Με τη σκέψη στον ξεσηκωμό των Ιρανών

• 44ο ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΡΛΟΒΙ ΒΑΡΙ

• «Αφιερώνω το βραβείο μου στον λαό του Ιράν», ανέφερε ο Αμερικανός ηθοποιός Τζον Μάλκοβιτς παραλαμβάνοντας την Κρυστάλλινη Σφαίρα για την εξαιρετική συμβολή του στον παγκόσμιο κινηματογράφο, στην τελετή λήξης του 44ου Διεθνούς Κινηματογραφικού Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι, το περασμένο Σάββατο βράδυ.

Σκηνή από το «Είκοσι» του Αμπντολρεζά Καχάνι, που αναφέρεται στις τελευταίες μέρες ενός εστιατορίου

Αφορμή για την αναφορά του στο Ιράν ήταν η βράβευση με το Ειδικό Βραβείο της κριτικής επιτροπής της ιρανικής ταινίας «Είκοσι» του Αμπντολρεζά Καχάνι. Ο Καχάνι ζήτησε από το κοινό της αίθουσας να σηκωθεί όρθιο και να χειροκροτήσει τον αγώνα του ιρακινού λαού, στον οποίο αφιέρωσε την ταινία του. Ανάμεσα στους θεατές ήταν και ο πρώην πρόεδρος της χώρας Βάτσλαβ Χάβελ, ο σκηνοθέτης Αλαν Ρούντολφ και οι ηθοποιοί Αντόνιο Μπαντέρας (του απονεμήθηκε το βραβείο του προέδρου του φεστιβάλ) και Ισαάκ ντε Μπανκολέ (πρωταγωνιστής της νέας ταινίας του Τζιμ Τζάρμους «The limits of control»).

Η ταινία του Καχάνι καταγράφει με λεπτότητα, ευαισθησία, χιούμορ αλλά και συγκίνηση τη σχέση ανάμεσα στο προσωπικό ενός εστιατορίου και τον διευθυντή του, σχέση που ξεπερνά την απλή επαγγελματική. Ο τίτλος αναφέρεται στις 20 μέρες που απομένουν μέχρι το κλείσιμο του εστιατορίου. Η ιστορία δίνει στον σκηνοθέτη την ευκαιρία να αναπτύξει τους διάφορους χαρακτήρες -μαζί και μερικών γυναικών με τα ιδιαίτερα προβλήματά τους- τοποθετώντας τους σ' ένα συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον. Κέρδισε και δύο άλλα βραβεία: το Οικουμενικό, που απονέμει επιτροπή κριτικών και το βραβείο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κινηματογραφικών Λεσχών.

Ο Τζον Μάλκοβιτς με την Κρυστάλλινη Σφαίρα για την εξαιρετική συμβολή του στον παγκόσμιο κινηματογράφο

Η Κρυστάλλινη Σφαίρα καλύτερης ταινίας απονεμήθηκε στο «Ενας άγγελος στη θάλασσα» του Βέλγου Φρεντερίκ Ντιμόν. Πρόκειται για ένα ψυχολογικό δράμα, που εκτυλίσσεται σ' ένα χωριό στο Μαρόκο, γύρω από τη σχέση ενός 12χρονου αγοριού με τον πατέρα του, που κάποια στιγμή αρχίζει να φέρεται παράξενα. Ο Γάλλος ηθοποιός Ολιβιέ Γκουρμέ δίνει μια δυνατή ερμηνεία. Μοιράστηκε το βραβείο ανδρικής ερμηνείας της επιτροπής με τον Πολ Τζιαμάτι («Ψυχρές ψυχές» της Σοφί Μπαρτ).

«Θείος Βάνιας» και ψυχή σε βάζο

Η τελευταία είναι μια ταινία διανθισμένη με μελαγχολία αλλά και μαύρο χιούμορ, με τον Τζιαμάτι στον ρόλο ενός Νεοϋορκέζου σκηνοθέτη του θεάτρου, με το όνομα Πολ Τζιαμάτι, που όταν οδηγείται σε κατάθλιψη ενώ ετοιμάζεται ν' ανεβάσει τον «Θείο Βάνια» του Τσέχοφ, αποφασίζει να... αποθηκεύσει την ψυχή του σε μια Εταιρεία Αποθήκευσης Ψυχών, με την ελπίδα να μπορέσει να βρει τη γαλήνη και την έμπνευση που απαιτεί η δουλειά του. Ανακαλύπτει πως η ψυχή του δεν είναι παρά κάτι σαν μικρό ρεβίθι που φυλάγεται σ' ένα βάζο. Πρόκειται για μια ταινία με σουρεαλιστικές, γεμάτες ένα ιδιόμορφο χιούμορ σκηνές, που φέρνουν στον νου τόσο ταινίες όπως «Στο μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς» όσο και το θέατρο του παραλόγου.

Πολλά και επίκαιρα ήταν τα θέματα του φετινού φεστιβάλ, ανάμεσά τους και η γενικότερη πολιτική κατάσταση αλλά και η αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου για έναν ειρηνικό κόσμο. Γεγονός που επηρέασε την απόφαση της επιτροπής της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών (FIPRESCI) στην απονομή του δικού της βραβείου στην ταινία «Δεν θα σταματήσω εκεί», συμπαραγωγή ανάμεσα στην Κροατία και τη Σερβία, σκηνοθετημένη από τον Κροάτη Βίνκο Μπρέσαν. Αυτή η πρώτη συμπαραγωγή ταινίας μεγάλου μήκους από δύο κράτη της πρώην Γιουγκοσλαβίας που πρόσφατα είχαν οδηγηθεί σε εμφύλιο πόλεμο, έχει ήρωα έναν Κροάτη βετεράνο του πολέμου, ερωτευμένο με μια Σέρβα πορνοστάρ, που την αγοράζει από τον νταβατζή της, ελπίζοντας να την κάνει να τον αγαπήσει. Ενα πολύ ενδιαφέρον θέμα με μερικές εικαστικά ωραίες σκηνές, αν και με κάποιες αφέλειες στο σενάριο.

Η ανεργία και τα οικονομικά προβλήματα που απασχολούν αρκετές ευρωπαϊκές χώρες είναι στο επίκεντρο της νεανικής, σατιρικής ταινίας «Γουρουνάκια» του Ρόμπερτ Γκλίνσκι. Ηρωας είναι ο Τόμεκ, ένας νεαρός Πολωνός φοιτητής, που ενδιαφέρεται για την αστρολογία και ζει στα σύνορα μεταξύ Πολωνίας και Γερμανίας. Αντίθετα με τη γειτονική Γερμανία, η ανεργία και η φτώχεια μαστίζουν τη χώρα του. Κι όταν ο Τόμεκ ερωτεύεται ένα κορίτσι με απαιτήσεις, αναγκάζεται να βρει λύσεις (όχι πάντα τις καλύτερες) για να μπορέσει να επιβιώσει.

Αξίζει ακόμη ν' αναφέρω το βραβείο ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, που απονεμήθηκε στην ταινία «Οσάντνε» του Σλοβάκου Μάρκο Σκοπ, γύρω από τον αγώνα του δημάρχου ενός χωριού (που εκλέγεται συνεχώς επί 36 χρόνια!) και του ορθόδοξου χριστιανού ιερέα για την επιβίωση του χωριού τους, αγώνα που τους οδηγεί μέχρι την ευρωπαϊκή Βουλή.

Στο φεστιβάλ προβλήθηκαν 232 ταινίες (24 μικρού μήκους), ενώ τις προβολές παρακολούθησαν περισσότεροι από 250.000 θεατές. Εκτός από τον Μάλκοβιτς, ανάμεσα στους καλεσμένους ήταν και η Ιζαμπέλ Ιπέρ, που βραβεύτηκε με την Κρυστάλλινη Σφαίρα για τη συμβολή της στον κινηματογράφο, και ο Γάλλος σκηνοθέτης Πατρίς Σερό. Κρυστάλλινη Σφαίρα για τη δική του συμβολή απονεμήθηκε και στον Τσέχο σκηνοθέτη Γιαν Σβανκμάγιερ. *

• Του ΝΙΝΟΥ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗ, Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 15 Ιουλίου 2009