ΝΤΑΣΣΕΝ, Ο ΕΛΛΗΝΑΣ

«Έφυγε» ο Ζυλ Ντασσέν. Ο γιος κουρέα από το Κονέκτικατ που αγάπησε την Ελλάδα και λάτρεψε τη Μελίνα Μερκούρη [Ι. ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗΣ, Το Βήμα, 1/4/2008]

Πλήρης ημερών στα 97 του πέθανε χθες στο νοσοκομείο «Υγεία» ο σκηνοθέτης Ζυλ Ντασσέν, ο οποίος στο πλευρό της Μελίνας Μερκούρη και χωρίς ποτέ να εγκαταλείψει τις αμερικανικές ρίζες του οικειοποιήθηκε αυτό που ονομάζουμε Ελληνας ως πολιτιστικό γνώρισμα.

Με τη Μελίνα Μερκούρη στην ταινία «Ποτέ την Κυριακή» το 1960

Γιος κουρέα από το Μίντλταουν του Κονέκτικατ και απόγονος ρωσοεβραίων μεταναστών, ο Ντασσέν γεννήθηκε το 1911. Πέρασε από το Χάρλεμ της Νέας Υόρκης, το Χόλιγουντ, το Λονδίνο, το Παρίσι και τη Ρώμη, προτού γίνει ένας γνήσιος Αμερικανός-Ελληνας. Ξεκίνησε ως θεατρικός ηθοποιός και σεναριογράφος του ραδιοφώνου και το 1940 άρχισε να εργάζεται στην RΚΟ, μαθητεύοντας δίπλα στον Αλφρεντ Χίτσκοκ. Τότε, γύρισε και την πρώτη μικρού μήκους ταινία του, με εξπρεσιονιστικές αναφορές. Αρχισε να ασχολείται επαγγελματικά με τη σκηνοθεσία τυχαία. Μια κινηματογραφική αίθουσα κοντά στα πλατό είχε ζητήσει επειγόντως κάτι το οποίο να συμπληρώνει το πρόγραμμά της, επειδή τα επίκαιρα που είχαν προγραμματιστεί είχαν χαθεί. Ανασύρθηκε η μικρού μήκους ταινία του, προβλήθηκε και από εκεί άρχισαν όλα. Το Χόλιγουντ όμως έχει τους δικούς του ηθικούς κανόνες οι οποίοι εγκλώβισαν το δημιουργικό όραμα του Ντασσέν σε ταινίες-παραγγελιές. Κάπως έτσι, ο Ντασσέν ήρθε σε ρήξη με το μεγάλο αφεντικό της Μetro Goldwyn Μeyer, τον Λούις Μπ.Μέγερ, εγκαταλείποντας το στούντιο.

Για λογαριασμό της Universal και αργότερα της 20th Century Fox, ο Ντασσέν υπέγραψε τις καλύτερες ταινίες της αμερικανικής περιόδου του: «Ο Δήμιος των Κολασμένων» (1947), ένα σκληρό δράμα φυλακής με τον Μπαρτ Λάνκαστερ (σε έναν από τους πιο αντιηρωικούς ρόλους του) ηγέτη εξέγερσης καταπιεσμένων καταδίκων, τη «Γυμνή Πόλη» (1948), μια ιστορία εγκλήματος στη μεταπολεμική Νέα Υόρκη, ιδωμένη από τη ματιά ενός κινηματογραφικού ρεπόρτερ, και οι «Ανθρωποι του Αίματος» (1949), ένα αρχετυπικό φιλμ νουάρ, γυρισμένο ατμοσφαιρικά στις εθνικές λεωφόρους των ΗΠΑ.

Σε έκθεση δίπλα σε αφίσα που εικονίζεται η Μελίνα στη Θεσσαλονίκη το 2002

ΕURΟΚΙΝΙSSΙ

Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, ο Ντασσέν, δηλωμένος κομμουνιστής, αρχίζει να αντιμετωπίζει ανοιχτά τον εφιάλτη των διώξεων της Επιτροπής Μακάρθι και του αντικομμουνιστικού «κυνηγιού μαγισσών». Με τη βοήθεια του παραγωγού Ντάριλ Ζάνουκ έφυγε για το Λονδίνο, στο οποίο γύρισε την πρώτη του ευρωπαϊκή ταινία, «Η νύχτα και η Πόλη» (1950), μια μελαγχολική ματιά στον κόσμο των μικροαπατεώνων με τον Ρίτσαρντ Γουίντμαρκ στον ρόλο ενός άτυχου μπουκμέικερ (συμπτωματικά, ο Γουίντμαρκ πέθανε την προηγούμενη εβδομάδα). Αυτή η ταινία του όχι απλώς επηρέασε τον Μάρτιν Σκορσέζε περισσότερο από καθετί στις σκηνές των «Κακόφημων Δρόμων»- όπως ο ίδιος έχει παραδεχθεί-, αλλά και όλες τις μεταγενέστερες αστυνομικές ταινίες. Για τα επόμενα πέντε χρόνια ωστόσο, ο Ντασσέν έμεινε άνεργος· ένας αμερικανός εξόριστος στην Ευρώπη. Ολα άλλαξαν όταν του πρότειναν να γυρίσει το «Ριφιφί» στο Παρίσι... [συνέχεια ΕΔΩ]