ΑΥΤΗ ΤΗ ΝΥΧΤΑ Ο ΧΑΡΙ ΦΑΜΠΙΑΝ...

Αφιέρωμα στον Ζυλ Ντασσέν με ένα φιλμ νουάρ

Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ, Η Καθημερινή, 31/5/2008

Η καλύτερη ίσως ταινία του Ζυλ Ντασσέν, ένα εξαιρετικό φιλμ νουάρ με εξπρεσιονιστικούς τόνους, συμπληρώνει (μετά από το «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» και το «10.30 καλοκαίρι βράδυ») το αφιέρωμα των τριών ταινιών στον σκηνοθέτη που έγινε Ελληνας.

Η «Νύχτα και η πόλη» γυρίστηκε στην Αγγλία το 1950, με τον Ντασσέν να είναι ήδη διωγμένος από τον μακαρθισμό που επικρατούσε στην Αμερική. Η ταινία ανατέθηκε στον Ντασσέν από τον παραγωγό Ντάριλ Ζάνουκ, με σκοπό να τον κάνει να μετακινηθεί στην Ευρώπη, πριν να υποστεί τις βαρύτερες συνέπειες των διώξεων. «Χάσου από μπροστά μου, πήγαινε στο Λονδίνο και γρήγορα. Υπάρχει εκεί κάτω μια ταινία για γύρισμα», του είπε. Και έτσι ο Ντασσέν έφτασε στην αγγλική πρωτεύουσα, χωρίς καν να έχει προλάβει να διαβάσει το βιβλίο, για να κάνει την ταινία, μεταφέροντας στο φιλμ και στον ήρωά του, την αίσθηση της καταδίωξης.

Νουάρ Λονδίνο. Λίγο πριν κάνει μια δημιουργική στάση στη Γαλλία όπου γύρισε το «Ριφιφί» και πριν φτάσει στην Ελλάδα, ο Ντασσέν τοποθέτησε στα ερείπια του βομβαρδισμένου Λονδίνου την ιστορία του Χάρι Φάμπιαν, του ήρωα που ερμήνευσε με υπέροχο τρόπο ο Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ (έχοντας δίπλα του την Τζιν Τίρνεϊ), χτίζοντας έναν από τους καλύτερους ρόλους της καριέρας του.

Η εναρκτήρια φράση είναι αντάξια των καλύτερων νουάρ: «Η νύχτα είναι αυτή η νύχτα. Η πόλη είναι το Λονδίνο», λέει ο αφηγητής, πριν αρχίσει να ξετυλίγεται η πλοκή. Η ταινία είναι ένα χρονικό των περιπετειών που περνά ο Φάμπιαν, ένας μικροαπατεώνας και μαυραγορίτης. Στους στενούς δρόμους του Σόχο, προσπαθεί να πιάσει την καλή και να γίνει πετυχημένος ατζέντης στην πάλη, αν και η φίλη του διαφωνεί. Προσπαθώντας να βγάλει χρήματα με κάθε τρόπο, ο Φάμπιαν κλέβει και από την κοπέλα του, τη Μαίρη, μια τραγουδίστρια σε ένα κλαμπ που ανήκει στον αποκρουστικό Φιλ Νόσερος.

Σε μια συζήτησή του με τον Φρανσουά Τριφό και τον Κλοντ Σαμπρόλ, ο Ζυλ Ντασσέν ανέφερε ιστορίες από το παρασκήνιο των γυρισμάτων και τις αρνητικές αντιδράσεις που συνάντησε όταν προβλήθηκε η ταινία στην Αγγλία. Οπως είχε πει, «στην Αγγλία δημιουργήθηκε ολόκληρο σκάνδαλο. Η Αγγλία! Ολαλά! Τι φρίκη! Δεν τους άρεσε τίποτα! Ούτε η ατμόσφαιρα, ούτε η ιστορία - τίποτα… Κι όμως, έτσι είναι το Λονδίνο, σας το ορκίζομαι.

Εμεινα πολύ ικανοποιημένος επίσης από τον γέρο πρωταθλητή της πάλης (που παίζει τον ρόλο του παλαίμαχου παλαιστή Γκρεγκόριους). Τον έλεγαν Σμπίσκο. Οταν ετοίμαζα την ταινία, είχα το πρόβλημα: ή να διαλέξω έναν ηθοποιό και να του μάθω πάλη ή να διαλέξω έναν παλαιστή και να του μάθω να παίζει. Λέω λοιπόν: «Πού είναι ο Στανισλάς Σμπίσκο; Τον Στανισλάς Σμπίσκο βλέπω γι’ αυτόν τον ρόλο». Δεν τον είχα δει ποτέ στη ζωή μου, ούτε σε φωτογραφία. Μου λένε: «Εχει πεθάνει»... [συνεχίζεται]