Thursday, February 19, 2009

Η οδύσσεια ενός λαθρομετανάστη

  • ΚΡΙΤΙΚΗ
  • ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ
  • ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 19/02/2009
Η ελληνική ταινία «Παράδεισος στη Δύση» του Κώστα Γαβρά και η αμερικανική, υποψήφια για Οσκαρ, «Η Ρέιτσελ παντρεύεται» του Τζόναθαν Ντέμι ξεχωρίζουν σε μια βδομάδα με συνολικά 7 ταινίες. Ακολουθούν το ντοκιμαντέρ «Revolucion?» του Σαρλ Ζερβέ, η περιπέτεια «Βαλκυρία» του Μπράιαν Σίνγκερ, οι ταινίες τρόμου «Ο αγέννητος» του Ντέβιντ Γκόγιερ και «My Bloody Valentine 3D» του Πάτρικ Λούσιερ.
  • Παράδεισος στη Δύση
Ελλάδα/Γαλλία, 2009. Σκηνοθεσία: Κώστας Γαβράς. Σενάριο: Κ. Γαβράς και Ζαν-Κλοντ Γκρούνμπεργκ. Ηθοποιοί: Ρικάρντο Σκαμάρτσιο, Τζουλιάν Κέλερ, Ερίκ Καραβακά, Ούλριχ Τούκουρ, Λέα Βιαζέμσκι, Ανί Ντιπρέ, Αννυ Λούλου, Ιεροκλής Μιχαηλίδης, Ντίνα Μιχαηλίδη. 110' *****

Η οδύσσεια του Ηλία, ενός νεαρού λαθρομετανάστη που ξεκινάει από κάπου στην Ανατολή με στόχο το Παρίσι, γι' αυτόν είναι η Γη της Επαγγελίας, σε μια δυνατή, δοσμένη με διεισδυτικότητα, χιούμορ και ειρωνεία, ταινία.

Μιαν αντιπαράθεση ανάμεσα στους φτωχούς, άνεργους μετανάστες από την Ανατολή και τους καλοβαλμένους αστούς της Ευρώπης παρουσιάζει ο Κώστας Γαβράς στη νέα του, διανθισμένη με άφθονο χιούμορ και ειρωνεία, ταινία. Η ταινία αρχίζει με πλάνα λαθρομεταναστών σε μια βάρκα, κάπου στο Αιγαίο. Ανάμεσά τους, και ο Ηλίας -Ελίας, ίσως και Ελλάς, όπως το προφέρει αργότερα ένα από τα πρόσωπα- που όνειρό του δεν είναι να πάει στην Αμερική, όπως ο ήρωας στο «Αμέρικα, Αμέρικα» του Καζάν, αλλά στο Παρίσι, την Πόλη του Φωτός, που γι' αυτόν είναι ο επίγειος παράδεισος.

Το φως, όμως, για τον Ηλία αργεί να φανεί. Υστερα από τα πρώτα πλάνα και την επιβίβαση των λαθρομεταναστών σ' ένα μεγαλύτερο, αν και το ίδιο άθλιο, καράβι, η κάμερα μας αποκαλύπτει, μέσα από εικόνες έντονα ρεαλιστικές (ο «Μετανάστης» του Τσάπλιν δεν είναι μακριά), εκατοντάδες άλλους κακομοίρηδες μετανάστες, ξαπλωμένους ή καθισμένους στο κατάστρωμα και στο αμπάρι, να περιμένουν με αγωνία να πατήσουν το πόδι τους σε κάποια φιλόξενη γη. Οταν όμως εμφανίζεται η ακτοφυλακή για να τους συλλάβει, ο Ηλίας, μαζί με άλλους, πηδά στη θάλασσα και καταφέρνει να φτάσει στη στεριά.

Οταν ξυπνά την επόμενη μέρα, ο Ηλίας ανακαλύπτει πως βρίσκεται σε μια ηλιόλουστη ακρογιαλιά ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες που κολυμπούν γυμνοί. Είναι το «Eden Club». Με τον σύγχρονο Οδυσσέα να βρίσκεται σ' ένα αντίστοιχο νησί των Φαιάκων, απ' όπου κι αρχίζει η οδύσσειά του. Μπορεί στις μέρες μας η Κίρκη και οι Κύκλωπες να έχουν διαφορετικά πρόσωπα, παραμένουν όμως το ίδιο επικίνδυνοι, μας λέει ο Γαβράς. Στο «Κλαμπ Εδέμ», παράδεισο των τουριστών, ένας βασικά σιωπηλός Ηλίας (ο διάλογός του με τους άλλους μετανάστες είναι μιας φτιαχτής γλώσσας) θα βρει συμπόνια κοντά σε μια Γερμανίδα, αλλά και θ' ανακαλύψει τον ρατσισμό όταν οι υπεύθυνοι του κλαμπ οργανώνουν κυνήγι για να πιάσουν τους κρυμμένους λαθρομετανάστες («διασκεδάστε», θα τους πούνε, «χωρίς όμως βία»). Κάθε βήμα του είναι και μια νέα εμπειρία, μια νέα δοκιμασία. Κάποιοι βοηθούν τον Ηλία, άλλοι τον βιάζουν, άλλοι τον κλέβουν, άλλοι τον εκμεταλλεύονται κι άλλοι τον εξευτελίζουν -ανάμεσα σ' εκείνους που θα τον βοηθήσουν είναι και δύο πολύ συμπαθητικοί γκέι Γερμανοί, μια Γαλλίδα που του προσφέρει το σακάκι του νεκρού συζύγου της (δεν τον αφήνει όμως να μπει στο διαμέρισμά της) κι ένας γέρος θυρωρός στο Λίντο του Παρισιού.

Δημιουργός βασικά μιας σειράς στρατευμένων ταινιών («Ζ», «Ο αγνοούμενος», «Αμήν»), ο Γαβράς επέλεξε εδώ να κινηθεί σ' ένα μεγαλύτερο κοινωνικά, αλλά και αισθητικά, πλαίσιο. Η οπτική του έχει μιαν άλλη, πιο δυνατή πνοή, μετατρέποντας ένα θέμα που θα μπορούσε να είναι καταθλιπτικό σε μιαν αφήγηση όπου κυριαρχούν η ζωντάνια και το χιούμορ. Αναμιγνύοντας, με δεξιοτεχνία, σκηνές που αντλούν από τον βωβό κινηματογράφο με σκηνές που θυμίζουν κατοπινές κωμωδίες του Χόλιγουντ (ιδιαίτερα του Γουάιλντερ και του Λούμπιτς). Παράδειγμα, οι σκηνές στο τουριστικό κλαμπ, με τους τουρίστες να ψάχνουν για λαθρομετανάστες, εκείνη της αντιμετώπισης της Γερμανίδας φιλενάδας του Ηλία από την υπεύθυνη του κλαμπ ή εκείνη με τον Γάλλο μάγο Νίκολας Νίκελμπι ή οι σκηνές με τους δυο γκέι νταλικέρηδες, η σκηνή της ζωντανής διαφήμισης του «σπιτιού του ονείρου», καθώς και οι σκηνές με τους αστυνομικούς που τον καταδιώκουν, θυμίζοντας, σε ορισμένες, τον Τσάπλιν. Ο Ρικάρντο Σκαμάρτσιο («Romanzo criminale», «Ο αδερφός μου είναι μοναχοπαίδι») ανατρέπει τη μέχρι τώρα εικόνα του συμβόλου του σεξ του ιταλικού σινεμά, παίζοντας με τις εκφράσεις και τα μάτια του, για να μας δώσει μιαν ερμηνεία όμορφη, τονίζοντας την αφέλεια και την αθωότητα του χαρακτήρα του, φέρνοντας στον νου τον Μπάστερ Κίτον.
  • Η Ρέιτσελ παντρεύεται
Rachel Getting Married. ΗΠΑ, 2008. Σκηνοθεσία: Τζόναθαν Ντέμι. Σενάριο: Τζένι Λουμέτ. Ηθοποιοί: Αν Χάθαγουεϊ, Ρόζμαρι ΝτεΓουίτ, Ντέμπρα Γουίνγκερ, Μπιλ Εργουιν. 113' *****

Ενας μεγαλοαστικός γάμος γίνεται αιτία να βγουν στην επιφάνεια οι τεταμένες σχέσεις μιας δυσλειτουργικής οικογένειας σε μια σκηνοθετημένη με νεύρο ταινία - εξαιρετική η ερμηνεία τής Αν Χάθαγουεϊ.

Βασισμένη στο καλογραμμένο, με ζωντανούς διαλόγους, σενάριο της Τζένι Λουμέτ -κόρης του σκηνοθέτη Σίντνεϊ Λουμέτ- η ταινία του Τζόναθαν Ντέμι («Η σιωπή των αμνών», «Φιλαδέλφεια») καταπιάνεται με τις καταστροφικές σχέσεις ανάμεσα στη νεαρή, που μόλις έχει βγει από κλινική εξάρτησης, Κιμ (μια όλο δύναμη και πάθος ερμηνεία από την υποψήφια για Οσκαρ Αν Χάθαγουεϊ), με τα μέλη της μεγαλοαστικής οικογένειάς της, όταν αυτή επιστρέφει στο σπίτι τους, στο Κονέκτικατ, για να παραστεί παράνυμφος στον γάμο της μεγαλύτερης αδερφής της, Ρέιτσελ (μια πολύ καλή Ρόζμαρι ΝτεΓουίτ).

Η άφιξη της Κιμ οδηγεί σε συγκρούσεις και καβγάδες και μετατρέπεται σε καταλύτη ενός δράματος του παρελθόντος (η Κιμ ήταν υπεύθυνη για τον θάνατο του έφηβου αδερφού της), αποκαλύπτοντας τα ψυχολογικά προβλήματα μιας δυσλειτουργικής οικογένειας - από τις καλύτερες σκηνές αναφέρω εκείνη με τους καλεσμένους να εξυμνούν μέσα από ανέκδοτα τις χάρες των νεόνυμφων, καθώς κι εκείνες μετά το γαμήλιο πάρτι, όπου βγαίνουν στην επιφάνεια οι αντιζηλίες, τα απωθημένα και οι ενοχές των μελών της οικογένειας, με τη Ρέιτσελ να επιτίθεται στην Κιμ κατηγορώντας τη για την αποκλειστικότητα του οικογενειακού ενδιαφέροντος, ή εκείνη με τον πατέρα να βγάζει τον φυλετικό συντηρητισμό του όταν προσπαθεί να ξεπεράσει σε «αγώνα χρόνου» τον μαύρο γαμπρό του στο φόρτωμα του πλυντηρίου πιάτων.

Με ζωντανούς, ρεαλιστικούς, διανθισμένους με χιούμορ, διαλόγους, με πικρές, συχνά ωμές, ατάκες, με μια, σε συνεχή κίνηση, κάμερα (έξοχη η φωτογραφία του Ντέκλαν Κουίν), για να δίνει την εντύπωση πως η ταινία γυρίστηκε ως home-movie με ψηφιακή κάμερα, ο Ντέμι μετατρέπει μια σχετικά μπανάλ ιστορία σε μια δυνατή, με νευρώδες μοντάζ και έντονες δραματικές καταστάσεις, ταινία (μόνη ίσως αδυναμία οι σκηνές του γλεντιού, στο τελευταίο 20λεπτο), συγγενική με τη σατιρική κωμωδία «Παντρολογήματα» του Ολτμαν, θλιβερό πορτρέτο μιας συγκεκριμένης Αμερικής.
  • Revolucion?
Καναδάς, 2006. Σκηνοθεσία - σενάριο: Σαρλ Ζερβέ. Αφήγηση: Λουί ντε Σεσπέντ, Φωτογραφία: Σιλβέστρ Γκιντί. 85' ****

Εξαιρετικό πολιτικό ντοκιμαντέρ, από το φεστιβάλ του Μοντρεάλ, που ερευνά τους τρόπους επιβολής της ειρηνικής επανάστασης στη Βολιβία του σοσιαλιστή προέδρου Τσάβες.

Τα λόγια του Θερβάντες από τον «Δον Κιχώτη», «η ελευθερία είναι το πιο πολύτιμο δώρο που οι ουρανοί χάρισαν στους ανθρώπους», είναι ο κινητήριος μοχλός του εξαιρετικού αυτού ντοκιμαντέρ, στο οποίο ο Γάλλος ντοκιμαντερίστας της Κεπέκ, Σαρλ Ζερβέ, εξετάζει την πορεία της επανάστασης που επέφερε στη Βολιβία ο σοσιαλιστής πρόεδρός της, Ούγκο Τσάβες. Μέσα από την αφήγηση ενός φανταστικού Θερβάντες, η ταινία ακολουθεί την πορεία του Τσάβες, από την εποχή του αποτυχημένου πραξικοπήματός του, περνώντας από την εκλογή του, το 1998, με μεγάλη πλειοψηφία, ως προέδρου της Βολιβίας, μέχρι και τη δεύτερη νίκη του, το 2005, όταν ο Τσάβες αποφάσισε να μοιράσει στους συμπατριώτες του ένα εκατομμύριο αντίτυπα του «Δον Κιχώτη». Ρομαντικού μυθιστορηματικού ήρωα που οι απόψεις του για την ελευθερία είχαν συνεπάρει τον Τσάβες και τον οποίο ο σκηνοθέτης παρεμβάλλει, κάθε τόσο, μέσα από σκίτσα, για να σχολιάσει την πορεία του Τσάβες.

Μέσα από «10 μαθήματα πρακτικής της επανάστασης» και με συνεντεύξεις με διάφορα πρόσωπα μέσα και έξω από τα μπάριος (τις παραγκουπόλεις), με αποσπάσματα από ομιλίες του Τσάβες, εμπνευσμένου από τις απόψεις του μεγάλου Λατινοαμερικανού απελευθερωτή, Σιμόν Μπολίβαρ, καθώς και απόψεις από συναγωνιστές του Τσάβες αλλά και από πρόσωπα μιας αντιδραστικής αντιπολίτευσης, ο Ζερβέ εξερευνά σε βάθος τους διάφορους τρόπους επιβολής της ειρηνικής επανάστασης που προωθεί ο Τσάβες, σε μια χώρα όπου η πλειονότητα του πληθυσμού ζει στη φτώχεια.
  • Βαλκυρία
Valkyrie. ΗΠΑ, 2008. Σκηνοθεσία: Μπράιαν Σίνγκερ. Σενάριο: Κρίστοφερ ΜακΚουόρι και Νέιθαν Αλεξάντερ. Ηθοποιοί: Τομ Κρουζ, Κένεθ Μπράνα, Μπιλ Νάιγκι, Τομ Γουίλκινσον, Τέρενς Σταμπ, Εντι Ιζαρντ. 120' *1/2

Ενα ιστορικό γεγονός από τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο μετατρέπεται σε μια συνηθισμένη περιπέτεια, φτιαγμένη στα μέτρα του σταρ της.

Μπορείτε να φανταστείτε τον Τομ Κρουζ στο πλάι του Χίτλερ; Τον φαντάστηκε το Χόλιγουντ στην ταινία αυτή του Μπράιαν Σίνγκερ («Χ-men», «Η επιστροφή του Σούπερμαν»), όπου κατάφερε να μετατρέψει ένα ιστορικό γεγονός, εκείνο της συνωμοσίας για δολοφονία του Χίτλερ, σε μια συνηθισμένη περιπέτεια. Αρχηγός της συνωμοσίας, ο κόμης και συνταγματάρχης Κλάους φον Στάουφενμπεργκ, που, παρ' ότι είχε χάσει ένα μάτι κι ένα χέρι, πολεμώντας στο χιτλερικό στρατό, έκανε διάφορες προσπάθειες να δολοφονήσει τον φίρερ και να αναλάβει ο ίδιος τη διακυβέρνηση για να μπορέσει να συνθηκολογήσει με τους συμμάχους και να γλιτώσει τη Γερμανία από τα μετέπειτα δεινά. Δυστυχώς, η συνωμοσία για διάφορους λόγους απέτυχε, οι συνωμότες συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν.

Ο Σίνγκερ και οι σεναριογράφοι του δεν ενδιαφέρθηκαν τόσο για την ιστορική πραγματικότητα όσο να φτιάξουν μια περιπέτεια (καλογυρισμένη πάντως, με όλα όσα προσφέρει η χολιγουντιανή «μηχανή»), όπου ο Τομ Κρουζ κάνει μια εντυπωσιακή, χαρακτηριστική παρουσία όπως εκείνες στη γνωστή σειρά «Επικίνδυνες αποστολές». Καλύτερες αποδεικνύονται οι ερμηνείες ορισμένων δεύτερων ρόλων, ανάμεσά τους και των Μπιλ Νάιγκι, Κένεθ Μπράνα και Τομ Γουίλκινσον.*
  • ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Ο ΑΓΕΝΝΗΤΟΣ (The Unborn). ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία - σενάριο: Ντέιβιντ Σ. Γκόγιερ. Ηθοποιοί: Οντέτ Γιούσμαν, Γκάρι Ολντμαν, Μίγκαν Γκουντ, Τζέιμς Ρίμαρ. 100'

**
Μέτρια ταινία τρόμου, γυρισμένη για ένα νεανικό κοινό, που αναμιγνύει με ηλίθιο τρόπο φαντάσματα παιδιών και τεράστιους κοριούς με... το Ολοκαύτωμα, το Αουσβιτς και... δίδυμους, ενώ η χαριτωμένη Οντέτ Γιούσμαν, στον ρόλο μιας μαθήτριας, περιφέρεται, ντυμένη ή και ημίγυμνη, ουρλιάζοντας.

ΑΠΛΩΣ ΔΕΝ ΣΕ ΓΟΥΣΤΑΡΩ (He's Just Not That Into You). ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία: Κεν Κουάπις. Σενάριο: Αμπι Κον και Μαρκ Σίλβερσταϊν. Ηθοποιοί: Μπεν Αφλεκ, Τζένιφερ Ανιστον, Ντρου Μπάριμορ, Σκάρλετ Γιόχανσον, Τζένιφερ Κόνελι. 129'

**
Τέσσερις νεαρές, ηλίθιες γυναίκες από τη Βαλτιμόρη (πιο σωστά, από το Sex and the City) αντιμετωπίζουν ερωτικά προβλήματα με ή χωρίς συζύγους, και με γκέι άντρες, σε μια αμερικανική κωμωδία, που δεν διαφέρει και πολύ από τις αντίστοιχες κακές ελληνικές και σε κάνει να διερωτάσαι τι γυρεύουν όλες αυτές οι σχετικά καλές ηθοποιοί σε μια τέτοια ταινία;

ΜΥ BLOODY VALENTINE 3D. ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία: Πάτρικ Λούσιερ. Ηθοποιοί: Τζένσεν Ακλς, Χάιμε Κινγκ, Μπέτσι Ρου. 101'

«Σίκουελ» (γυρισμένο σε 3D) της ταινίας τρόμου του 1981, με τον Τομ να επιστρέφει στη γενέτειρά του, στη 10η επέτειο της σφαγής του Αγίου Βαλεντίνου, για να βρεθεί κατηγορούμενος για τα τότε εγκλήματα.

No comments: