ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ - Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - 17 ΙΟΥΛΙΟΥ 2008

Από το κόμικ στο δράμα

Μια σκοτεινή περιπέτεια με θέαμα, δράση, αλλά και σοβαρή σκέψη
Ο σκοτεινός ιππότης ****

Του Παναγιωτη Παναγοπουλου

Περιπέτεια

Σκηνοθεσία: Κρίστοφερ Νόλαν

Πρωταγωνιστούν: Κρίστιαν Μπέιλ, Χιθ Λέτζερ, Ααρον Εκχαρτ, Γκάρι Ολντμαν, Μάικλ Κέιν, Μάγκι Τζίλενχαλ, Μόργκαν Φρίμαν

Την αναδημιουργία της ταινίας με ήρωα κόμικ, αλλά με δραματικά συστατικά, επιχειρεί ο Κρίστοφερ Νόλαν στη δεύτερη ταινία του με ήρωα τον Μπάτμαν. Και η επιτυχία είναι εντυπωσιακή. Ο «Σκοτεινός ιππότης» δεν είναι ένα συνηθισμένο μπλοκμπάστερ. Είναι μια πολύ σκοτεινή δραματική ταινία, με σοβαρή σκέψη για την κακία και τα διλήμματα στα οποία μπορεί να βάλει τους ανθρώπους. Ταυτόχρονα όμως έχει συναρπαστικό θέαμα και δράση.

Ο Νόλαν έχει κάνει μια δουλειά άξια συγχαρητηρίων και την καλύτερη ταινία υπερήρωα εδώ και πολλά χρόνια. Από τα διλήμματα δεν ξεφεύγει ούτε ο ίδιος ο Μπάτμαν, αλλά σε αυτή την ταινία, ο προβολέας πέφτει στον αντίπαλό του. Ο Τζόκερ, όπως τον ερμηνεύει ο Χιθ Λέτζερ στον τελευταίο του -πριν πεθάνει- ολοκληρωμένο ρόλο, είναι ένα ανατριχιαστικό, απρόβλεπτο πλάσμα, οι πράξεις του οποίου απλώς δεν μπορούν να εξηγηθούν. Γι' αυτό και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν.

Ο Τζόκερ δεν ζητάει κάτι τετριμμένο, όπως χρήματα. Αυτό που θέλει είναι να προκαλέσει το απόλυτο χάος και να αποδείξει ότι οι πάντες μπορούν να επηρεαστούν από το κακό και να ξεχάσουν την ηθική. Με το γκροτέσκο πασαλειμμένο του μακιγιάζ, ο Τζόκερ του Λέτζερ υποβάλλει σε δοκιμασία ολόκληρη την Γκόθαμ Σίτι και μαζί της τον Μπάτμαν, τον αστυνόμο Γκόρντον, τον φιλόδοξο εισαγγελέα Χάρβεϊ Ντεντ και την πρώην αγαπημένη του Μπρους Γουέιν/Μπάτμαν.

Ο «Σκοτεινός ιππότης» είναι μια ταινία που εντυπωσιάζει όχι μόνο με τα εφέ και το θέαμα, αλλά και με την τόλμη που δείχνει στην κατεύθυνση που παίρνει. Η έμφαση στα δραματικά στοιχεία, σε συνδυασμό με τη ρεαλιστική εικόνα που δίνουν τα γυρίσματα στο Σικάγο, κάνουν την ταινία να διαφέρει, αλλά μπορεί να αφήσει άναυδους όσους περιμένουν να δουν μια τυπική ταινία δράσης. Σε τεχνικό επίπεδο και σε ό, τι αφορά τις ερμηνείες όλου του καστ, οι επιδόσεις είναι υποδειγματικές. Ξεχωρίζει ο Χιθ Λέτζερ και όχι μόνο εξαιτίας της πρόσθετης δημοσιότητας λόγω του θανάτου του. Ο Τζόκερ του είναι ένας αξέχαστος «κακός» του σύγχρονου σινεμά.

Δύσκολες οικογενειακές καταστάσεις

Σαν μια λάμψη στο σκοτάδι *Δραματική. Σκηνοθεσία: Ντένις Λι. Πρωταγωνιστούν: Ράιαν Ρέινολντς, Τζούλια Ρόμπερτς, Γουίλεμ Νταφόε, Εμιλι Γουότσον, Κάρι Αν Μος

Χαρακτηριστικό δείγμα του αδιεξόδου στο οποίο βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος του –κάποτε ανθηρού– αμερικανικού ανεξάρτητου σινεμά, είναι το «Μια λάμψη στο σκοτάδι». Ο πρωτοεμφανιζόμενος Ντένις Λι έχει καταφέρει να συγκεντρώσει ένα εντυπωσιακό καστ, όμως δεν ξέρει τι ακριβώς να κάνει με όλο αυτό το ταλέντο που έχει γύρω του. Το δικό του είναι αρκετά περιορισμένο και η ταινία μάλλον μπανάλ, παρά τις καλές της προθέσεις.

Δυσλειτουργικές σχέσεις

H ταινία είναι μια ιστορία δυσλειτουργικών οικογενειακών σχέσεων, χωρίς όμως να καταφέρνει ποτέ να προκαλέσει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον του θεατή. Τα πάντα εξελίσσονται αργά, με μια βαρύγδουπη κινηματογράφηση, που επιχειρεί να δώσει βαρύτητα στην ιστορία. Μακάρι να τα κατάφερνε έστω κι έτσι.

Το «Μια λάμψη στο σκοτάδι», που έκανε πρεμιέρα στο περασμένο φεστιβάλ του Βερολίνου, αφηγείται την προβληματική σχέση του Μάικλ, ενός νεαρού συγγραφέα (Ράιαν Ρέινολντς) με τον πατέρα του (Γουίλεμ Νταφόε), που γίνεται ακόμη προβληματικότερη έπειτα από τον θάνατο της μητέρας σε ένα δυστύχημα.

Μέσα από μια σειρά φλας μπακ ο Λι, ο οποίος έχει γράψει το σενάριο ως μια ημι-αυτοβιογραφική ιστορία, σχηματίζει το πορτρέτο ενός βίαιου ανθρώπου, γεμάτου από εκρήξεις θυμού, τις οποίες δεν μπορεί να κατευνάσει κανείς.

Μετά τον θάνατο της μητέρας, η κατάσταση δεν βελτιώνεται ιδιαίτερα. Ειδικά, αφού στο νέο του βιβλίο, ο Μάικλ στρέφεται ανοιχτά εναντίον του πατέρα του.

Μια σειρά από άλλους χαρακτήρες γεμίζουν τα πλάνα, αλλά προσφέρουν λίγα στην πλοκή και την εξέλιξή της, όπως η θεία του Μάικλ, ο γιος της, η –σε διάσταση– σύζυγός του.

Το βασικό πρόβλημα της ταινίας είναι ότι ο Λι δεν καταφέρνει να κάνει την ιστορία, που σαφώς τον αφορά, αφού έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία, να γίνει ενδιαφέρουσα και για το κοινό. Κανείς από τους χαρακτήρες δεν είναι σκιαγραφημένος με πληρότητα, ενώ και οι λύσεις που δίνονται στο τέλος είναι εύκολες και βιαστικές.

Περισσότερο απ’ όλους τους ηθοποιούς αποδίδει ο Ράιαν Ρέινολντς, επειδή έχει να παίξει τον σχετικά πιο ολοκληρωμένο ρόλο. Ο Νταφόε έχει έναν ρόλο με ακρότητες, ενώ η Ρόμπερτς εμφανίζεται ελάχιστα για να στηρίξει έναν χαρακτήρα. Οι υπόλοιποι καλοί ηθοποιοί χαλαλίζονται σε σύντομους ρόλους, που συμπληρώνουν το σύνολο.

Oι άλλες ταινίες

Δύο ενδιαφέρουσες ταινίες από το παρελθόν επιστρέφουν αυτή την εβδομάδα στις κινηματογραφικές αίθουσες. Οι «Φυγάδες του Μιζούρι» (***) του Αρθουρ Πεν, που γυρίστηκε το 1976, είναι μια ταινία που στην εποχή της παραγνωρίστηκε, καθώς το ενδιαφέρον στράφηκε κυρίως στις ακραίες συμπεριφορές των πρωταγωνιστών, Μάρλον Μπράντο και Τζακ Νίκολσον. Είναι όμως ένα ενδιαφέρον γουέστερν με κωμικά στοιχεία, που αξίζει μια δεύτερη ματιά με την απόσταση που δίνει ο χρόνος.

Ο «Θείος μου από την Αμερική» (***), που γυρίστηκε το 1980 από τον Αλέν Ρενέ, είναι ένα κινηματογραφικό πείραμα που αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις. Πρωταγωνιστούν οι: Ζεράρ Ντεπαρντιέ, Νικόλ Γκαρσιά, Ροζέ Πιερ και Πιερ Αρντιτί, αλλά και ο καθηγητής βιολογίας Ανρί Λαμπορί, ο οποίος παίζει τον εαυτό του, ενώ παρατηρεί και σχολιάζει τις ιστορίες των τριών κεντρικών χαρακτήρων της ταινίας. Ο «Θείος μου από την Αμερική», που κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της κριτικής επιτροπής του φεστιβάλ των Καννών του 1980, διεκδίκησε και το Οσκαρ σεναρίου.Tο «AFR» (**) του Δανού σκηνοθέτη Μόρτεν Χαρτς Κάπλερς είναι ένα διαφορετικού τύπου κινηματογραφικό πείραμα, καθώς χρησιμοποιεί τη φόρμα του ντοκιμαντέρ για να δημιουργήσει μια ενορχηστρωμένη απάτη που αφορά ένα δήθεν πολιτικό σκάνδαλο και να αποδείξει την ανεξέλεγκτη δύναμη των ΜΜΕ.

Ο Κάπλερς έχει παραπλανήσει και χειραγωγήσει κορυφαίους διεθνείς και ντόπιους πολιτικούς, κάνοντάς τους να κάνουν δηλώσεις και να πάρουν θέση για ένα ζήτημα που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα.Προβάλλεται, τέλος, και η κομεντί της επίσης Δανής Λόνε Σέρφινγκ «Ανευ ενδυμάτων», που παρακολουθεί τις αντιδράσεις των κατοίκων μιας μικρής πόλης όταν εμφανίζεται ένας επιδειξίας και αναστατώνει το σύμπαν.

Το μόνο που σκέφτομαι είναι: «Απλώς ζήσε!»

Στον «Σκοτεινό ιππότη», που προβάλλεται από σήμερα, ο Γκάρι Ολντμαν παίζει ξανά τον ρόλο του αστυνόμου Γκόρντον, που συνεργάζεται με τον Μπάτμαν για την επικράτηση του καλού. Ο 50χρονος Ολντμαν, που έχει παίξει από τον «Δράκουλα» μέχρι τον «Χάρι Πότερ», μιλάει πια με μεγαλύτερη ψυχραιμία για την καριέρα του και τονίζει ότι οι προτεραιότητες που μπαίνουν είναι διαφορετικές όσο περνούν τα χρόνια.

• Πιστεύετε ότι η ταινία έχει σχέση με την κατάσταση του κόσμου σήμερα;

— Δεν μπορώ να πω αν υπάρχει στ’ αλήθεια κάποιο τέτοιο στοιχείο. Ισως να υπάρχει κάποιος σαν τον Μπάτμαν γύρω μας, ίσως να δουλεύει μυστικά για να φέρει το καλό. Υπάρχουν οργανισμοί σαν τον ΟΗΕ, όμως εκεί τα πράγματα είναι εντελώς πολιτικά ορθά. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει εκεί ένας Μπάτμαν, που στην ταινία ταξιδεύει μέχρι το Χονγκ Κονγκ και φέρνει πετώντας τον κακό. Θα ήταν κάτι εξωφρενικό αν συνέβαινε στην πραγματικότητα αυτό, χωρίς κανέναν έλεγχο.

• Τι είναι αυτό που σας ενέπνευσε να γίνετε ηθοποιός;

— Δεν ξέρω πώς προέκυψε. Απλώς ήθελα να βρω έναν τρόπο έκφρασης. Αυτό μόνο ήξερα, καθώς και ότι πέρα από το τέρμα του δρόμου της γειτονιάς μου υπήρχε και ένας άλλος κόσμος. Παλιότερα σκεφτόμουν πολύ για τη ζωή, όμως τώρα πια σταμάτησα. Το μόνο που σκέφτομαι είναι: «Απλώς ζήσε!».

• Δίνετε την εντύπωση ότι στις ερμηνείες σας φτάνετε στα άκρα.

— Αυτό ακριβώς κάνω. Δίνω την εντύπωση. Είναι κόλπο. Δεν κάνω κάτι ιδιαίτερο, απλώς χρησιμοποιώ τις ευκολίες, τον καπνό και τους καθρέφτες μιας ταχυδακτυλουργικής ψευδαίσθησης.

• Πιστεύετε ότι χάνουμε την ουσία αν ασχοληθούμε υπερβολικά;

— Ναι, το πιστεύω αυτό. Μεγαλώνοντας, βλέπω ότι υπάρχουν κι άλλες προτεραιότητες στη ζωή. Με ρωτάνε γιατί μού αρέσει να συνεργάζομαι με τον Κρίστοφερ Νόλαν και λέω ότι είναι πολύ ταλαντούχος και καλός σκηνοθέτης. Και είναι αυτά, αλλά ταυτόχρονα, τελειώνει το γύρισμα στην ώρα του και με αφήνει να πηγαίνω σπίτι και να βάζω τα παιδιά μου για ύπνο. Δεν είναι κανένας παράφρων που δουλεύει 17 ώρες τη μέρα. Δεν μού χρειάζεται κάτι τέτοιο.