Η γαλλίδα πρωταγωνίστρια στη «Σκόνη του χρόνου» μιλάει για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, τον «μέντορά» της Κριστόφ Κισλόφσκι, την Ελένη της ταινίας, το Χόλιγουντ και τα ταξίδια της «στον κόσμο των ανθρώπων»
Λεπτοκαμωμένη, σχεδόν εύθραυστη, με λευκό δέρμα και ένα πολύ γλυκό χαμόγελο... Η Ιρέν Ζακόμπ βρέθηκε στην Αθήνα για την πρόσφατη πρεμιέρα της τελευταίας ταινίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Η σκόνη του χρόνου». Εχουν περάσει 20 χρόνια από τότε που τη γνωρίσαμε μέσα από τη «Διπλή ζωή της Βερόνικα» του Κισλόφσκι , με τον οποίο συνεργάστηκε και στο «κύκνειο άσμα» του, την τριλογία του «Τρία Χρώματα: Κόκκινο». Ευδιάθετη, σχεδόν οικεία, η Ιρέν Ζακόμπ μίλησε στο «Βήμα» για τον Τεό και τη συνεργασία τους, την ηρωίδα της την Ελένη και τους σημαντικούς συμπρωταγωνιστές της (Γουίλεμ Νταφόε, Μπρούνο Γκαντς, Μισέλ Πικολί), μοιράστηκε τις σκέψεις, τις αγωνίες και τις ελπίδες της. «Θέλω να ξανάρθω στην Ελλάδα. Εκτός από τα γυρίσματα που κάναμε,έχω έρθει άλλες δύο φορές,για διακοπές στα νησιά.Τώρα θέλω να επιστρέψω για να τριγυρίσω την Αθήνα και να κάνω εκδρομές στην Πελοπόννησο». Γιατί όχι;
- Τι είχατε ακούσει για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο προτού συνεργαστείτε μαζί του;
«Είχα δει το “Βλέμμα του Οδυσσέα”, το “Μια αιωνιότητα και μια μέρα“, το “Ταξίδι στα Κύθηρα”. Ανήκει στην κατηγορία των σκηνοθετών που ξέρεις τις ταινίες τους, ξέρεις πόσο ταλαντούχοι είναι, αλλά ούτε που διανοείσαι ότι θα συνεργαστείς μαζί τους. Ηταν μια μεγάλη έκπληξη για μένα αυτή η γνωριμία. Οταν ήρθε η πρόταση, δεν μπορούσα να το πιστέψω».
- Ο ίδιος είπε ότι σας προτίμησε επειδή είχατε κάτι το ελληνικό.
«Δεν ξέρω τι ήθελε να πει. Και εμένα μου το είπε, όπως μου είπε ότι του θυμίζω τις συμφοιτήτριές του στο Πανεπιστήμιο... Θυμάμαι ότι, όταν έκανα δοκιμές για την πρώτη μου ταινία, με τον Λουί Μαλ («Αντίο παιδιά»), μου είχε πει ότι με επέλεξε επειδή του θύμιζα κάποια. Νομίζω ότι αυτό είναι. Ενας σκηνοθέτης σε διαλέγει επειδή του θυμίζεις κάποιον και ξαφνικά εσύ αρχίζεις και μοιάζεις σε αυτόν τον κάποιον και διηγείσαι την ιστορία του, γιατί ανήκει στον κόσμο σου. Είναι και αυτό ένα μυστήριο».
- Πώς είναι να δουλεύεις με τον Αγγελόπουλο;
«Οταν δουλεύεις με κάποιον τόσο ταλαντούχο είναι, τελικά, πιο εύκολο. Γιατί σε παρασύρει με την ενέργεια και το ταλέντο του. Εχει μέσα του μεγάλα πράγματα, οπότε μπορείς να βρεις τη θέση σου, τον χώρο σου. Στο πλατό, στα γυρίσματα, βρίσκεσαι μέσα στον κόσμο του- είναι ήδη έτοιμος. Με τον Τεό τα πλάνα είναι τόσο σύνθετα, υπακούν σε τόσες παραμέτρους, που ο ηθοποιός σβήνει μέσα στα φώτα και ταυτοχρόνως λάμπει. Η κίνηση της κάμερας, ο καπνός, τα πάντα, λειτουργούν με έναν τρόπο, τον δικό του. Κάναμε πολλές δοκιμές, είχαμε μεγάλη αναμονή, αλλά αυτό δεν είναι και οι ταινίες του; Μια αναμονή; Και ξαφνικά, όταν έρχεται η ώρα για το γύρισμα, πρέπει να είσαι έτοιμος. Πόσες φορές δεν τον άκουσα να μου λέει: “ Ιρέν,έχουμε μόνο μία λήψη”... Δεν μπορείς να κάνεις λάθος. Πρέπει να είσαι εκεί τη στιγμή που πρέπει. Οπως μια ανάσα. Πιστεύω ότι στις ταινίες του η αναπνοή παίζει ρόλο. Κάθε σκηνή έχει την αναπνοή της. Και εσύ πρέπει να βρεις αυτή την αναπνοή».
- Η ηρωίδα σας, η Ελένη, διατρέχει μια ζωή,μια εποχή,την ίδια την Ιστορία. Είναι πολλά όλα αυτά για έναν ρόλο;
«Είναι πολλά και συγχρόνως είναι λίγα. Γιατί η Ελένη δεν είναι η μεγάλη ηρωίδα, δεν είναι ένας Τσε Γκεβάρα. Είναι ένας άνθρωπος που ήλπισε σε έναν καλύτερο κόσμο, ανάμεσα σε μάζες που είχαν την ίδια ελπίδα. Δεν βγάζει λόγους η Ελένη, δεν ξεσηκώνει τα πλήθη. Είναι κάποιος που μάχεται μέσα στη μάζα. Θεωρώ ότι η Ελένη μάχεται για τα ιδανικά της, ερωτεύεται με πάθος έναν άνδρα, κάνει ένα παιδί και ξαφνικά βρίσκεται μακριά από τα ιδανικά της, μακριά από την πατρίδα της, μακριά από την οικογένειά της, μακριά από τον άνδρα που αγαπάει, μακριά από το παιδί της. Χωρίς τίποτε πια, βρίσκεται στην εξορία. Και όμως, μέσα από τη στάχτη της ζωής της συνεχίζει να πιστεύει, να αγαπάει».
- Είναι μια γυναίκα οικεία σε εσάς η Ελένη;
«Ναι. Πόσοι και πόσοι άνθρωποι γύρω μας δεν είναι χωρισμένοι από τους δικούς τους; Πόσες γυναίκες δεν δουλεύουν μακριά από τους δικούς τους για να στείλουν χρήματα στα παιδιά τους; Πόσες γυναίκες δεν μιλάνε πού και πού στο τηλέφωνο με την οικογένειά τους; Αναρωτιέμαι πώς τα καταφέρνουν... Τελικά είναι κάτι οικείο και καθημερινό, και ας μην είναι η σύγχρονη γαλλική ιστορία. Είναι η ιστορία του κόσμου. Πώς να το αντιμετωπίσεις αυτό; Πώς να τα καταφέρεις χωρίς να χαθείς; Νομίζω ότι αυτή είναι η ερώτηση του θέτει και ο Τεό μέσα στην ταινία: Είναι δυνατόν να τα καταφέρεις; Μέσα βρίσκονται όλοι- οι μεγάλοι, οι νεότεροι, αυτοί που δεν γνώρισαν τα γεγονότα».
- Πόσο εύκολο ήταν να υποδυθείτε τη μητέρα του Γουίλεμ Νταφόε;
«Στην αρχή πίστευα ότι θα ήταν πολύ δύσκολο. Τον γνώριζα βέβαια τον Γουίλεμ, είχαμε συνεργασθεί στο παρελθόν. Είναι μεγάλος ηθοποιός, οπότε έβαλε τα πράγματα στη θέση τους από την αρχή. Απλώς παίξαμε τη σχέση μάνας- γιου. Εγώ παίζω την ηλικία μου, εκείνος τη δική του. Είναι όμως γιος μου. Χάρη στην ιστορία, όλα γίνονται. Σε αυτή την ταινία μού αρέσει πολύ το παιχνίδι με τις ηλικίες, με τις γενιές. Οταν υποδύομαι την Ελένη στα 80 και βλέπω δίπλα μου τον Μισέλ Πικολί με τόση ενέργεια, με τόσο πάθος για ζωή, θέλω και εγώ να δείχνω νέα στα 80 μου».
- Εχετε κάνει ταινίες και στο Χόλιγουντ. Παραμένετε ωστόσο μια ευρωπαία ηθοποιός. Φαντάζομαι ότι προτιμάτε το ευρωπαϊκό σινεμά...
«Αγαπώ το σινεμά των δημιουργών, το πιο προσωπικό. Δεν αγαπώ ιδιαίτερα τις ταινίες δράσης και αγωνίας. Μου αρέσουν όμως οι ρομαντικές αμερικανικές ταινίες, όπως οι “Γέφυρες του Μάντισον”, “Το ημερολόγιο της Μπρίτζετ Τζόουνς”... Και οι αδελφοί Κοέν».
- Ποια είναι τα σχέδιά σας;
«Μετά τη συνεργασία με τον Τεό έκανα μια ταινία με τον Νατάν Σιτέρ της οποίας τα γυρίσματα έγιναν στη Βραζιλία, έπαιξα στο θέατρο, στο έργο του Γιον Φος “Ονειρο φθινοπώρου”. Πιστεύω ότι η πορεία μας μοιάζει με μια λεπτή κλωστή: Προσπαθούμε να την οδηγήσουμε, άλλοτε μας οδηγεί εκείνη... Δεν είναι όμως πάντα ορατή αυτή η κλωστή: μπορεί να είναι και διάφανη».
«Είναι αλήθεια ότι όταν δεν κάνω θέατρο ή κινηματογράφο, όταν δεν συμμετέχω σε μια τέτοια περιπέτεια, μου λείπει πολύ. Είναι ταξίδια όλα αυτά. Και με αυτά τα ταξίδια έχω γνωρίσει όλον τον κόσμο- είτε πήγα πράγματι σε άλλους τόπους είτε όχι. Εχω ταξιδέψει μέσα από τον κόσμο των ανθρώπων».
- Με τον Κισλόφσκι το ταξίδι σας υπήρξε διπλό...
«Είναι αλήθεια καταπληκτικό να επιστρέφεις σε έναν μεγάλο σκηνοθέτη. Οταν αυτός έχει σημαδέψει την πορεία σου, στη δεύτερη συνεργασία μαζί του μπορείς να δοκιμάσεις και άλλα πράγματα... Οταν πρωτοσυνεργαστήκαμε ήμουν μόλις 23 ετών. Οι ρόλοι ήταν πολύ δυνατοί και εκείνος ένας πολύ σημαντικός σκηνοθέτης. Μου έμαθε πράγματα, με στήριξε, με σημάδεψε. Τότε, ομολογώ, δεν είχα καταλάβει το μέγεθος της επιτυχίας. Τότε για μένα είχε σημασία η δουλειά, τα γυρίσματα, η συνεργασία μαζί του. Αργότερα συνειδητοποίησα τι είχε συμβεί. Βρέθηκα προσφάτως στη Βραζιλία για τα γυρίσματα της καινούργιας μου ταινίας και μου μιλούσαν για τη “Διπλή ζωή της Βερόνικα” και τα “Τρία χρώματα: Κόκκινο”. Πρόκειται για ταινίες που διέσχισαν τα σύνορα και τον χρόνο».
- Τι είχατε ακούσει για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο προτού συνεργαστείτε μαζί του;
«Είχα δει το “Βλέμμα του Οδυσσέα”, το “Μια αιωνιότητα και μια μέρα“, το “Ταξίδι στα Κύθηρα”. Ανήκει στην κατηγορία των σκηνοθετών που ξέρεις τις ταινίες τους, ξέρεις πόσο ταλαντούχοι είναι, αλλά ούτε που διανοείσαι ότι θα συνεργαστείς μαζί τους. Ηταν μια μεγάλη έκπληξη για μένα αυτή η γνωριμία. Οταν ήρθε η πρόταση, δεν μπορούσα να το πιστέψω».
- Ο ίδιος είπε ότι σας προτίμησε επειδή είχατε κάτι το ελληνικό.
«Δεν ξέρω τι ήθελε να πει. Και εμένα μου το είπε, όπως μου είπε ότι του θυμίζω τις συμφοιτήτριές του στο Πανεπιστήμιο... Θυμάμαι ότι, όταν έκανα δοκιμές για την πρώτη μου ταινία, με τον Λουί Μαλ («Αντίο παιδιά»), μου είχε πει ότι με επέλεξε επειδή του θύμιζα κάποια. Νομίζω ότι αυτό είναι. Ενας σκηνοθέτης σε διαλέγει επειδή του θυμίζεις κάποιον και ξαφνικά εσύ αρχίζεις και μοιάζεις σε αυτόν τον κάποιον και διηγείσαι την ιστορία του, γιατί ανήκει στον κόσμο σου. Είναι και αυτό ένα μυστήριο».
- Πώς είναι να δουλεύεις με τον Αγγελόπουλο;
«Οταν δουλεύεις με κάποιον τόσο ταλαντούχο είναι, τελικά, πιο εύκολο. Γιατί σε παρασύρει με την ενέργεια και το ταλέντο του. Εχει μέσα του μεγάλα πράγματα, οπότε μπορείς να βρεις τη θέση σου, τον χώρο σου. Στο πλατό, στα γυρίσματα, βρίσκεσαι μέσα στον κόσμο του- είναι ήδη έτοιμος. Με τον Τεό τα πλάνα είναι τόσο σύνθετα, υπακούν σε τόσες παραμέτρους, που ο ηθοποιός σβήνει μέσα στα φώτα και ταυτοχρόνως λάμπει. Η κίνηση της κάμερας, ο καπνός, τα πάντα, λειτουργούν με έναν τρόπο, τον δικό του. Κάναμε πολλές δοκιμές, είχαμε μεγάλη αναμονή, αλλά αυτό δεν είναι και οι ταινίες του; Μια αναμονή; Και ξαφνικά, όταν έρχεται η ώρα για το γύρισμα, πρέπει να είσαι έτοιμος. Πόσες φορές δεν τον άκουσα να μου λέει: “ Ιρέν,έχουμε μόνο μία λήψη”... Δεν μπορείς να κάνεις λάθος. Πρέπει να είσαι εκεί τη στιγμή που πρέπει. Οπως μια ανάσα. Πιστεύω ότι στις ταινίες του η αναπνοή παίζει ρόλο. Κάθε σκηνή έχει την αναπνοή της. Και εσύ πρέπει να βρεις αυτή την αναπνοή».
- Η ηρωίδα σας, η Ελένη, διατρέχει μια ζωή,μια εποχή,την ίδια την Ιστορία. Είναι πολλά όλα αυτά για έναν ρόλο;
«Είναι πολλά και συγχρόνως είναι λίγα. Γιατί η Ελένη δεν είναι η μεγάλη ηρωίδα, δεν είναι ένας Τσε Γκεβάρα. Είναι ένας άνθρωπος που ήλπισε σε έναν καλύτερο κόσμο, ανάμεσα σε μάζες που είχαν την ίδια ελπίδα. Δεν βγάζει λόγους η Ελένη, δεν ξεσηκώνει τα πλήθη. Είναι κάποιος που μάχεται μέσα στη μάζα. Θεωρώ ότι η Ελένη μάχεται για τα ιδανικά της, ερωτεύεται με πάθος έναν άνδρα, κάνει ένα παιδί και ξαφνικά βρίσκεται μακριά από τα ιδανικά της, μακριά από την πατρίδα της, μακριά από την οικογένειά της, μακριά από τον άνδρα που αγαπάει, μακριά από το παιδί της. Χωρίς τίποτε πια, βρίσκεται στην εξορία. Και όμως, μέσα από τη στάχτη της ζωής της συνεχίζει να πιστεύει, να αγαπάει».
- Είναι μια γυναίκα οικεία σε εσάς η Ελένη;
«Ναι. Πόσοι και πόσοι άνθρωποι γύρω μας δεν είναι χωρισμένοι από τους δικούς τους; Πόσες γυναίκες δεν δουλεύουν μακριά από τους δικούς τους για να στείλουν χρήματα στα παιδιά τους; Πόσες γυναίκες δεν μιλάνε πού και πού στο τηλέφωνο με την οικογένειά τους; Αναρωτιέμαι πώς τα καταφέρνουν... Τελικά είναι κάτι οικείο και καθημερινό, και ας μην είναι η σύγχρονη γαλλική ιστορία. Είναι η ιστορία του κόσμου. Πώς να το αντιμετωπίσεις αυτό; Πώς να τα καταφέρεις χωρίς να χαθείς; Νομίζω ότι αυτή είναι η ερώτηση του θέτει και ο Τεό μέσα στην ταινία: Είναι δυνατόν να τα καταφέρεις; Μέσα βρίσκονται όλοι- οι μεγάλοι, οι νεότεροι, αυτοί που δεν γνώρισαν τα γεγονότα».
- Πόσο εύκολο ήταν να υποδυθείτε τη μητέρα του Γουίλεμ Νταφόε;
«Στην αρχή πίστευα ότι θα ήταν πολύ δύσκολο. Τον γνώριζα βέβαια τον Γουίλεμ, είχαμε συνεργασθεί στο παρελθόν. Είναι μεγάλος ηθοποιός, οπότε έβαλε τα πράγματα στη θέση τους από την αρχή. Απλώς παίξαμε τη σχέση μάνας- γιου. Εγώ παίζω την ηλικία μου, εκείνος τη δική του. Είναι όμως γιος μου. Χάρη στην ιστορία, όλα γίνονται. Σε αυτή την ταινία μού αρέσει πολύ το παιχνίδι με τις ηλικίες, με τις γενιές. Οταν υποδύομαι την Ελένη στα 80 και βλέπω δίπλα μου τον Μισέλ Πικολί με τόση ενέργεια, με τόσο πάθος για ζωή, θέλω και εγώ να δείχνω νέα στα 80 μου».
- Εχετε κάνει ταινίες και στο Χόλιγουντ. Παραμένετε ωστόσο μια ευρωπαία ηθοποιός. Φαντάζομαι ότι προτιμάτε το ευρωπαϊκό σινεμά...
«Αγαπώ το σινεμά των δημιουργών, το πιο προσωπικό. Δεν αγαπώ ιδιαίτερα τις ταινίες δράσης και αγωνίας. Μου αρέσουν όμως οι ρομαντικές αμερικανικές ταινίες, όπως οι “Γέφυρες του Μάντισον”, “Το ημερολόγιο της Μπρίτζετ Τζόουνς”... Και οι αδελφοί Κοέν».
- Ποια είναι τα σχέδιά σας;
«Μετά τη συνεργασία με τον Τεό έκανα μια ταινία με τον Νατάν Σιτέρ της οποίας τα γυρίσματα έγιναν στη Βραζιλία, έπαιξα στο θέατρο, στο έργο του Γιον Φος “Ονειρο φθινοπώρου”. Πιστεύω ότι η πορεία μας μοιάζει με μια λεπτή κλωστή: Προσπαθούμε να την οδηγήσουμε, άλλοτε μας οδηγεί εκείνη... Δεν είναι όμως πάντα ορατή αυτή η κλωστή: μπορεί να είναι και διάφανη».
- Το διπλό ταξίδι με τον Κισλόφσκι
«Είναι αλήθεια ότι όταν δεν κάνω θέατρο ή κινηματογράφο, όταν δεν συμμετέχω σε μια τέτοια περιπέτεια, μου λείπει πολύ. Είναι ταξίδια όλα αυτά. Και με αυτά τα ταξίδια έχω γνωρίσει όλον τον κόσμο- είτε πήγα πράγματι σε άλλους τόπους είτε όχι. Εχω ταξιδέψει μέσα από τον κόσμο των ανθρώπων».
- Με τον Κισλόφσκι το ταξίδι σας υπήρξε διπλό...
«Είναι αλήθεια καταπληκτικό να επιστρέφεις σε έναν μεγάλο σκηνοθέτη. Οταν αυτός έχει σημαδέψει την πορεία σου, στη δεύτερη συνεργασία μαζί του μπορείς να δοκιμάσεις και άλλα πράγματα... Οταν πρωτοσυνεργαστήκαμε ήμουν μόλις 23 ετών. Οι ρόλοι ήταν πολύ δυνατοί και εκείνος ένας πολύ σημαντικός σκηνοθέτης. Μου έμαθε πράγματα, με στήριξε, με σημάδεψε. Τότε, ομολογώ, δεν είχα καταλάβει το μέγεθος της επιτυχίας. Τότε για μένα είχε σημασία η δουλειά, τα γυρίσματα, η συνεργασία μαζί του. Αργότερα συνειδητοποίησα τι είχε συμβεί. Βρέθηκα προσφάτως στη Βραζιλία για τα γυρίσματα της καινούργιας μου ταινίας και μου μιλούσαν για τη “Διπλή ζωή της Βερόνικα” και τα “Τρία χρώματα: Κόκκινο”. Πρόκειται για ταινίες που διέσχισαν τα σύνορα και τον χρόνο».
No comments:
Post a Comment