- Μέσα στις δέκα πιο αγαπημένες μου όλων των εποχών. Με την πιο θεσπέσια ξανθιά όλων των ξανθιών. Με το άγγιγμα του Χίτσκοκ πριν από μισό αιώνα. Με μια απίστευτη δημιουργική σύνθεση μελοδράματος, σασπένς, ψυχανάλυσης και αλληγορίας. Με το «Vertigo» λοιπόν. Το αριστούργημα το χιτσκοκικό και θεϊκό. Να είστε βέβαιοι. Και πάλι θα το ξαναδώ!
Εξωτερικά, εκ πρώτης όψεως μια πρωτότυπη ερωτική ιστορία βουτηγμένη στο θρίλερ, το μυστήριο, τη γοητεία και το σασπένς. Εσωτερικά πλήθος τα επίπεδα, οι αναγωγές, οι αναφορές. Από το κοινωνικό σχόλιο μέχρι την ψυχανάλυση και από την ψυχανάλυση μέχρι τον ερωτισμό. Το Αmerican Cinema on the Τop. Παράδειγμα ο χαρακτήρας του Τζίμι Στιούαρτ, δηλαδή του Σκοτ Φέργκιουσον. Γιατί μπάτσος; Επειδή δουλειά του είναι να εισχωρεί στις πιο απόκρημνες πλευρές της καθημερινής πραγματικότητας. Τότε γιατί φοβάται το ύψος; Ακριβώς γι΄ αυτό. Επειδή φοβάται να συναντηθεί, να κατανοήσει και να αποκρυπτογραφήσει την πραγματικότητα. Όλα εξηγούνται με τον ορθολογισμό και τη διαλεκτική. Όλα. Ο Τζίμι Στιούαρτ λοιπόν είναι ο ζωντανός ορισμός της αυτοαναίρεσης της επαγγελματικής του ιδιότητας. Είναι και ταυτόχρονα δεν είναι. Κρατήστε το αυτό.
Αφού λοιπόν θέλει να «δει» αλλά δεν μπορεί, με το βάθος της πραγματικότητας να συναντηθεί, ε τότε εύκολα μπορεί να παραπλανηθεί. Έτσι για να μην γκρεμιστεί- βλέποντας από πάνω προς τα κάτω, δηλαδή από το φαίνεσθε στο είναι- καταφεύγει στη σκηνοθεσία τη φαντασιακή. Ο χαρακτήρας του Τζίμι Στιούαρτ είναι ακριβώς αυτός του σκηνοθέτη μιας φανταστικής, επινοημένης ιστορίας. Κρατήστε το κι αυτό.
Η Μαντλέν, δηλαδή η Κιμ Νόβακ σε φόρμα μοναδική, είναι το δόλωμα και το ερωτικό αντικείμενο του πόθου του Τζίμι Στιούαρτ. Πώς εξηγείται αυτό; Απλό. Από τη συνεχή παρακολούθηση του επιφαινόμενου της πραγματικότητας. Όπως ο θεατής έτσι κι αυτός. Βυθίζεται σ΄ αυτό. Με το μυαλό του φτιάχνει μελόδραμα υποκειμενικό, δηλαδή ουτοπικό. Παρεμπιπτόντως οι σκηνές αυτές συγκαταλέγονται μέσα στις κορυφαίες στιγμές του παγκόσμιου κινηματογράφου. Εκείνος βλέπει ό,τι η Μαντλέν θέλει να του αποκαλύψει. Το βλέμμα του Τζίμι Στιούαρτ είναι ο φακός του Χίτσκοκ. Η Μαντλέν είναι το δόλωμα του βλέμματος του Χίτσκοκ. Και ο Στιούαρτ και ο θεατής παραπλανημένοι, παγιδευμένοι και οι δυο. Ο Στιούαρτ από τη Μαντλέν. Ο θεατής και από τους δύο. Ο Χίτσκοκ παραπλανά και τους τρεις. Αυτή η μαγεία η κινηματογραφική. Αυτή η μυστήρια η ευλογία η καλλιτεχνική!
Έτσι ο Στιούαρτ, όπως ο θεατής, μπερδεύει το ρηχό και το επιφαινόμενο με το βάθος το απροσμέτρητο και το εφιαλτικό. Έτσι ερωτεύεται τη Μαντλέν. Κι έτσι στην πραγματικότητα ερωτεύεται «αυτό» που ο ίδιος είναι. Το πάθος, την ουτοπία, την οφθαλμαπάτη, τη φενάκη. Ο άνθρωπος που φοβάται να συναντηθεί με το βάθος των πραγμάτων, αρχίζει να γκρεμίζεται μέσα στο πηγάδι. Γι΄ αυτό το μοναστήρι το Καθολικό. Η οφθαλμαπάτη πορεύεται με τη μυθολογία. Η μυθολογία με την ιδεοληψία. Η ιδεοληψία με τη θρησκεία. Κι έτσι το ένα αναιρεί το άλλο. Ο μπάτσος τον μπάτσο. Ο έρωτας τον έρωτα. Το πάθος το πάθος. Και το φαντασιακό αναιρείται από το πραγματικό. Γι΄ αυτό ο Χίτσκοκ ενώ εξωτερικά χρησιμοποιεί το νοσηρό, το νεκροφιλικό και το φαντασιακό, στο βάθος και στο τέλος όλα αυτά τα κονιορτοποιεί. Επειδή ακριβώς ο ήρωάς του είναι ευάλωτος, επιρρεπής προς το σκηνοθετημένο και το μη πραγματικό. Η αποφυγή της πραγματικότητας- λέει ο Χίτσκοκ- καταλήγει στον ιδεαλισμό και τον ρομαντισμό. Με τη σειρά του ο ρομαντισμός σε σπρώχνει στο νοσηρό. Οι προϋποθέσεις για νεκροφιλία και αυταπάτη.
Το τέλος του κατήφορου είναι ο πάτος. Βυθισμένος ο Στιούαρτ στον κόσμο που έχει φτιάξει με την αυταπάτη. Ολοσχερώς. Όταν λοιπόν συναντάει την Τζούντι, ένα πλάσμα που μοιάζει με τη νεκρή Μαντλέν σαν δυο σταγόνες νερό, πέφτει στα γόνατα, την εκλιπαρεί και στη συνέχεια αρχίζει να τη μεταμορφώνει. Να μοιάσει η Τζούντι με τη Μαντλέν. Να μεταφέρει την πραγματικότητα στον δικό του κόσμο τον φανταστικό. Το υποκειμενικό να γίνει αντικειμενικό. Ο νεκρός ζωντανός. Η νεκροφιλία υποκατάστατο της σαρκικής, ερωτικής σχέσης. Ο νηστικός καρβέλια ονειρεύεται.
Η διαδικασία σε διπλή, αντιθετική πορεία. Ο Στιούαρτ σε καθοδική γραμμή. Από τα πάνω προς τα κάτω. Από τη Γη στον τάφο. Ο θάνατος καταφθάνει από κάθε πλευρά. Από την αδυναμία του να κοιτάξει προς το βάθος. Από την επαγγελματική του ανεπάρκεια. Από την ιδεοληψία του την ερωτική. Αόρατες σφαίρες τον πλήττουν αλλά εκείνος εκεί. Ακάθεκτος στην ίδια ρομαντική φυγή. Η δεύτερη πορεία, η σκηνοθετική, σε διαφορετική τροχιά. Από τα κάτω προς τα πάνω. Ο θεατής παγιδευμένος στο βλέμμα του Τζίμι Στιούαρτ, βλέπει ό,τι εκείνος θέλει να δει. Ο πλήρης ορισμός της κινηματογραφικής παγίδας. Ο Χίτσκοκ θέτει όλες τις παραμέτρους του μελοδράματος
και ταυτόχρονα τις αναιρεί. Απίστευτο αλλά αληθινό. Και το υποστηρίζει με καλλιτεχνική μαγεία μοναδική. Παράδειγμα η Κιμ Νόβακ. Ο απόλυτος ορισμός της κατασκευασμένης ομορφιάς. Μάρμαρο σμιλεμένο με θεϊκή πνοή. Η παγίδα του Στιούαρτ, δηλαδή του θεατή. Θεσπέσια, καλλίγραμμη, αισθησιακή και ταυτόχρονα απόμακρη και «νεκρή». Η περιφορά μιας ζωντανής κούκλας σε μια χαοτική ιστορία. Η συμμετρία μέσα στην ασυμμετρία. Αντίθετα, μονοδιάστατος ο ρόλος του Τζίμι Στιούαρτ. Δεδομένος και γι΄ αυτό προβλεπόμενος και χαμένος. Έτσι η κόντρα ανάμεσα σ΄ αυτό που φαίνεται και σ΄ αυτό που είναι μεταφέρεται στη σχέση των δύο προσώπων. Ο Στιούαρτ ερωτεύεται την άψυχη ομορφιά. Όμως η άψυχη ομορφιά είναι επικίνδυνη γιατί είναι φτιαγμένη για να παραπλανά. Άρα η εικονική πραγματικότητα είναι παγίδα και φραγή. Για να ολοκληρώνω. Το «Vertigo» («Δεσμώτης του ιλίγγου») είναι αυτό που φαίνεται πως δεν είναι. Είναι μελόδραμα αλλά στο βάθος θρίλερ. Θρίλερ αλλά στο βάθος ερωτική παγίδα. Παγίδα αλλά στο βάθος ψυχανάλυση. Ψυχανάλυση αλλά στο βάθος κοινωνική αλληγορία. Μια από τις πληρέστερες σελίδες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός, λέει ο Χίτσκοκ. Όμως η ταινία του χρυσάφι ατόφιο, μοναδικό. Ευλογημένο μέχρι το τελευταίο λεπτό!
Με δυο λόγια:Ο Σκοτ Φέργκιουσον, ένας μπάτσος συνταξιοδοτημένος επειδή φοβάται το ύψος, προσλαμβάνεται από κάποιον γνωστό του για να παρακολουθήσει τη γυναίκα του που πάσχει από μια ακατανίκητη ροπή προς την αυτοκτονία. Όσο την παρακολουθεί τόσο την ερωτεύεται. Και όσο την ερωτεύεται τόσο από την επιφάνεια των πραγμάτων παγιδεύεται. Όμως στο τέλος δεν θα μπορέσει να συγκρατήσει τη Μαντλέν από την αυτοκτονία επειδή ο ίδιος πάσχει από υψοφοβία. Ύστερα από μερικούς μήνες και με καταρρακωμένο το ηθικό του πέφτει τυχαία πάνω σε μια δεύτερη γυναίκα που μοιάζει σαν δίδυμη με την πρώτη, τη νεκρή. Αυτό ήταν. Θα την πλησιάσει και θα πληρώσει για να τη μεταμορφώσει και τη Μαντλέν να νεκραναστήσει. Όμως τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται πως είναι!
«Δεσμώτης του ιλίγγου»
Μελόδραμα και θρίλερ Το αριστούργημα του Χίτσκοκ
ΒΑΘΜΟΙ = 100 (τουλάχιστον)
- Πολιτική αγιογραφία
Ύστερα από 29 χρόνια επανακυκλοφορεί από σήμερα η πιο σεμνή αγιογραφία ιερομάρτυρα του κομμουνιστικού κινήματος «Ο άνθρωπος με το γαρίφαλο» του Νίκου Τζήμα. Η εμβληματική ταινία της πολιτικής αλλαγής του 1981. Φανταστείτε τον πανζουρλισμό και συνωστισμό που προκλήθηκε την εποχή εκείνη. Αν και τα καταμετρημένα εισιτήρια δεν υπερβαίνουν τις εννιακόσιες χιλιάδες, εντούτοις λέγεται και διόλου αποκλείεται ο πληθυσμός των θεατών που κατέκλυσαν πλην των επίσημων αιθουσών, πλατείες και δημοτικές, αυτοσχέδιες αίθουσες, να είναι περίπου διπλάσιος, γεγονός που καθιστά το «γαρίφαλο» την πιο δημοφιλή ταινία όλων των ελληνικών εποχών!
Δύο τα πλεονεκτήματα της σκηνοθεσίας. Πρώτο, το χαμηλόφωνο ύφος της. Έτσι εξασφαλίζεται το ανάλογο με τα γεγονότα και το μέγεθος του Νίκου Μπελογιάννη ήθος. Και δεύτερο, το πλήθος των πρωταγωνιστών σε δεύτερους ρόλους (Καζάκος, Κατράκης, Φυσσούν, Καζάν, Αντωνόπουλος, Αλεξανδράκης, Μίρκα Παπακωνσταντίνου, Σπύρος Καλογήρου, Ανέστης Βλάχος) με πρωταγωνιστή έναν ερασιτέχνη και καθηγητή των Ιταλικών με το όνομα Φοίβος Γκικόπουλος.
Ο Τζήμας, ο σκηνοθέτης του «Αστραπόγιαννου» (1970) προσπερνάει- και καλά κάνει- το κομματικό παρασκήνιο και επικεντρώνει την κλιμάκωση της δράσης στη σύλληψη, τη δίκη και την εκτέλεση του Μπελογιάννη. Με απλά λόγια, μια τίμια, σεμνή και απαραίτητη της ιστορικής μνήμης, αγιογραφία.
Με δυο λόγια. Το 1950, έναν χρόνο μετά τη συντριβή του Δημοκρατικού Στρατού, ο Νίκος Μπελογιάννης με εντολή Ζαχαριάδη επιστρέφει παράνομα στην Αθήνα. Στόχος η ανασυγκρότηση του κομματικού μηχανισμού με τη συνεργασία του Νίκου Πλουμπίδη. Όμως στις 20 Δεκεμβρίου συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Δέκα μήνες αργότερα (19 Οκτωβρίου του 1951) αρχίζει η δίκη του στο Στρατοδικείο με βάση τον Αναγκαστικό Νόμο 509/1947. Σχεδόν με συνοπτικές διαδικασίες και ύστερα από λιγότερο από έναν μήνα καταδικάζεται σε θάνατο μαζί με 11 ακόμα συγκατηγορούμενούς του. Ανάμεσά τους και ο Μπάτσης. Η διεθνής κατακραυγή απ΄ όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης είναι απίστευτη και τρομερή. Δεκάδες προσωπικότητες ακόμα και της αντίθετης πολιτικής εκλιπαρούν να δοθεί χάρη. Ανάμεσα στις υπογραφές και ο Πάμπλο Πικάσο που φιλοξένησε το πασίγνωστο σκίτσο «ο άνθρωπος με το γαρίφαλο». Όμως η πίεση που ασκείται από τα Ανάκτορα και τους Αμερικανούς είναι μεγάλη. Στις 28 Μαρτίου του 1952 το Συμβούλιο Χαρίτων κάνει δεκτές μόνο τέσσερις αιτήσεις (ανάμεσα σ΄ αυτές και της Έλλης Παππά που γέννησε στις φυλακές τον γιο του Μπελογιάννη) και έτσι τα ξημερώματα της Κυριακής 30 Μαρτίου ο Νίκος Μπελογιάννης εκτελείται στο Γουδή μαζί με τον Μπάτση. Ήταν 37 ετών, σχεδόν κοντά στην ηλικία του Τσε Γκεβάρα και του Χριστού.
«Ο άνθρωπος με το γαρίφαλο»
Σύλληψη, δίκη, εκτέλεση Νίκου Μπελογιάννη Σεμνή, πολιτική αγιογραφία
ΒΑΘΜΟΙ = 6 (συγκινητικό)
ΒΑΘΜΟΙ = 5
- Αντιρατσιστικό δράμα
«Τα σύνορα της μοναξιάς» (Τhe burning plain). Οικογενειακό δράμα με πλάγιες αντιρατσιστικές δόσεις, από τον Μεξικανό σεναριογράφο Γκιγιέρμο Αριάγα. Όπου φευγάτο και χυμώδες πλάσμα (Σαρλίζ Θερόν) πέφτει από το ένα στο άλλο κρεβάτι προσπαθώντας να ξεφύγει από το παρελθόν. Η μητέρα της (Κιμ Μπάσιντζερ) κάηκε μαζί με τον Μεξικανό εραστή της στο τροχόσπιτο μέσα στην έρημο καθώς έκαναν έρωτα. Στη συνέχεια και μέσα από αλλεπάλληλα φλας μπακ, καταλαβαίνουμε πως κι εκείνη πέφτει στην αγκαλιά του γιου του εραστή της μητέρας της. Στο μεταξύ και καθώς έχει μετακομίσει στο Πόρτλαντ αλλάζοντας τους άνδρες σαν τα πουκάμισα, ένας άλλος Μεξικανός την παρακολουθεί κρατώντας από το χέρι ένα μικρό κορίτσι. Μπας και είναι ο καρπός του στιγμιαίου και παράνομου έρωτά της; Το μήλο κάτω από τη μηλιά. Καλές ερμηνείες αλλά τραβηγμένη από τα μαλλιά η ιστορία! ΒΑΘΜΟΙ = 5 (Χλωμό)
«Χάνα Μοντάνα, η ταινία» (Ηannah Μontana Τhe Μovie). Χαζοχαρούμενη και μεταγλωττισμένη στα ελληνικά νεανική μουσική ιστοριούλα, παραγωγής Walt Disney και με σκηνοθέτη τον Πίτερ Τσέλσομ. Όπου μια πιτσιρίκα πιστεύει πως είναι το κρυφό alter ego της ποπ σταρ Χάνα Μοντάνα. Μόνο για κορίτσια μικρά, κυρίως αμερικανικά!
ΒΑΘΜΟΙ = ΧΑΖΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΟΛΟ ΧΑΡΑ ΓΕΜΑΤΑ!
- Και κούκλα και πανούκλα
Έσκισε η «Αρπαγή» (Τaken) στα αμερικανικά ταμεία. Ό,τι πιο προσοδοφόρο για τον Λίαμ Νίσον. Όπου πράκτωρ της CΙΑ, προκειμένου να ελευθερώσει την παρθένα κορούλα του από τους άρπαγες Αλβανίας και Γαλλίας, μετατρέπει το Παρίσι σε τοπίο πολέμου και Βαγδάτη! Αμερικανιά θα πείτε. Αμ δε! Όλα είναι γαλλικά. Γαλλική παραγωγή του Λικ Μπεσόν. Γάλλος ο σκηνοθέτης Ολιβιέ Μπερό. Γάλλοι οι περισσότεροι ηθοποιοί και συντελεστές. Αλλά αγγλοσάξον ο Λίαμ Νίσον και στα αγγλικά οι διάλογοι αυτής της αστυνομικής περιπέτειας. Τουτέστιν η Γαλλία μαϊμουδίζει κλασική αμερικανιά σαν καλτ αντίγραφο του «Death Wish» («Ο εκδικητής της νύχτας») με ήρωα έναν Ράμπο της CΙΑ. Το χρήμα δεν έχει χρώμα. Ο θρίαμβος μιας παγκοσμιοποιημένης και εκπορνευμένης ιδεολογίας.
Έχουμε και λέμε λοιπόν. Αμερικανός πράκτωρ. Πρωταθλητής σε όλα. Σουμάχερ στο τιμόνι. Τζετ Λι στις πολεμικές τέχνες. Σιλβέστερ Σταλόνε στη σκοποβολή. Καταφθάνει στο Παρίσι ώστε μέσα σε 96 ώρες την κόρη του να ελευθερώσει από τους Αλβανούς δουλεμπόρους λευκής, μαύρης και κίτρινης σαρκός. Σιγά τώρα που θα υπάρξει άνθρωπος να τον σταματήσει απ΄ αυτό το έργο το πατρικό. Ο σκοπός ιερός.
Έτσι δικαιωμένος στα μάτια του θεατή. Μέσα σε ενενήντα λεπτά θα ξεμπερδέψει με τους μισούς μαφιόζους. Θα βασανίσει καμιά δεκαριά. Θα γκρεμίσει τοίχους. Και στο τέλος παρθένα την κόρη του θα προλάβει ν΄ αρπάξει από τα χέρια των Αλβανών αλλά και των Παριζιάνων μυστικών που έχουν κάνει κολεγιά με κάθε ξένη μαφία.
Τουτέστιν, η Ευρώπη ξέφραγο αμπέλι. Οι Αλβανοί, μαφιόζοι. Οι Γάλλοι, πουλημένοι. Οι νεαρές Αμερικανίδες παρθένοι. Και οι Αμερικανοί πράκτορες σωτήρες και τέλειοι. Αποτέλεσμα; Κρίμα η σκηνοθετική δεξιοτεχνία. Κρίμα η γαλλική κουλτούρα. Κρίμα η τεχνική και η πονηρία. Κρίμα μια επιχείρηση ευρωπαϊκή που κόστισε ελάχιστα για να αποσπάσει τα μέγιστα. Κρίμα γιατί έξω κούκλα μέσα πανούκλα. Ντάντι, Μάμι, φωνάζει η παρθένα. Μπας και ο Μπεσόν έγινε Καρατζαφέρης χωρίς να το ξέρει;
«Η αρπαγή»
Γαλλική παραγωγή Αμερικανική προπαγάνδα και ιδεολογία ξενοφοβική Λίαμ Νίσον, η εξέλιξη του Τσαρλς
Μπρόνσον Δεξιοτεχνία στην υπηρεσία της CΙΑ
ΒΑΘΜΟΙ = 0 (ν΄ αρπάξω πατσαβούρα)
- Θρίλερ Β΄ Εθνικής
ΒΑΘΜΟΙ = 3 (διαφωνώ όχι τέσσερις αλλά τρεις)
Του Δημήτρη Δανίκα, ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 18 Ιουνίου 2009
No comments:
Post a Comment