Ντοκιμαντέρ: Μπορεί να είναι «εργαστήρι» ιδεών

«Παράδεισος- τρία ταξίδια στ ον κόσμο μας»

Το ντοκιμαντέρ, ειδικά το κινηματογραφικό, είναι ένας έμμεσος τρόπος για να εκφραστούν πολιτικές ιδέες, να διαφανεί ένας δρόμος για την επίλυση σημαντικών και ζωτικών προβλημάτων του ανθρώπου. Με αφορμή το 10ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (10 - 16/3), θα αναφερθούμε σε ντοκιμαντέρ που προβλήθηκαν σ' αυτό και είχαν τις ρίζες τους στο πεδίο της πολιτικής. Πριν, όμως, θα κάνουμε μια θεωρητική προσέγγιση σε δύο βασικά θέματα που αφορούν στο ντοκιμαντέρ: Στον κινηματογραφικό του χαρακτήρα και στη δραματουργία.

Ουσιαστικά, αυτή η θεωρητική προσέγγιση έχει και ένα άμεσα πραχτικό στοιχείο. Δεν είναι μόνο μια ανάλυση της δομής του ντοκιμαντέρ, αλλά και μια θεώρηση του πώς ο θεατής προσλαμβάνει αυτά τα στοιχεία για να κάνει, ενδεχομένως, τις δικές του αναγωγές.

Μπορεί να ξεχωρίσει κανείς ένα κινηματογραφικό από ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ από την εμφανή, πολλές φορές, δομή του. Το τηλεοπτικό μοιάζει με ρεπορτάζ, πιο επεξεργασμένο και εμπλουτισμένο με στοιχεία που του προσδίδουν ένα δραματουργικό στοιχείο. Το κινηματογραφικό έχει τη δομή ταινίας. Εχει σενάριο, το οποίο βασίζεται σε κάποια έρευνα, ακολουθεί την αισθητική των κινηματογραφικών σχολών (π.χ. κινηματογράφος - αλήθεια, direct cinema κ.λπ.), πλάθει μια ιστορία που αφορά σε ένα πραγματικό γεγονός και, σε μεγάλο βαθμό, δεν προδίδει την αλήθεια του γεγονότος. Σε όλες τις περιπτώσεις, η απόδοση της πραγματικότητας σε ένα κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ περνά μέσα από το ιδεολογικό φίλτρο του σκηνοθέτη... [Γιάννης Φραγκούλης, Ριζοσπάστης, 30/3/2008]