49ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΟΥΖΑΚΗ
Στο πρόσφατο Φεστιβάλ των Κανών τη «Χρυσή Κάμερα» πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη πήρε ο Βρετανός εικαστικός και κινηματογραφιστής Στιβ Μακ Κουίν για την «Πείνα», ένα σοκαριστικό χρονικό της απεργίας πείνας του αγωνιστή του IRA Μπόμπι Σαντς. Τον Ιούνιο ο Στιβ Μακ Κουίν, ως εικαστικός, θα εκπροσωπήσει τη Βρετανία στην Μπιενάλε της Βενετίας. Αν και η σύγκλιση εικαστικών τεχνών και κινηματογράφου δεν είναι καινούργια, για να θυμηθούμε πρόχειρα το σινεμά του ζωγράφου Αϊζενστάιν, τα τελευταία χρόνια αυτή η σχέση μοιάζει ενισχυμένη.
Ακόμα κι αν πρόκειται για σύμπτωση επισημαίνουμε ότι και οι δύο ελληνικές ταινίες που επελέγησαν φέτος για το Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του 49ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης συνδέονται, κατά κάποιον τρόπο, με τις εικαστικές τέχνες.
Πρόκειται για τις «Τρεις στιγμές» του Πέτρου Σεβαστίκογλου, ενός πολύπλευρου δημιουργού με εικαστική ματιά, ο οποίος διδάσκει και «Ψηφιακές Μορφές Τέχνης» στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και για το «Without», την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του εικαστικού και κινηματογραφιστή Αλέξανδρου Αβρανά. Οι δύο δημιουργοί, χωρίς να αποποιούνται το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τους για την εικόνα, δεν συνδέουν στενά το έργο τους με τον κόσμο των παραστατικών τεχνών.
«Ισως λόγω της εικαστικής μου παιδείας να προσπάθησα να εντρυφήσω περισσότερο στα πολλαπλά επίπεδα μιας εικόνας. Οπως και να το δει κανείς, είναι προτιμότερο να σπουδάσεις στην Καλών Τεχνών παρά στη Σχολή Σταυράκου» παρατηρεί ο Αλέξανδρος Αβρανάς. *
Πρόκειται για τις «Τρεις στιγμές» του Πέτρου Σεβαστίκογλου, ενός πολύπλευρου δημιουργού με εικαστική ματιά, ο οποίος διδάσκει και «Ψηφιακές Μορφές Τέχνης» στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και για το «Without», την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του εικαστικού και κινηματογραφιστή Αλέξανδρου Αβρανά. Οι δύο δημιουργοί, χωρίς να αποποιούνται το ιδιαίτερο ενδιαφέρον τους για την εικόνα, δεν συνδέουν στενά το έργο τους με τον κόσμο των παραστατικών τεχνών.
«Ισως λόγω της εικαστικής μου παιδείας να προσπάθησα να εντρυφήσω περισσότερο στα πολλαπλά επίπεδα μιας εικόνας. Οπως και να το δει κανείς, είναι προτιμότερο να σπουδάσεις στην Καλών Τεχνών παρά στη Σχολή Σταυράκου» παρατηρεί ο Αλέξανδρος Αβρανάς. *
Δέσποινα Μουζάκη: «Γιατί τις διάλεξα»
Η καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ χαρακτηρίζει όλες τις ταινίες του διεθνούς διαγωνιστικού τμήματος «ελπιδοφόρα ξεκινήματα νέων δημιουργών, οι οποίοι δοκιμάζουν στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης την κινηματογραφική τους γραφή και δυναμική». Και εξηγεί γιατί διάλεξε τις συγκεκριμένες ελληνικές ταινίες: «Αντιμετωπίζουν με φρέσκια ματιά, ευθύτητα και σαφήνεια τα προβλήματα της δύσκολης εποχής που διανύουμε».
Μεγαλώνοντας σε τέσσερις χώρες έμαθα να μιλάω με εικόνες
Ο Πέτρος Σεβαστίκογλου, άνθρωπος με πολλές ιδιότητες (φωτογράφος, σκηνοθέτης θεάτρου και κινηματογράφου, καθηγητής της ΑΣΚΤ κ.ά.) και δύο υπηκοότητες, την ελληνική και τη γαλλική, γεννήθηκε στη Μόσχα και σπούδασε στη Γαλλία και την Αμερική. Στις «Τρεις στιγμές», δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του, αφηγείται μια ιστορία για τη διαδρομή που επιβάλλει ο έρωτας, για το απόλυτο του έρωτα, που δεν είναι ζητούμενο πια.
Η Ευγενία Δημητροπούλου και ο Γιώργος Διαλεγμένος από τις «Τρεις Στιγμές» του Πέτρου Σεβαστίκογλου (κάτω) |
«Η μετριότητα μας αρκεί, δεν νιώθουμε την ανάγκη να ξεπεράσουμε τους εαυτούς μας», διαπιστώνει. Η ταινία του επικεντρώνεται σε τρεις στιγμές του έρωτα, ανάμεσα σε ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών. Βασικοί της ήρωες είναι δύο νέοι που ορκίζονται να ξανασυναντηθούν μια συγκεκριμένη ημερομηνία στο σπίτι όπου μεγάλωσαν. «Η καινούργια επανάσταση εντοπίζεται στις μεγάλες καθημερινές στιγμές και όχι στις μεγάλες ιδέες. Αναφέρομαι στις στιγμές της καθημερινότητας, που πρέπει να έχουμε το θάρρος να αντιμετωπίσουμε, να συγκρουστούμε και ενδεχομένως να χάσουμε», λέει ο σκηνοθέτης. Και συμπληρώνει: «Αφήνουμε πράγματα να περνούν αποφεύγοντας τις συγκρούσεις. Αν είναι ουσιαστικά, θα επιστρέψουν όμως με πιο σκληρό, επιτακτικό τρόπο για να μας πονέσουν, τελικά, πάρα πολύ».
Ανορθόδοξος ήταν ο τρόπος που δούλεψε την ταινία. «Αν και προέρχομαι από το θέατρο, αρχικά επέλεξα να μην κάνω καθόλου πρόβες με τους ηθοποιούς. Εφερνε, απλώς, ο ένας στον άλλον διάφορες εικόνες, φωτογραφίες, μουσικές. Συζητούσαμε αρκετά. Εδωσα στους ηθοποιούς απόλυτη ελευθερία και τελικά προέκυψαν ενδιαφέροντα πράγματα που δεν είχαμε προβλέψει».
Ανορθόδοξος ήταν ο τρόπος που δούλεψε την ταινία. «Αν και προέρχομαι από το θέατρο, αρχικά επέλεξα να μην κάνω καθόλου πρόβες με τους ηθοποιούς. Εφερνε, απλώς, ο ένας στον άλλον διάφορες εικόνες, φωτογραφίες, μουσικές. Συζητούσαμε αρκετά. Εδωσα στους ηθοποιούς απόλυτη ελευθερία και τελικά προέκυψαν ενδιαφέροντα πράγματα που δεν είχαμε προβλέψει».
Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του δημιουργού για τη φύση της εικόνας έχει πολλαπλές ερμηνείες, όχι απαραιτήτως καλλιτεχνικές: «Επειδή έχω μεγαλώσει σε τέσσερις διαφορετικές χώρες και σε καμία δεν νιώθω την οικειότητα της μητρικής γλώσσας, αναγκαζόμουνα πάντοτε να μιλάω περισσότερο με τις εικόνες».
Ως καθηγητής της ΑΣΚΤ επισημαίνει, τέλος, και την εμμονή της νεότερης γενιάς με την εικόνα, την οποία σαφώς ευνοεί και η τεχνολογική εποχή μας. «Κάποια στιγμή η κινηματογραφική γλώσσα έφτασε σε αδιέξοδο. Το σινεμά ως πανάκριβη τέχνη δεν επέτρεπε τον πειραματισμό. Τώρα όλα αλλάζουν. Το κόστος για να κάνεις μια ταινία έχει μειωθεί. Με μια κάμερα αξίας 1.000 ευρώ μπορείς να γυρίσεις και μεγάλου μήκους ταινία. Πιστεύω ότι ήρθε η στιγμή του πειραματισμού. Ακόμα κι αν γίνουν λάθη θα προκύψει μια νέα κινηματογραφική γραφή».
Ως καθηγητής της ΑΣΚΤ επισημαίνει, τέλος, και την εμμονή της νεότερης γενιάς με την εικόνα, την οποία σαφώς ευνοεί και η τεχνολογική εποχή μας. «Κάποια στιγμή η κινηματογραφική γλώσσα έφτασε σε αδιέξοδο. Το σινεμά ως πανάκριβη τέχνη δεν επέτρεπε τον πειραματισμό. Τώρα όλα αλλάζουν. Το κόστος για να κάνεις μια ταινία έχει μειωθεί. Με μια κάμερα αξίας 1.000 ευρώ μπορείς να γυρίσεις και μεγάλου μήκους ταινία. Πιστεύω ότι ήρθε η στιγμή του πειραματισμού. Ακόμα κι αν γίνουν λάθη θα προκύψει μια νέα κινηματογραφική γραφή».
Δεν απευθύνομαι στο κοινό του Matrix
Το «Without», η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του εικαστικού Αλέξανδρου Αβρανά, χαρακτηρίζεται ως μια δυνατή σπουδή χαρακτήρων, που μιλάει για τον θυμό, την καταπίεση των ανθρώπινων σχέσεων, την έλλειψη επικοινωνίας, τη μοναχικότητα. Ολοι οι ήρωες της ταινίας παραμένουν ανώνυμοι, σαν καθρέφτες που αντανακλούν τον καθένα μας.
Η ηθοποιός Εύη Σαουλίδου έχτισε με πολύ προσωπικά υλικά τον ρόλο της στο «Without» του Αβρανά |
«Η ταινία πραγματεύεται τις ανθρώπινες σχέσεις στη σημερινή εποχή. Βασίζεται στο ανείπωτο, σε αυτό που υπάρχει αλλά δεν λέγεται», λέει υπαινικτικά ο σκηνοθέτης. Ο τρόπος που επέλεξε να χειριστεί το θέμα του στηρίζεται σε έναν αυστηρό σχεδιασμό. Ολα τα σκηνικά (γραφεία, εσωτερικά σπιτιών, μπαρ) είναι ντεκόρ. Ελάχιστες σκηνές γυρίστηκαν σε φυσικό χώρο, σε μια ταινία άτοπη, άχρονη και απρόσωπη. «Ακόμα και οι ερμηνείες των ηθοποιών δεν είναι οι κλασικές, αλλά ερμηνείες εσωστρεφείς, δουλεμένες λεπτομερώς», τονίζει ο δημιουργός.
Η λιτή αισθητική, η ακρίβεια και η ομορφιά του φιλμ, καθώς συναντιέται με την καθημερινότητα, αποκτά απειλητικές διαστάσεις. «Ηθελα αυτό που φαίνεται ωραίο να μπάζει από παντού», εξηγεί ο σκηνοθέτης, που φρόντισε επιμελώς για την ομοιογένεια σεναρίου, κάμερας, αισθητικής και ερμηνειών του τελικού αποτελέσματος.
Η λιτή αισθητική, η ακρίβεια και η ομορφιά του φιλμ, καθώς συναντιέται με την καθημερινότητα, αποκτά απειλητικές διαστάσεις. «Ηθελα αυτό που φαίνεται ωραίο να μπάζει από παντού», εξηγεί ο σκηνοθέτης, που φρόντισε επιμελώς για την ομοιογένεια σεναρίου, κάμερας, αισθητικής και ερμηνειών του τελικού αποτελέσματος.
«Ηθελα αυτό που φαίνεται ωραίο να μπάζει από παντού», λέει ο Αλέξανδρος Αβρανάς |
Ενα μεγάλο μέρος της ταινίας εξελίχθηκε στις πρόβες. «Ο ρόλος της γυναίκας χρωστάει πολλά στην Εύη Σαουλίδου, που την ερμηνεύει, κατέθεσε πολύ προσωπικά πράγματα», τονίζει ο Αλέξανδρος Αβρανάς. «Κάποτε ο ίδιος ο χώρος από την παρουσία των ηθοποιών γίνεται πολύ όμορφος και κάποτε αποπνικτικός. Αναλόγως με την ψυχολογία της σκηνής».
Στόχος του δεν είναι η καινοτομία. Ξέρει επίσης καλά ότι η θεματολογία σε κάθε πεδίο της τέχνης είναι κορεσμένη. Σίγουρα όμως πιστεύει ότι το «Without» «δεν είναι μια κλασική ταινία» και δεν απευθύνεται στο κοινό του Matrix ή σε θεατές που κρύβονται πίσω από το δάχτυλό τους».
* Οι προβολές των δύο ελληνικών ταινιών του Διεθνούς Διαγωνιστικού έχουν προγραμματιστεί ως εξής:
«Without»: «Ολύμπιον» (16/11 στις 11 μ.μ.), Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών (19/11 στις 10 μ.μ.) και «Τώνια Μαρκετάκη» (21/11 στη 1.45 μ.μ.).
«Τρεις Στιγμές»: «Ολύμπιον» (18/11 στις 11 μ.μ.), «Τώνια Μαρκετάκη» (19/11 στις 5.45 μ.μ.) και Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών (21/11 στις 6 μ.μ.).
Στόχος του δεν είναι η καινοτομία. Ξέρει επίσης καλά ότι η θεματολογία σε κάθε πεδίο της τέχνης είναι κορεσμένη. Σίγουρα όμως πιστεύει ότι το «Without» «δεν είναι μια κλασική ταινία» και δεν απευθύνεται στο κοινό του Matrix ή σε θεατές που κρύβονται πίσω από το δάχτυλό τους».
* Οι προβολές των δύο ελληνικών ταινιών του Διεθνούς Διαγωνιστικού έχουν προγραμματιστεί ως εξής:
«Without»: «Ολύμπιον» (16/11 στις 11 μ.μ.), Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών (19/11 στις 10 μ.μ.) και «Τώνια Μαρκετάκη» (21/11 στη 1.45 μ.μ.).
«Τρεις Στιγμές»: «Ολύμπιον» (18/11 στις 11 μ.μ.), «Τώνια Μαρκετάκη» (19/11 στις 5.45 μ.μ.) και Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών (21/11 στις 6 μ.μ.).
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/11/2008
No comments:
Post a Comment