Λογική και ευαισθησία στο Ιράκ

Του Δημητρη Μπουρα, Η Καθημερινή, Πέμπτη, 20 Nοεμβρίου 2008

Ο σκοπός δεν αγιάζει τα μέσα στην κατασκοπική «Πλεκτάνη» του Ρίντλεϊ Σκοτ
Η πλεκτάνη ** 1/2

Κατασκοπική περιπέτεια. Σκηνοθεσία: Ρίντλεϊ Σκοτ. Ερμηνεία: Λεονάρντο ντι Κάπριο, Ράσελ Κρόου, Μαρκ Στρογκ, Γκολσιφτέ Φαραχανί.

Η κατασκοπική «Πλεκτάνη» του Ρίντλεϊ Σκοτ μοιάζει με αξονική τομογραφία ενός εκτελεστικού βραχίονα της CIA. Περιγράφει με λεπτομέρεια το επιχειρησιακό σκέλος της στη Μέση Ανατολή και παρακάμπτει, τεχνηέντως, κάθε πολιτική πτυχή που σχετίζεται με την τρομοκρατία και τον πόλεμο στο Ιράκ. Ο Σκοτ και ο σεναριογράφος Γουίλιαμ Μόναχαν («Ο πληροφοριοδότης») βλέπουν, απλώς, το αδιέξοδο και ενδόμυχα ελπίζουν πως ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας θα γίνει υπόθεση πρωτίστως των κατασκόπων και δευτερευόντως των στρατηγών. Η ιστορία τους έχει να κάνει με την προσπάθεια ενός ικανότατου πράκτορα να διεισδύσει σε μια οργάνωση φανατικών ισλαμιστών που εμφανίστηκε στο προσκήνιο δυναμικά και απειλεί με τυφλά χτυπήματα στην Ευρώπη. Διόλου τυχαία, η «Πλεκτάνη» μιλάει για μια δεύτερη γενιά τρομοκρατών, που φιλοδοξούν να ξεπεράσουν την Αλ Κάιντα.

Στην αρχή, παρακολουθούμε σκηνές από βασανιστήρια υπόπτων για τρομοκρατία και ακούμε εκτός κάδρου έναν επιτελή της CIA, τον Εντ Χόφμαν (Ράσελ Κρόου), να αναρωτιέται εάν δικαιούνται ή όχι οι Αμερικανοί να βρίσκονται στο Ιράκ. Την απάντηση τη δίνει αμέσως ο ίδιος, λέγοντας πως πλέον το ερώτημα δεν έχει καμιά σημασία. Ολοι τους είναι καταβεβλημένοι, στον ορίζοντα δεν φαίνεται φως και η κατοχή τρέφει και ενδυναμώνει τον αντίπαλο. Αρα, με άλλους τρόπους θα πρέπει να κοπούν τα κεφάλια της Λερναίας Υδρας. Στη συνέχεια, παρακολουθούμε μια υπόθεση ρουτίνας για ένα νεαρό πράκτορα, τον Ρότζερ Φέρις (Λεονάρντο ντι Κάπριο), που είναι αποκαλυπτική για τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν οι κατάσκοποι της γενιάς του Ecelon.

Ο Φέρις μοιάζει με τηλεκατευθυνόμενο Τζέιμς Μποντ σε ένα θεαματικό τηλεοπτικό ριάλιτι. Στην πραγματικότητα, δεν διαφέρει και πολύ από τους φανατικούς αντιπάλους του που ζώνονται εκρηκτικά για να γίνουν μάρτυρες του Αλλάχ. Παρακολουθείται από το αόρατο μάτι ενός δορυφόρου και σπρώχνεται σαν πιόνι από ένα αόρατο χέρι σε επιχειρήσεις που ισοδυναμούν με αυτοκτονία. Ο Φέρις είναι μια ζωντανή πολεμική μηχανή (όπως ο Τζέισον Μπορν που ανανέωσε την κατασκοπική περιπέτεια τα τελευταία χρόνια). Ο προϊστάμενός του, ο Χόφμαν, είναι o εγκέφαλος που κινεί τον εκτελεστικό βραχίονα της αντικατασκοπείας ολόκληρο το 24ωρο με ένα λάπτοπ κι ένα κινητό τηλέφωνο. Ο Φέρις, που διαφωνεί με τις μεθόδους του, θα αρχίσει να αυτονομείται όταν θα γνωρίσει μια νεαρή Ιρανή νοσοκόμο που ζει στο Αμάν της Ιορδανίας και προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες της σε έναν καταυλισμό προσφύγων.

Η «Πλεκτάνη» είναι μια ταινία καταιγιστικής δράσης γύρω από την ηθική των μεθόδων του συγκεκριμένου πολέμου και με άξονα δύο χαρακτήρες που προσωποποιούν ο ένας την καθαρή συνείδηση και ο άλλος την ψυχρή λογική της CIA. Ο Φέρις (η συνείδηση) στο τέλος της περιπέτειάς του στη Μέση Ανατολή ακολουθεί το δρόμο της καρδιάς του, όπως όλοι οι μοναχικοί ήρωες του Χόλιγουντ και αφομοιώνεται οργανικά σε έναν πολιτισμό πολύ διαφορετικό από τον δικό του. Ο Χόφμαν (η λογική), που δεν μπορεί να καταλάβει τι είναι αυτό που έλκει τον Φέρις σε αυτήν την επίγεια κόλαση, λειτουργεί σαν ένας συνετός πατέρας, που συμβιβάζεται στην ιδέα ότι ο γιος του ενηλικιώθηκε.

Το σενάριο βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του δημοσιογράφου της Washington Post Ντέιβιντ Ιγκνάσιους (στα Ελληνικά από τις Εκδόσεις Λιβάνη). Ο πληθωρικός Σκοτ σκηνοθετεί με ρυθμό πυροβόλου από το οποίο διασώζεται ο Ντι Κάπριο, που, ως συνήθως, γίνεται ένα με τον ρόλο του.

Oι αλλες ταινιες

Μικρές τραγωδίες, μικρές χαρές

«Ηρεμο χάος» (****). Η τρίτη κατά σειρά ιταλική έκπληξη του κινηματογραφικού μας φθινοπώρου –μετά το «Γόμορρα» και το «Il Divo» – είναι μια εξαιρετική ταινία με πρωταγωνιστή τον γνωστό μας Νάνι Μορέτι.

Η ιστορία αρχίζει σε μια παραλία, μια μουντή ημέρα στο τέλος του καλοκαιριού. Ενας άντρας, ο Πιέτρο, σώζει από βέβαιο πνιγμό μια γυναίκα, μπροστά στα μάτια του συζύγου της που την παρακολουθεί φοβισμένος να παρασύρεται από το βουβό κύμα και προσπαθεί να αποτρέψει τον αυτόκλητο ναυαγοσώστη από την απερισκεψία του. Ο Πιέτρο στη συνέχεια επιστρέφει στο σπίτι του, όπου καταρρέει όταν αντικρίζει τη δική του γυναίκα πεσμένη νεκρή στην αυλή. Το φθινόπωρο έρχεται με βαριά σύννεφα στη ζωή του Πιέτρο, που συν τοις άλλοις έχει και προβλήματα στη δουλειά του. (Το κινηματογραφικό στούντιο, στο οποίο είναι υψηλό στέλεχος, πρόκειται να συγχωνευτεί με μια χολιγουντιανή εταιρεία.) Ομως, τίποτα δεν φαίνεται να τον απασχολεί καθώς έχει βρει καταφύγιο στη σχέση του με τη δεκάχρονη κόρη του, την Κλαούντια.

Η σκηνοθεσία του Αντονέλο Γκριμάλντι δουλεύει υποδόρια σε μια απλή ιστορία, απαλλάσσοντας από μελοδραματικές κορόνες και περιττά βάρη ένα σπαρακτικό δράμα. Ο Γκριμάλντι χειρίζεται το θέμα του με μια διακριτική σουρεαλιστική διάθεση, «αδειάζοντας» ολόκληρο τον κόσμο του Πιέτρο –εσωτερικό και εξωτερικό– σε ένα πάρκο που απλώνεται απέναντι από το σχολείο της Κλαούντια. Κάθε πρωί, όταν η μικρή μπαίνει στην αίθουσα, ο μπαμπάς κάθεται στο παγκάκι περιμένοντας να χτυπήσει το κουδούνι για σχόλασμα… Σταδιακά το πάρκο παίρνει διαστάσεις μιας υπαίθριας θεατρικής σκηνής, στην οποία ανεβαίνουν τα μονόπρακτα της ζωής του Πιέτρο. Ολα έχουν θέση σε αυτή τη σκηνή. Το οικογενειακό δράμα, το κοινωνικό σχόλιο, η ηθογραφική κομεντί, η αγωνία μπροστά στη φθορά του χρόνου, το παράλογο της ίδιας της ζωής… Είναι στιγμές που ο «τρελός» Πιέτρο των Γκριμάλντι – Μορέτι μοιάζει να πρωταγωνιστεί σε έναν εφιάλτη που τελειώνει στο πρώτο φως της μέρας. Αλλωστε, μετά τον χειμώνα, όπου κορυφώνεται το «Ηρεμο χάος», έρχεται η άνοιξη. Το σενάριο βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Σάντρο Βερονέζι.

«Ελεγεία ενός έρωτα» (***). Μεταφορά στην οθόνη του βιβλίου του Φίλιπ Ροθ «Το ζώο που ξεψυχά» από τη σκηνοθέτιδα Ιζαμπέλ Κοϊξέ. Πρόκειται για ένα ερωτικό δράμα που πλέκεται γύρω από τη σχέση ενός μεσήλικα καθηγητή της ιστορίας της τέχνης με μια Αμερικανο-κουβανέζα φοιτήτριά του. Το σεξ, οι ελεύθερες σχέσεις, ο γάμος, ο πουριτανισμός που μαραίνει ό, τι πάλλεται από ζωή, η υποκρισία, αλλά και η φθορά της σάρκας είναι μερικά από τα θέματα γύρω από τα οποία περιστρέφεται η ταινία. Παίζουν: Μπεν Κίνγκσλεϊ, Πενέλοπε Κρουζ, Πατρίτσια Κλάρκσον, Πίτερ Σάρσγκααρντ, Ντένις Χόπερ.

«Γυναίκες» (**). Ριμέικ μιας παλιάς ταινίας του Τζορτζ Κούκορ από την Νταϊάν Ινγκλις. Τέσσερις Νεοϋορκέζες περνούν την ώρα τους στα εμπορικά κέντρα συζητώντας για τον γάμο, το σεξ και την απιστία. Το μόνο ενδιαφέρον στοιχείο της ταινία αφορά το γεγονός ότι στην ταινία δεν εμφανίζεται άντρας ούτε σε ρόλο κομπάρσου!

«Κούρσα θανάτου» (x). Ριμέικ του b–movie «Death 2000» (παραγωγή του Ρότζερ Κόρμαν με σκηνοθέτη τον Πολ Μπαρτέλ) από τον Πολ Γ. Σ. Αντερσον. Μια φυλακή του μέλλοντος έχει μετατραπεί σε πίστα θανάτου. Ο αγώνας, μεταξύ οδηγών ταχύτητας, μεταδίδεται ζωντανά σε όλη την αμερικανική επικράτεια μέσω ιντερνετικής τηλεόρασης. Προβάλλεται επίσης το σπλάτερ «Το τρένο του μεσονυχτίου» (x), που είναι απαράδεκτο, λόγω ακραίας νοσηρής βίας.