ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΚΑ ΚΑΙ ΤΟ ΣΕΡΑΪ

Αναγνώσεις

Tης Μαριας Κατσουνακη, Η Καθημερινή, 06/07/2008

Τα τελευταία χρόνια το πρόσωπό του είναι περισσότερο συγκινημένο παρά χαμογελαστό. Κατευνασμένο, ίσως μελαγχολικό, αλλά πάντα με αυτό το ειλικρινές, δοτικό βλέμμα, στο οποίο αναγνωρίζεις συγχώρεση για τους ανθρώπους και επιείκεια για τα λάθη τους. Περίεργο, πάντως, για έναν ηθοποιό που έχει γευτεί την αποδοχή του Θανάση Βέγγου να μην αποτυπώνεται καμία αυταρέσκεια· καμία διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον «καλλιτέχνη και το κοινό».

Εδώ και τρεις εβδομάδες έχει εκτεθεί δημόσια περισσότερο απ’ όσο το αντέχει. Στις 26 Μαΐου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του απένειμε τον Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα. Ξεχωριστή τιμή. Ο Θανάσης Βέγγος δάκρυσε στην τελετή. Πριν από λίγες μέρες, στην βραδιά των ετήσιων τηλεοπτικών βραβείων «Πρόσωπα 2008», ο πρωταγωνιστής ήταν και πάλι εκεί για να παραλάβει τη δική του «ειδική» διάκριση για τη συνολική προσφορά του. Καταχειροκροτήθηκε –παρατεταμένα, με το κοινό όρθιο στις θέσεις του– ευχαρίστησε και απήλθε.

Δεκαετίες τώρα, ο Θ. Βέγγος, δε δίνει συνεντεύξεις, δεν κάνει δηλώσεις, δεν εμφανίζεται σε πάνελ και τηλεοπτικές εκπομπές. Πήρε την απόφαση πριν από πολλά χρόνια (ύστερα από κάποιο ατυχές γεγονός – παραποιήθηκαν πράγματα που είχε πει) και από τότε τηρεί την ίδια στάση με απαρέγκλιτη συνέπεια. Μπορεί να συζητήσει φιλικά, να αφηγηθεί ιστορίες (και είναι μοναδικός σε αυτό), μόλις όμως εμφανιστεί μαγνητόφωνο αλλάζει αμέσως η διάθεσή του. Με ευγένεια, πάντα, αλλά αλλάζει.

Αυτός ο άνθρωπος, λοιπόν, που έχει αποσυρθεί από τη δημοσιότητα αποθεώνεται από το ΜΜΕ. Ασυνάρτητα ενίοτε, με απελπιστική άγνοια ορισμένες φορές, όμως όλοι κάτι θέλουν να πουν, κάπως θέλουν να τον εκθειάσουν. Με ειλικρίνεια. Σε μεσημεριανή εκπομπή ένας εκ των παρουσιαστών προσπάθησε να δώσει το στίγμα του: «Ο Θ. Βέγγος αντιπροσωπεύει τον Καραγκιόζη. Πώς ο Δημ. Παπαϊωάννου παρουσίασε στην τελετή έναρξης τον Καραγκιόζη;...». Περίπου αυτά είπε ο τηλε - σχολιαστής. Ασύντακα, χύμα, χωρίς καμία προετοιμασία, ήταν εμφανής όμως η επιθυμία του να πλέξει το εγκώμιο του Βέγγου. Ακόμη και όσοι τον αγνοούν γνωρίζουν ότι πρέπει να μιλήσουν καλά γι’ αυτόν. Να τον παινέσουν, να τον διαχωρίσουν, να προβάλουν τη μοναδικότητά του.

«Δουλεύω με το ένστικτο, δεν έχω κανένα ταλέντο, μόνο αυτή τη φάτσα, που, κοίταξέ την καλά και διάβασε. Εδώ είναι αποτυπωμένη όλη η μιζέρια, όλη η δυστυχία, όλος ο πόνος του ασήμαντου Ελληνα», απαντάει, κοφτά, ο Θανάσης Βέγγος σε κάθε απόπειρα μυθοποιητικής υπερβολής. Βέβαια δεν είναι μικρή υπόθεση η «φάτσα» σου να γράφει ιστορία. Να μπορείς να διαβάσεις σε αυτήν τη «φάτσα» τον χάρτη της μεταπολεμικής Ελλάδας: το μελόδραμα και τη φαρσοκωμωδία, την παράγκα και το σεράι της. Ο Αλέξης Δαμιανός είχε εύστοχα σχολιάσει ότι «έφερε με αξιοπρέπεια ακόμη και τον ευτελισμό του εμπορικού κινηματογράφου». Πώς είναι, εξάλλου, δυνατόν να έχεις γυρίσει 150 (;) ταινίες και να είναι όλες εφάμιλλες με τον «Δράκο» ή το «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση». Ομως ο Θ. Βέγγος δεν κοντοστεκόταν. Ετρεχε. Διέσχιζε σα σίφουνας τις ημέρες, τα χρόνια, τις δεκαετίες. Ετρεχε και παρατηρούσε, έτρεχε και αφουγκραζόταν, έτρεχε και μετέφερε. Στην οθόνη, στο σανίδι, στο στήσιμο του κορμιού του, στις εκφράσεις του, στην ερμηνεία του.

Πέρασε αλώβητος. Είναι άνθρωπος με αίσθημα και αισθητήριο, ένστικτο και μέτρο. Δούλεψε σκληρά για να επιβιώσει, δοκιμάστηκε στις θύελλες, βίωσε εξορίες και απώλειες. Εζησε ανάμεσα στα χνώτα, κάπνισε αποτσίγαρα, κουβάλησε πατάτες. Εμαθε να προστατεύει και να προστατεύεται, να προσφέρει και να αγαπά.

Μεγάλη η απόσταση που χωρίζει τον Θανάση Βέγγο από τους σημερινούς παντοκράτορες των ΜΜΕ, τους δημοφιλείς σταρ, τους περιφερόμενους νάρκισσους σε σημείο αυτισμού. Ο Βέγγος δεν έπαψε να επικοινωνεί όχι μόνο με τους ανθρώπους γύρω του, αλλά και με τον εαυτό του. Να μην ζει με αυταπάτες αλλά με αλήθεια. Να είναι αληθινός και αποτραβηγμένος. Οχι από στυλ αλλά από ανάγκη.

Ανακουφιστικό να βλέπουμε πότε πότε το πρόσωπό του. Να δακρύζει και να μελαγχολεί. Να ευχαριστεί με συστολή, να συγκινείται με βάθος. Κοιτώντας τον Θανάση Βέγγο νιώθουμε λιγότερο ξένοι και ανέστιοι.