Wednesday, April 29, 2009

Οι Τούρκοι αυτομαστιγώνονται

  • ΚΡΙΤΙΚΗ
  • Του Δημήτρη Δανίκα
  • ΤΑ ΝΕΑ: Τετάρτη 29 Απριλίου 2009
«Πληγές του φθινοπώρου». Η μελαχρινή κούκλα Μπέρεν Σάατ από Τουρκία υποδύεται την Ελληνίδα και αθώα.. πόρνη Ελένη!
Διπλή η δική μου αλήθεια απέναντι στην τούρκικη παραγωγή «Guz Sancisi»- «Πληγές του φθινοπώρου». Ναι και μπράβο στην Τομρίς Γκιριτλίογλου. Αλλά αν ήμουν (φέρ΄ ειπείν) Σουηδός θα προσπερνούσα την ταινία της μετά τα πρώτα δέκα λεπτά και θα της έλεγα «γεια χαραντάν». Τι θέλω να πω; Πρώτον, το ζήτημα καθαρά πολιτικό, κοινωνικό και διακρατικό. Η Γκιριτλίογλου παραδίδει σε κάθε Έλληνα σκηνοθέτη, μικρά μαθήματα ιστορικής αλήθειας και προσφέρει κλάδο ελαίας και συμφιλίωσης στον γείτονα «εχθρό». Ναι, λέει, τον Σεπτέμβριο του 1955 συμπεριφερθήκαμε σαν κανίβαλοι. Ναι, καταστρέψαμε ελληνικές περιουσίες. Και ναι- αυτό είναι το σημαντικότερο- ο ήρωάς μου ο νεαρός Μπεχτσέτ (Μουράτ Γιλντιρίμ), εκπρόσωπος της συντριπτικής πλειονότητας των φοιτητών, των μορφωμένων, των πολιτισμένων, είναι εθνικιστής φανατικός. Σχεδόν μέχρι το φινάλε, ταλαντευόμενος μεταξύ των δύο πόλων, ανέχτηκε και σχεδόν συγκάλυψε τις διώξεις κατά των Ελλήνων ομογενών, δηλαδή Τούρκων πολιτών!

Σαν να λέμε- και έχει σημασία αυτό- Έλληνας δημιουργός να τολμήσει να περιγράψει τα εγκλήματα του στρατού του Κωνσταντίνου κατά την επέλασή του στη Μικρά Ασία, τότε που η Ελλάς παρίστανε τον ιμπεριαλιστή της περιοχής. Ούτε στους χειρότερους εφιάλτες του. Και το ερώτημα, αυτονόητο και προκλητικό. Μα δεν είναι η Τουρκία κράτος καθυστερημένο, ασιατικό, μουσουλμανικό και αυταρχικό;

Όπως λέει και το τραγούδι, «δυο πόρτες έχει η ζωή». Η πρώτη είναι αυτή, το βαθύ και καθυστερημένο κράτος μιας χώρας αυταρχικής. Όμως, η τουρκική ελίτ είναι ανώτερη από την ελληνική. Αποδεικνύεται και στον στίβο τον κινηματογραφικό. Παράδειγμα «Οι τρεις πίθηκοι» του Νουρί Μπίλγκε Τζεϊλάν, ο οποίος θα είναι στην Κριτική Επιτροπή του Φεστιβάλ των Καννών. Αποδεικνύεται με τη σαπουνόπερα «Πάντα μόνος» που είδαμε προσφάτως. Αποδεικνύεται με τις «Πληγές του φθινοπώρου». Επομένως και καθυστερημένη αλλά και προχωρημένη. Να εξηγούμαστε.

Πάμε παρακάτω, στο μέρος το κινηματογραφικό, το αισθητικό. Σαν να βλέπω σε χρωματιστή εκδοχή παλιά ιστορία μελοδραματική με τον Νίκο Ξανθόπουλο. Χάρτινη, αφελής, επίπεδη και ρηχή. Το ξαναλέω. Αν δεν ήμουν Έλληνας κριτικός θα την είχα κάνει από την έξοδο στο φτερό. Καθαρές κουβέντες.

Πάμε τώρα στο ιστορικό ψαχνό. Το στόρι της ταινίας δεν είναι πολιτικό. Ευθέως εννοώ (παρεμπιπτόντως, προέρχεται από το ομότιτλο μυθιστόρημα του Γιλμάζ Καρακογιουνλού- Εκδόσεις Λιβάνη). Α, θα πεις, η Τουρκάλα μπλοφάρει. Όχι, θ΄ απαντήσω. Όπως κάθε ταινία ανά την υφήλιο που στοχεύει στα ταμεία, έτσι κι αυτή.

Με κάποιες συμβάσεις προχωράει. Με πρώτη και κυρίαρχη το μελόδραμα. Δηλαδή τι περιμέναμε να κάνει; Πολιτικό, στρατευμένο ντοκιμαντέρ για τους λίγους και εκλεκτούς; Και η «Πολίτικη κουζίνα» που έσκισε στα ταμεία, μελόδραμα είναι. Κλασικό. Μην την αδικείτε για να μην αδικηθείτε.

Η σημειολογία του μελοδράματος σφύζει από περιεχόμενο κοινωνικό και πολιτικό. Ο Μπεχτσέτ, όπως είπαμε, είναι εκπρόσωπος της συντριπτικής πλειονότητας των νέων και μορφωμένων παιδιών. Ας πούμε των επιγόνων του Κεμάλ Ατατούρκ. Ορφανός από μητέρα (έχει σημασία αυτό), από εύπορη της επαρχίας οικογένεια και από πατέρα φανατικό. Ο Μπεχτσέτ, με λίγα λόγια, είναι εθνικιστής αλλά μέσα του κάτι δεν του πάει καλά με αυτό. Από ένστικτο ψάχνει το αντίδοτο στο δηλητήριο το σοβινιστικό. Η πρώτη σταγόνα (αντιδότου) προέρχεται από τον κολλητό του φίλο Σουάτ (Οκάν Γιαλαμπίκ). Μετριοπαθής, μυαλωμένος και αγωνιστής ο τύπος. Πρόσεχε, του λέει. Όλα αυτά είναι οργανωμένα και υπηρετούν ξένους σκοπούς. Κι όμως ενώ ο Μπεχτσέτ τον εκτιμά, την άλλη στιγμή τον προδίδει. Γίνεται; Γίνεται! Όλοι σχεδόν αιχμάλωτοι των αντιφάσεων είμαστε. Η δεύτερη σταγόνα - μεγέθους ωκεανού- προέρχεται από την πανέμορφη μελαχρινή και Ελληνίδα Ελένη (Μπέρεν Σάατ).

Γιατί πόρνη; Μα επειδή η μάνα της (η Ελλάδα) την εγκατέλειψε. Ψέματα; Κι όμως. Προσέξτε την αμφισημία. Πράγμα που συμβαίνει και στην περίπτωση του Μπεχτσέτ.

Όπως αυτός κομμένος στα δύο, έτσι και η Ελένη. Ορφανός από μάνα εκείνος, ορφανή κι αυτή. Πόρνη η Ελένη, αλλά στην ψυχή αθώα σαν μικρή παρθένα. Με μόνιμο μοτίβο «νάνι νάνι» (στα ελληνικά το τραγουδάει). Στον βούρκο ονειρεύεται τ΄ αστέρια και το φεγγάρι. Αφελές, παιδικό αλλά πάντα συγκινητικό. Με έναν λόγο Ρωμαίος και Ιουλιέτα.

Τέσσερα πρόσωπα διαπλέκονται ερωτικά και μελοδραματικά. Γιατί εκτός από τον Μπεχτσέτ, τον Σουάτ και την Ελένη, υπάρχει και η Νεμίκα (Μπελτσίμ Ερντογάν). Θυγατέρα σκοτεινού πολιτικού και αρχιπράκτορα που οργανώνει τους βανδαλισμούς και παραγγέλλει τα φονικά. Λογοδοσμένη με τον Μπεχτσέτ. Εκείνος όμως μόνο Ελένη. Παρ΄ όλ΄ αυτά η Νεμίκα το καταπίνει, συμφιλιώνεται με την ιδέα και στο τέλος κόβει κάθε γέφυρα με τον πατέρα. «Σε σιχαίνομαι», του λέει. Άντε γεια.

Έτσι με τη μία ή με την άλλη (την αμφιταλαντευόμενη) διαδρομή και οι τρεις νέοι Τούρκοι γκρεμίζουν τον φανατισμό και κλείνουν την πόρτα στον σοβινισμό. Η νέα Τουρκία- θέλει να πει πλαγίως η Τομρίς- όχι μόνο παραδέχεται βανδαλισμούς και πλιάτσικο- όλα οργανωμένα από ακραίες, κυνικές και δολοφονικές πολιτικές δυνάμεις- αλλά από πάνω ζητάει συμφιλίωση, κατανόηση, φιλία και αλληλεγγύη με τον Έλληνα Ευρωπαίο πολίτη. Να σας πω τι πιστεύω. Αν είναι έτσι- και δεν έχω κανένα στοιχείο που να με διαψεύδει-, περισσότερα πράγματα με ενώνουν με την Τομρίς και με κάθε Τομρίς απ΄ οπουδήποτε κι αν προέρχεται (Αμερική, Ρωσία, Ιταλία, Βουλγαρία, Αλβανία, Τουρκία) παρά με τους δικούς μας φανατικούς Έλληνες. Ο σοβινισμός δεν έχει χώρα, μοιάζει σαν την πανδημία των χοίρων. Φτερνίζεται ο Άνθιμος Παπαθεμελής, κολλάει από γρίπη η χώρα. Οι πληγές του φθινοπώρου του 1955 έκλεισαν. Να δούμε πότε θα μας επιτρέψουν τα αλλότρια συμφέροντα να συναντηθούμε με τους γείτονές μας στη φιλία, την κατανόηση και τον έρωτα!

«Πληγές του φθινοπώρου». Γενναίο πολιτικά. Αυτομαστίγωμα τουρκικό. Φτωχό κινηματογραφικά
ΒΑΘΜΟΙ=5 (αμάν και πότε θα δούμε κάτι αντίστοιχο ελληνικό)

Όλοι οι άνθρωποι της διαπλεκόμενης εταιρείας

Η αμερικανική αφρόκρεμα of the week με τον τίτλο «State of play»- Η κατάσταση των πραγμάτων- μοιάζει με σούμα από το ομότιτλο και εξάωρο σοβαρό τηλεοπτικό (το 2003 στο ΒΒC) με σκηνοθέτη τον Κέβιν ΜακΝτόναλντ και καστ τούς Ράσελ Κρόου, Μπεν Άφλεκ, Ρέιτσελ ΜακΆνταμς (new star), Ρόμπιν Ράιτ Πεν και Έλεν Μίρεν. Άπαντες της πρώτης σειράς.

Εκ πρώτης όψεως όλα μια χαρά. Πολιτικά παρασκήνια της Ουάσιγκτον, πολυεθνικές εταιρείες που ορέγονται να καταβροχθίσουν όλη την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ (Στρατό, Ναυτικό, Αεροπορία, Αστυνομία και μυστικές υπηρεσίες σε χέρια ιδιωτικά) και on top of that δολοπλοκίες και συνωμοσίες που στο στόμα ενός ευσυνείδητου και πανέξυπνου δημοσιογράφου καταλήγουν μια χαψιά. Το καλύτερο πλυντήριο για τα διαπλεκόμενα ΜΜΕ. Διότι το μότο είναι καταλυτικό «Ο δημοσιογράφος έχει πηγές, όχι φίλους» Που πάει να πει, πάνω απ΄ όλα η αποκάλυψη. Στον διάβολο οι δημόσιες σχέσεις και τα τραπεζώματα. Μπράβο παιδιά!

Εκ δευτέρας όψεως δύο ενστάσεις. Η πρώτη έχει να κάνει με τη σκηνοθεσία. Ο ΜακΝτόναλντ απροστάτευτος από ενιαίο ύφος σεναρίου, εξ ανάγκης κατέφυγε στα δάνεια και τα δεκανίκια. Δηλαδή «Όλοι οι άνθρωποι του προέδρου», «Τρεις μέρες του Κόνδορα» και «Μεγάλος αποχαιρετισμός». Λίγο από το καθένα. Τον καταλαβαίνω, στη θέση του τα ίδια θα έκανα. Μπερδεμένη και μπουκωμένη από αλλεπάλληλα επεισόδια η ιστορία. Τι να κάνει; Τσαλαβουτάει. Έτσι καταλήγουμε στη δεύτερη ένσταση. Στον χαρακτήρα του κεντρικού ήρωα. Ενός παλιομοδίτη δημοσιογράφου με χαίτη και γένια σαν του Μεγάλου Λεμπόφσκι, δηλαδή χίπη του εβδομήντα. Τουτέστιν με Creedence Clearwater Revival στ΄ αυτιά και δέκα κιλά φαρδύτερος ο Κρόου. Όσο επιτηδευμένα φορτωμένη η εμφάνισή του, άλλο τόσο και οι ικανότητές του. Και εύστροφος και μάγκας και λαγωνικό και αποτελεσματικός και αξιέραστος, αλλά και μέντορας της πιτσιρίκας Ρέιτσελ ΜακΆνταμς. Αίλουρος σωστός. Μα ποιος είναι, η Δομή είναι; Η καθαρότητα, αγαπητοί μου. Πράγμα σπάνιο και εξαιρετικό. Διότι ουκ εν τω πολλώ το ευ. Που πάει να πει, εντάξει, περνάει η ώρα, αλλά ύστερα από μία ώρα θα τα έχεις ξεχάσει όλα!
  • Με λίγα λόγια:
Δύο παράλληλες ιστορίες τέμνονται. Η πρώτη έχει να κάνει με τη φιλία ενός ασυμβίβαστου δημοσιογράφου (Ράσελ Κρόου) για κάποιον παλιό συμμαθητή του που είναι γερουσιαστής τρανός (Μπεν Άφλεκ). Όταν η συνεργάτιδα και ερωμένη του δεύτερου πέσει στις γραμμές του Μετρό και όταν τα πρωτοσέλιδα αρχίζουν να προβάλλουν με κανιβαλική διάθεση την ιδιωτική ζωή του παντρεμένου (με Ρόμπιν Ράιτ Πεν) και άπιστου γερουσιαστή, τόπε εκείνος θα αναγκαστεί να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας του παλιού του φίλου. Ρlease help me. Η δεύτερη ιστορία, με περισσότερο ψαχνό, έχει να κάνει με την έρευνα που διεξάγει ο γερουσιαστής για τις πατριωτικές δραστηριότητες μιας θηριώδους εταιρείας που ονομάζεται Ρointcorp και η οποία μισθώνει εκπαιδευμένους λοκατζήδες στο Ιράκ, καταβροχθίζοντας ετησίως από τον κρατικό κορβανά σαράντα δισεκατομμύρια δολάρια! Μπας και η ερωμένη δολοφονήθηκε από την εταιρεία; Έλα όμως που στη συνέχεια αποκαλύπτεται πως το κορίτσι ήταν εντεταλμένος πράκτορας της Pointcorp. Τότε; Άσε το άλλο. Η Ρόμπιν Ράιτ Πεν, η κερατωμένη από τον Μπεν Άφλεκ βρε αδερφέ, υπήρξε το αντικείμενο του πόθου του Ράσελ Κρόου. Μ΄ έναν λόγο άπαντες και άπασες, φιλία, πολιτική, συνωμοσίες, διαπλοκές κα δημοσιογράφοι, μια τεράστια παρτούζα από εδώ μέχρι το ταβάνι!
«Η κατάσταση των πραγμάτων»
Μεταξύ φιλίας και προδοσίας
Συνωμοσίες στα παρασκήνια της Ουάσιγκτον
Ράσελ Κρόου με Μπεν Άφλεκ
Καλογυρισμένο, πληθωρικό, μεταμοντέρνο
ΒΑΘΜΟΙ=6 (Όλα μέσα)

Ο ταχυδρόμος χτυπάει από Γερμανία μεριά

Με δανεικά και το γερμανικό δράμα «Jerichow - Απατηλά όνειρα» του ταλαντούχου Κρίστιαν Πέτσολντ (εξαιρετική η σκηνοθεσία του στο «Υela» που είδα πέρυσι). Η ιδέα είναι από το μυθιστόρημα του Τζέιμς Κέιν «Ο ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δύο φορές». Ο Πέτσολντ τροποποιεί την ιστορία. Κεντρικός του άξονας δεν είναι τόσο ο παράνομος έρωτας όσο ο σύζυγος ο κερατάς. Έχει τους λόγους του.

Διότι είναι Τούρκος μετανάστης, αυτοδημιούργητος με καρδιά παιδιού. Ερωτεύεται μια ξανθιά Γερμανίδα μικρότερή του (Νίνα Χος, βάζει κάτω δεκάδες Γαλλίδες και Αμερικανίδες stars)

και για να την παντρευτεί αγοράζει και τα χρέη της από πάνω. Και όχι μόνο αυτό. Παίρνει στη δούλεψή του έναν περιπλανώμενο Γερμανό παιδαρά. Έτσι, για την ψυχή της μάνας του. Τουτέστιν βάζει στο σπίτι του το φίδι. Η κοινωνική μεταφορά αυτού του τριγώνου είναι ορατή από μίλια μακριά. Η προκοπή της Γερμανίας προέκυψε από τους μετανάστες. Η δυστυχία της από τον παρασιτισμό των νέων Γερμανών. Μη γελάτε. Μπορεί να μας συμβεί και εν Ελλάδι με κάθε πεινασμένο Αλβανό. Η αναγωγή αυτής της διαπίστωσης μας πάει ακόμη πιο μακριά. Διότι το ίδιο συνέβη και συμβαίνει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Τι νομίζετε; Πως η Βρετανία συντηρείται από Άγγλους; Κούνια που σας κούναγε!

Ο Πέτσολντ ως γνήσιος Γερμανός διαχειρίζεται το υλικό του με γερμανική σοβαρότητα. Υποδειγματικές ερμηνείες (κυρίως του Χιλμί Σόζερ που υποδύεται τον Τούρκο), στρωτή αφήγηση και δύο σκηνές που σου κόβουν την ανάσα.

Από εκεί και πέρα του λείπει η κομψότητα, η γραμμή, η σχεδίαση. Όπως με τα περισσότερα γερμανικά αυτοκίνητα. Καλή μηχανή, καλή η λαμαρίνα, καλά όλα. Όμως άλλο πράγμα ο Τζακ Νίκολσον του 1981 στην ταινία του Μπομπ Ράφελσον από το ίδιο βιβλίο, και άλλο ο Μπένο Φούρμαν! Τα αυτοκίνητα θέλουν τον Γερμανό τους. Ο «Ταχυδρόμος» τον Αμερικανό του!
«Jerichow - Απατηλά όνειρα»
Σοβαρό, αξιοπρεπές
Παραλλαγή του «Ταχυδρόμου που χτυπάει δύο φορές»
Καλό αλλά ουδεμία σχέση με το αμερικανικό
ΒΑΘΜΟΙ=6 (έτσι κι έτσι)



Προσθετική νυχιών

Και ερχόμαστε σε διαδικασία προσθετικής νυχιών με την επωνυμία «Χ-Μen, Η αρχή: Γούλβεριν» (Χ-Μen Οrigins: Wolverine). Πώς λέμε «πεινάω σαν λύκος»; Κάπως έτσι και το «Γούλβεριν». Τουτέστιν οι όνυχες του Χιου Τζάκμαν απέκτησαν λεπίδες κοφτερές και μακριές σαν χασαπομαίχαρα ιαπωνικά. Ένας κακός συνταγματάρχης συλλαμβάνει μεταλλαγμένους και χαρισματικούς και αφού πρώτα πειραματίζεται και τους διορθώνει, στη συνέχεια τους αμολάει προκειμένου να κατακτήσει την υφήλιο με προληπτικούς πολέμους. Ας πούμε Τζορτζ Μπους junior. Ο Χιου Τζάκμαν με τον αδελφό του τον Βίκτορα (Λιβ Στράιμπερ) κοπανιούνται μέχρι θανάτου. Δηλαδή ο κακός και άθλιος στρατοκράτης βάζει τη μισή Αμερική να πολεμάει και να σκοτώνει την άλλη μισή. Όμως τα δύο αδέλφια συμμαχούν με αποτέλεσμα finito ο Σατανάς. Τhank God! Όμως ο Γούλβεριν δέχεται σφαίρες με αδαμάντιο, χάνει τη μνήμη του και περιπλανώμενος αναρωτιέται διαρκώς «Who am Ι?»- «Ποιος είμαι; Πού πάω;». Να σας πω. Αν ήθελα προσθετική νυχιών κατευθείαν σε ινστιτούτο αισθητικής. Αν ήθελα ιπτάμενη χορογραφία πολεμικών τεχνών, φυσικά οι Ασιάτες προηγούνται παρακαλώ. Αν ήθελα action και τα μυαλά στα κάγκελα, video game και άγιος ο Θεός. Χάρισμά σας.

ΒΑΘΜΟΙ=0 (Εγώ κόβω τα νύχια μου επιμελώς)

No comments: