για τη Σανέλ, περιγράφει τα εφηβικά και νεανικά της χρόνια, πριν από την καθιέρωσή της.
«Η προσωπικότητα της Κοκό Σανέλ ήταν εκπληκτική, αλλά πέραν του μυαλού και του ταλέντου της, είχε όλα εκείνα τα στοιχεία που απαιτούνται από την ηρωίδα κάθε σπουδαίας νουβέλας», δήλωσε η Οντρέ Τοτού στο ραδιόφωνο France Inter.
Τα δύσκολα χρόνια
Η ταινία συναντά για πρώτη φορά τη δωδεκάχρονη Γκαμπριέλ Μπονέρ Σανέλ στο ορφανοτροφείο του Καθολικού μοναστηριού της Ομπαζέν, όπου ο γυρολόγος πατέρας της την έχει εγκαταλείψει μαζί με την αδελφή της μετά τον θάνατο της μητέρας τους. Εξι σκληρά, θλιβερά χρόνια. Μέχρι το τέλος της ζωής της η Σανέλ δεν θα ξεστομίσει ποτέ ξανά τη λέξη ορφανοτροφείο. Κλείνοντας τα 18, η νεαρή Γκαμπριέλ φεύγει αναγκαστικά από το μοναστήρι. Ο 20ός αιώνας έχει μόλις μπει. Επόμενος σταθμός της το χριστιανικό οικοτροφείο της Μουλέν, που τη δέχεται ως άπορη.
Οι καλόγριες την έχουν μάθει να ράβει, οπότε, δύο χρόνια αργότερα, βρίσκει εύκολα δουλειά σε ένα ραφείο. Το κατάστημα βρίσκεται στον κεντρικό δρόμο της Μουλέν. Οι αξιωματικοί του 10ου Συντάγματος Ιππικού που κάνουν εκεί τον περίπατό τους δεν παύουν να φλερτάρουν τη λεπτοκαμωμένη κοπέλα με την ανδρόγυνη ομορφιά και τον φλογερό χαρακτήρα. Ανάμεσά τους και ο αριστοκρατικός Ετιέν Μπαλσάν, ο οποίος την ερωτεύεται. Εκείνη ανταποκρίνεται και γίνεται μετρέσα του, όχι τόσο από έρωτα όσο γιατί ήταν «λιγότερο άξεστος από τους άλλους και είχε περισσότερες γνωριμίες»... Του εξομολογείται ότι ονειρεύεται να γίνει ηθοποιός, τραγουδίστρια ή χορεύτρια. Ουσιαστικά, το μόνο που θέλει είναι να ξεφύγει από τη μιζέρια.
Mε την ενθάρρυνσή του η Γκαμπριέλ εμφανίζεται στην ερασιτεχνική σκηνή του τοπικού καφέ La Rotonde και στη συνέχεια σε υπαίθρια κέντρα του κοσμοπολίτικου Βισί, τραγουδώντας το «Ko-Ko-Ri-Ko» και το «Qui qu'a vu Coco» -τα μόνα τραγούδια που γνωρίζει. Είναι φανερό πως η «μικρή Coco», όπως την αποκαλούν, δεν πρόκειται ποτέ να διαπρέψει ως καλλιτέχνις.
Ανυπότακτη αμαzόνα
| |
Στα 25 της χρόνια αποφασίζει να αλλάξει ζωή. Από τη σύντομη καριέρα της κρατά μόνον το «Coco». Εγκαθίσταται στον πύργο του Ετιέν Μπαλσάν στο Ρουαγιέ, μαθαίνει να ιππεύει, γνωρίζει τον «καλό κόσμο» της γαλλικής εξοχής αλλά και του Παρισιού, μια κεφάτη παρέα θεατρανθρώπων, που τους επισκέπτεται τακτικά. Πηγαίνουν συχνά στις κυριακάτικες ιπποδρομίες, το κοσμικό γεγονός της εποχής. Εκεί, τις περισσότερες φορές οι άλλες γυναίκες την κοιτούν σοκαρισμένες. Οχι μόνον επειδή δεν ανήκει στην τάξη τους αλλά και γιατί τίποτα επάνω της δεν συμβαδίζει με τη φανταχτερή μόδα της Μπελ Επόκ.
Το «μοναστηριακό», άνετο φόρεμα με το λευκό γιακαδάκι και το μαλακό πλατύγυρο καπέλο που φορά, η φράντζα που σκεπάζει το μέτωπό της, όλα πάνω της είναι διαφορετικά. Το πιο σκανδαλώδες; Ράβει η ίδια τα ρούχα και τα καπέλα της! Η Γκαμπριέλ αντιπαθεί τα βαριά γυναικεία φορέματα με τις δαντέλες, τους σφιχτούς κορσέδες και τα γκροτέσκ καπέλα. «Πώς να λειτουργήσει φυσιολογικά ο εγκέφαλος κάτω από αυτά;» σχολιάζει ειρωνικά. Αντίθετα, το ανδρικό σπορ ντύσιμο την ενθουσιάζει.
«Δανείζεται» και φορά τις κάπες, τις γραβάτες και τα ψαθάκια του Μπαλσάν. Για πρώτη φορά συλλαμβάνει την ιδέα που έμελλε να δημιουργήσει, είκοσι χρόνια αργότερα, το κλασικό στυλ Σανέλ: προσαρμόζει στοιχεία της ανδρικής γκαρνταρόμπας στη γυναικεία. Το αρχικό σοκ για την εμφάνισή της διαδέχεται η αποδοχή και τα καπέλα που σχεδιάζει αρχίζουν να γίνονται μόδα στους κοσμικούς κύκλους της γαλλικής επαρχίας.
Ici Paris
Η Σανέλ όμως δεν αντέχει άλλο. Θέλει να ανοίξει τα φτερά της, να ζήσει και να εργαστεί στο Παρίσι. Αρχίζουν οι πρώτες διενέξεις με τον Μπαλσάν. Του ζητά να στηρίξει οικονομικά τα επαγγελματικά της σχέδια, εκείνος όμως θεωρεί την ιδέα ανεπίτρεπτη. Είναι διατεθειμένος να προσφέρει τα πάντα στην ερωμένη του, να τη βοηθήσει όμως να γίνει έμπορος, ποτέ! Ωστόσο της παραχωρεί την ισόγεια γκαρσονιέρα του στο Παρίσι. Ο χώρος δεν ενδείκνυται για καπελάδικο και οι πρώτες πελάτισσες έρχονται αρχικά από περιέργεια, θέλοντας να γνωρίσουν αυτό το παράξενο θηλυκό με το ψαθάκι στο κεφάλι.
Σύντομα όμως οι παραγγελίες αρχίζουν να πυκνώνουν. Βρισκόμαστε στα 1910. Στη ζωή της Σανέλ -και στην ταινία της Αν Φοντέν- εισβάλλει ο Αρθουρ-Μπόι Καπέλ, ένας γοητευτικός Αγγλος, μανιώδης παίκτης πόλο, βαθιά καλλιεργημένος και εξαιρετικά καλοντυμένος. Ενας σύγχρονος δανδής. Η χαριτωμένη ξενική προφορά και το μυστηριώδες παρελθόν του έχουν μαγέψει τις κυρίες της υψηλής κοινωνίας του Παρισιού. Είναι καλός φίλος του Ετιέν Μπαλσάν και συμπτωματικά διατηρεί ένα μικρό διαμέρισμα κοντά στο δικό της.
Ο Μπόι Καπέλ βρίσκει συναρπαστική την ιδέα της Σανέλ να ανοίξει οίκο μόδας στο Παρίσι. Είναι άλλωστε ήδη τρελά ερωτευμένος μαζί της, όπως και εκείνη μαζί του. Για πρώτη -και τελευταία- φορά στη ζωή της αισθάνεται πως βρήκε έναν άντρα πλασμένο για εκείνη. Εχουν τα ίδια γούστα, αγαπούν την καλή ζωή, τα σπορ, είναι και οι δύο φιλόδοξοι και υπερβολικά κυνικοί.
Χωρίζει πολιτισμένα από τον Μπαλσάν και αποφασίζει να συζήσει με τον Μπόι. Στα τέλη του 1910, χάρη στη γενναιοδωρία του, τοποθετεί επιτέλους, στην πόρτα του πρώτου ατελιέ της, την πολυπόθητη ταμπέλα «Chanel Modes». Ο μύθος της Rue Cambon 31 έχει μόλις γεννηθεί...
«Απόβαση» στη Νορμανδία
| |
Το 1913, με την προτροπή του Μπόι Καπέλ, η Σανέλ ανοίγει μπουτίκ με καπέλα στην Ντοβίλ, τη σικ πρωτεύουσα των διακοπών και της ξεγνοιασιάς στις ακτές της Νορμανδίας. Κυκλοφορεί παντού ντυμένη με δημιουργίες της και εντυπωσιάζει.
Οταν την πλησιάζουν και τη ρωτούν «ποιος σας ράβει;» απαντά με φυσικότητα, «εγώ»! Ετσι, πολύ γρήγορα, η μπουτίκ «Gabrielle Chanel» λανσάρει πουλόβερ (μια ιδέα που δανείστηκε από το εγγλέζικο sweater του Μπόι), ψαράδικες μαρινιέρες, λινά μαντό, πλεκτές πλισέ φούστες που αποκαλύπτουν για πρώτη φορά τον αστράγαλο.
Χρησιμοποιεί υλικά που κανείς μέχρι τότε δεν είχε τολμήσει να χρησιμοποιήσει σε γυναικεία ρούχα, όπως το ζέρσεϊ των ανδρικών εσωρούχων. «Με το ζέρσεϊ απελευθέρωσα το σώμα και δημιούργησα με νέα γυναικεία σιλουέτα», θα πει αργότερα. Η κολεξιόν της έχει τεράστια επιτυχία. Οι γυναίκες ανακαλύπτουν την άνεση του σπορ ντυσίματος!
Τέλος εποχής
Τον Αύγουστο της επόμενης χρονιάς ξεσπά ο πόλεμος. Η Σανέλ ακολουθεί τη συμβουλή του Πυγμαλίωνά της και δεν κλείνει την καλοκαιρινή μπουτίκ. Τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στη Γαλλία, περιοχές ολόκληρες καταστρέφονται, το Παρίσι αδειάζει και πλήθος κόσμου συρρέει στην Ντοβίλ. Ανάμεσά τους πλούσιοι Ρώσοι εμιγκρέδες και «πρόσφυγες» της γαλλικής αριστοκρατίας.
Οι γυναίκες δεν θα αργήσουν να ξαναφτιάξουν από την αρχή την γκαρνταρόμπα τους στη μόνη μπουτίκ που παραμένει ανοιχτή: τη Σανέλ. «Ενας κόσμος πέθαινε, ένας άλλος γεννιόταν. Βρέθηκα εκεί. Μου δόθηκε η ευκαιρία και την άρπαξα», δηλώνει όταν τη ρωτούν. Ο Μπόι Καπέλ είναι αυτός που θα την παροτρύνει, το 1915, εν μέσω πολέμου, να επαναλάβει το πείραμα της Ντοβίλ σε ένα ακόμη αριστοκρατικό θέρετρο, το Μπιαρίτς. Η επιτυχία είναι τεράστια. Η Σανέλ είναι πλέον διάσημη. Το 1917 κάνει μια ακόμα επανάσταση: κόβει κοντά τα μαλλιά της. Πλέον, όμως, η αντισυμβατική συμπεριφορά της δεν θεωρείται σκάνδαλο αλλά μόδα!
Ο πόλεμος τελειώνει. Ενα χρόνο αργότερα, ένα μεγάλο κεφάλαιο της ζωής της κλείνει με τον πιο δραματικό τρόπο. Ο Μπόι Καπέλ σκοτώνεται το 1919 σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Η ταινία της Αν Φοντέν τελειώνει με αυτό το τραγικό συμβάν. Η συναρπαστική καριέρα όμως της Σανέλ έχει μόλις αρχίσει. Η Coco έχει πια μεταμορφωθεί σε Chanel…
Οι μνήμες της μόδας
Λέγεται πως η αρχική ιδέα της Σανέλ να χρησιμοποιήσει αλυσίδες στα ρούχα και στα αξεσουάρ της γεννήθηκε στα χρόνια του ορφανοτροφείου της Ομπαζέν. Οι γυναίκες που εργάζονταν εκεί ανασήκωναν και στερέωναν τις μακριές τους φούστες με αλυσίδες για να μην ακουμπούν στο φρεσκογυαλισμένο με κερί πάτωμα και λερώνονται. Η εικόνα αυτή χαράχτηκε στο μυαλό της και λίγα χρόνια αργότερα έγινε μόδα… Ο θαυμασμός της για τον μπαρόκ διάκοσμο της εκκλησίας του μοναστηριού που μεγάλωσε και αργότερα για τα ψεύτικα στολίδια των θεατρικών κοστουμιών, όπως και για την τέχνη του Βυζαντίου, αποτυπώθηκε στα εντυπωσιακά -σε αντίθεση με την απέριττη γραμμή των ρούχων της- κοσμήματα που σχεδίασε το 1932, αντιδρώντας έτσι στο οικονομικό κραχ. Τα καλογυαλισμένα κουμπιά στις στολές των αξιωματικών της Μουλέν που τόσο άρεσαν στη νεαρή Γκαμπριέλ αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τα χαρακτηριστικά, χρυσά κουμπιά με το διπλό CC που στολίζουν την κλασική ζακέτα Chanel. Τα δίχρωμα παπούτσια που φορούσε ο Μπόι Καπέλ ενέπνευσαν τη Σανέλ να δημιουργήσει μια χαμηλοτάκουνη γόβα, σε μπεζ χρώμα -για να μακραίνει τη γάμπα-, με λεπτό λουράκι στη φτέρνα και μαύρη μύτη για να μικραίνει το πόδι. Το πρώτο sling-back στην ιστορία της μόδας.
Χρονολόγιο θριάμβων
| |
1920. Η Σανέλ χρηματοδοτεί το ανέβασμα της «Ιεροτελεστίας της Ανοιξης» του Στραβίνσκι, με τα ρωσικά μπαλέτα του Ντιαγκίλεφ. 1921. Στις 5 Μαΐου κυκλοφορεί για πρώτη φορά το θρυλικό άρωμα Chanel No 5. 1922. Σχεδιάζει τα αρχαιοελληνικά κοστούμια της «Αντιγόνης» του Κοκτό. Ο Πικάσο κάνει τη σκηνογραφία. 1923. Επιστρέφει από τις καλοκαιρινές διακοπές της στη Γαλλική Ριβιέρα μαυρισμένη και κάνει μόδα την ηλιοθεραπεία. 1926. Σχεδιάζει το μικρό μαύρο φόρεμα, τη «στολή της μοντέρνας γυναίκας», σύμφωνα με την αμερικανική «Vogue». 1928. Τα ταξίδια της στη Σκοτία με τον Δούκα του Γουέστμινστερ την εμπνέουν να σχεδιάσει το πρώτο τουίντ ταγέρ. 1930. Εγκαθίσταται μόνιμα στο Ritz της Place Vendôme. Καθημερινά, πηγαίνει στο ατελιέ της διασχίζοντας την είσοδο υπηρεσίας του ξενοδοχείου, που «βλέπει» στη rue Cambon. 1935. Η Σανέλ βρίσκεται στο απόγειο της φήμης της. Απασχολεί 4.000 εργαζόμενες και πουλά σε όλον τον κόσμο πάνω από 28.000 δημιουργίες. 1939. Ο οίκος Chanel κλείνει με την έναρξη του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Στη rue Cambon μένει ανοιχτό μόνον ένα κατάστημα, με αρώματα και αξεσουάρ. 1944. Η Σανέλ κινδυνεύει να κατηγορηθεί για συνεργασία με τον εχθρό -λόγω της ερωτικής της περιπέτειας με ένα Γερμανό αξιωματικό. Σώζεται χάρη στην παρέμβαση του Δούκα του Γουέστμινστερ. 1954. Η θριαμβευτική επιστροφή της γηραιάς κυρίας. Η 71χρονη Σανέλ ανοίγει και πάλι τον οίκο υψηλής ραπτικής. 1955. Λανσάρει την καπιτονέ δερμάτινη τσάντα με το μακρύ λουρί. Μένει στην ιστορία με την κωδική ονομασία 2.55 -από τον μήνα (2ος) και τη χρονιά ('55) της πρώτης κυκλοφορίας της. 1957. Τιμάται στην Αμερική με Οσκαρ μόδας ως «η σχεδιάστρια με τη μεγαλύτερη επιρροή στον 20ό αιώνα». 1963. Η φωτογραφία της Τζάκι με το ματωμένο ροζ ταγέρ Chanel που φορά τη μέρα της δολοφονίας του Κένεντι στο Ντάλας κάνει τον γύρο του κόσμου. 1971. Η Γκαμπριέλ -Κοκό- Σανέλ πεθαίνει μόνη, στη σουίτα του Ritz, στα 88 της χρόνια. 1983. Ο Καρλ Λάγκερφελντ αναλαμβάνει τα ηνία του οίκου Chanel. Με το ταλέντο, την προσωπικότητα, την ευφυΐα, το επιχειρηματικό του πνεύμα αλλά και τον ελιτισμό του, έδωσε νέα πνοή, κυριολεκτικά «νεκρανάστησε» τη μάρκα και στη συνέχεια την απογείωσε. Με τις τολμηρές παρεμβάσεις του πάνω σε κλασικές δημιουργίες υψηλής ραπτικής της Σανέλ, τίναξε τη σκόνη του χρόνου από πάνω τους και τις μετέτρεψε σε fashion statements, ενώ με τις κολεξιόν prêt-à-porter, τα καλλυντικά, το Coco και το Allure, τα κοσμήματα και τα ρολόγια, έφερε τον κόσμο της Chanel πιο κοντά στον κόσμο του σήμερα. Ολοι σήμερα παραδέχονται πως η Chanel δεν θα υπήρχε χωρίς τον Καρλ. Αλλά και το στυλ -θα προσθέταμε εμείς- δεν θα υπήρχε χωρίς τη Mademoiselle...
Τέχνη σε 2.25'
Ο Ζαν Πιερ Ζενέ, δημιουργός της ονειρικής «Αμελί», σκηνοθετεί το νέο διαφημιστικό φιλμ του θρυλικού Chanel No 5, οδηγώντας τη μούσα του, Οντρε Τοτού, σε ένα ακόμα παραμυθένιο ταξίδι.
«Ο άγνωστος του τρένου»
Σκηνοθεσία: Ζαν Πιερ Ζενέ
Πρωταγωνιστούν: Οντρέ Τοτού, Τράβις Ντάβενπορτ
Guest star: Chanel No 5
| |
Μια νεαρή γυναίκα επιβιβάζεται σε ένα βραδινό τρένο. Οριάν Εξπρές, Παρίσι - Κωνσταντινούπολη. Στο ίδιο τρένο επιβιβάζεται και ένας γοητευτικός ξένος. Τα βλέμματά τους διασταυρώνονται. Η μοίρα παίζει τα παιχνίδια της.
Εκείνος, παρασυρμένος από το εκλεπτυσμένο άρωμά της πλησιάζει αλλά διστάζει να χτυπήσει την πόρτα της καμπίνας. Μένει ξάγρυπνος δίπλα της, όλη τη νύχτα. Εκείνη το νιώθει. Το τρένο φτάνει στον προορισμό του. Η γυναίκα περιπλανιέται στα παζάρια της Πόλης, ταξιδεύει στον Βόσπορο. Ο φακός της μηχανής της «πιάνει» τη φιγούρα του σε ένα πλοιάριο που απομακρύνεται. Μια ακόμη χαμένη ευκαιρία.
Μόνη και πάλι στον σταθμό. Η Μπίλι Χόλιντεϊ τραγουδά «I'm a fool to want you». Τα εμπόδια που βάζει η μοίρα για να μη συναντηθούν φαντάζουν ανυπέρβλητα. Το άρωμά της όμως τον οδηγεί στο σωστό μέρος, τη σωστή στιγμή. Την πλησιάζει. Την αγγίζει απαλά στον λαιμό. Ο χρόνος σταματά. Επιτέλους μαζί.
Behind the scenes
Τρεις εβδομάδες και 250 άτομα χρειάστηκαν για να ολοκληρωθεί η παραγωγή της διαφημιστικής ταινίας του αρώματος Chanel No 5, συνολικής διάρκειας 2 λεπτών και 25 δευτερολέπτων! Τα γυρίσματα έγιναν στο Παρίσι, στη Νίκαια, στη Λιμόζ και στην Κωνσταντινούπολη. Τα βαγόνια του Orient Express ανακατασκευάστηκαν εξ ολοκλήρου για τις ανάγκες της ταινίας.
No comments:
Post a Comment