Wednesday, September 3, 2008

ΚΑΤΕΣΤΡΑΜΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ, ΔΙΑΛΥΜΕΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ


Του απεσταλμένου της Ελευθεροτυπίας ΝΙΝΟΥ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗ

Τελευταίες αφίξεις χθες με ονόματα όπως η ηθοποιός Αν Χάθαγουεϊ και οι σκηνοθέτες Ανιές Βαρντά, Τζόναθαν Ντέμι και Κατρίν Μπίγκελοου να φτάνουν στο Λίντο για να παρουσιάσουν τις ταινίες τους. Τη χθεσινή μέρα σημάδεψε και η ξαφνική απόφαση του Γεωργιανού σκηνοθέτη Νίνο Κιρτάντζε, μέλους της κριτικής επιτροπής, να εγκαταλείψει τη Βενετία και να επιστρέψει στη χώρα του «για να είναι κοντά στους συμπατριώτες του στην περίοδο αυτής της κρίσης».
Ο Αλεξέι Γκέρμαν Τζούνιορ με την ηθοποιό Τσουλπάν Καμάτοβα, που υποδύεται στην ταινία του τη γυναίκα ενός Ρώσου αστροναύτη
Από πλευράς προβολών, η πιο ενδιαφέρουσα από τις τρεις ταινίες του διαγωνιστικού τμήματος που είδαμε στο χθεσινό πρόγραμμα ήταν η ρωσική «Χάρτινος στρατιώτης», του Αλεξέι Γκέρμαν Τζούνιορ («Το τελευταίο τρένο»). Ταινία-στοχασμός πάνω σε μια συγκεκριμένη περίοδο - εκείνη του Χρουστσόφ και της δεκαετίας του '60. «Οταν η χώρα προσπαθούσε να ξεπεράσει την κληρονομιά του Στάλιν και έθετε μερικούς πράγματι μεγάλους και ρομαντικούς στόχους», σύμφωνα με τον σκηνοθέτη.
Με φόντο τις διαστημικές δοκιμές στο Καζακστάν, στις αρχές της δεκαετίας του '60, ο Γκέρμαν προσεγγίζει με σοβαρότητα, ειλικρίνεια αλλά και γλαφυρότητα τα προβλήματα και τους δισταγμούς μιας ομάδας αστροναυτών και των γυναικών τους σχετικά με την αποστολή του πρώτου ανθρώπου στο Διάστημα, όταν μάλιστα στη διάρκεια των δοκιμών ένας από τους υποψήφιους πεθαίνει. Ταινία που τόσο με τη θεματική της όσο και με τη σκηνοθετική της προσέγγιση, μου θύμισε έντονα την κλασική ταινία «Εννιά μέρες ενός χρόνου» του Μιχαήλ Ρομ, γύρω από τα υπαρξιακά προβλήματα τριών επιστημόνων σε πυρηνικό σταθμό της Σιβηρίας.
Στην Αιθιοπία την περίοδο του κατασταλτικού, μαρξιστικού καθεστώτος του Χάιλε Μενγκίστου, εκτυλίσσεται η ιστορία της σχετικά ενδιαφέρουσας, αν και περισσότερο απ' όσο χρειαζόταν πολύπλοκης, συγκλονιστικής σε κάποιες εικόνες της, ταινίας «Τέζα», του Αιθίοπα σκηνοθέτη Χάιλε Γκερίμα, δημιουργού της βραβευμένης στις Κάνες ταινίας «Θερισμός: 3.000 χρόνια» (1976).

Ο Αιθίοπας σκηνοθέτης Χάιλε Γκερίμα εν μέσω των ηθοποιών του, χθες, στη Βενετία
Ο Αφρικανός ήρωας της ταινίας, ο διανοούμενος γιατρός Ανμπερμπερ, εγκατέλειψε τη χώρα του για να σπουδάσει στη Γερμανία. Επέστρεψε στην Αιθιοπία για να βοηθήσει στη βελτίωση της υγείας των συμπατριωτών του, ακρωτηριασμένος στο ένα πόδι και βρήκε τη χώρα του σε πολιτικό και κοινωνικό χάος, με ένα καθεστώς που καταπιέζει τους πολίτες και σέρνει με το ζόρι νεαρά αγόρια σε παράλογους πολέμους. Για τον ήρωα, μόνη διέξοδος είναι η φυγή στις μνήμες της παιδικής ηλικίας. «Θέλησα να αφηγηθώ την ιστορία των Αφρικανών διανοουμένων που ξαφνικά διαλύονται από μια σειρά πολύπλοκες ιστορικές καταστάσεις», ανάφερε ο σκηνοθέτης, προσθέτοντας: «Ο πρωταγωνιστής μου βρίσκει καταφύγιο στον κόσμο της παιδικής του ηλικίας -εκεί όπου στράφηκα όταν επέστρεψα κι εγώ το 2004 στην Αιθιοπία για να γυρίσω την ταινία- ζητώντας ένα χώρο για να κρυφτεί. Οπως ο Προμηθέας πήγε στην Ευρώπη για να φέρει τη φωτιά του εκσυγχρονισμού στη χώρα του, αλλά δυστυχώς η φωτιά που απέκτησε δεν τον βοήθησε να θεραπεύσει τα κακά του χωριού του».
Ο Βέρνερ Σρέντερ, από τους πιο σημαντικούς, με εντελώς προσωπικό, συχνά εκκεντρικό στιλ, σκηνοθέτης του νέου γερμανικού κινηματογράφου που άνθησε στη δεκαετία του '70 («Μαλίνα», «Το βασίλειο της Νάπολης», «Palermo Oder Wolfsburg»), μας έδωσε την πιο ερμητική και πρωτότυπη ταινία της φετινής Μόστρα: «Σκυλίσια νύχτα», βασισμένη στο βιβλίο του Χουάν Κάρλος Ονέτι, γύρω από ένα σαραντάρη άντρα (Πασκάλ Γκρέγκορι) που φτάνει το βράδυ με το τρένο σε μια παράξενη πόλη, γεμάτη από μετανάστες και στρατιώτες που επιστρέφουν ηττημένοι από κάποιον πόλεμο, πόλη τρομοκρατημένη από ένα στρατιωτικό καθεστώς. Σκοπός του, να συναντήσει τη γυναίκα που αγαπά και να φύγει μαζί της με το τελευταίο πλοίο που περιμένει στο λιμάνι. Ο έρωτας και ο θάνατος, το σεξ και η πολιτική αλλά και η βία και η καταστροφή της ατομικής αξιοπρέπειας από μιλιταριστικά καθεστώτα, που βάζουν καίρια ερωτήματα για την ανθρώπινη ύπαρξη και που συναντάμε και σε άλλους συγγραφείς (από τον Φουκό μέχρι τον Αλτουσέρ) είναι στο επίκεντρο της στιλιζαρισμένης αυτής ταινίας, γεμάτης διάφορα σύμβολα, με αναφορές στη σύγχρονη γερμανική ιστορία αλλά και την Ευρώπη γενικότερα.

Μια ταινία δύσκολη -καθαρά φεστιβαλική- που σίγουρα χρειάζεται ξεχωριστή αντιμετώπιση. *
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 03/09/2008

No comments: