Ντοκιμαντέρ: τέχνη ή μαρτυρία;

Joris Ivens

Ο Γιόρις Ιβενς [JORIS IVENS] και ο Μάικλ Μουρ είναι και οι δύο ντοκιμαντερίστες. Ο πρώτος, απών πλέον, ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους, ποιητής του είδους. Ο δεύτερος, βραβευμένος με Οσκαρ ισχυρός (αν λάβει κανείς υπόψη την απήχηση των ταινιών του) αντίπαλος του Τζορτζ Μπους. Δημιουργός υπεράνω πάσης υποψίας, ο πρώτος. Σταρ, πολιτικά στρατευμένος και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ο δεύτερος. Τι σχέση έχουν οι λεπταίσθητες φορμαλιστικές ασκήσεις του Ιβενς με τους ακραιφνώς καταγγελτικούς τόνους του Μουρ; Ο Ιβενς έφυγε από την πατρίδα του την Ολλανδία και ταξίδευε στα πέρατα του κόσμου για να υπηρετήσει το ανθρωπιστικό και κοινωνικό ιδεώδες του. Ο Μουρ για το «Φαρενάιτ 9/11» συνεργάστηκε με δημοσιογράφους που βρίσκονταν στο Ιράκ. Στηρίχτηκε σε επίσημες αναφορές του Πενταγώνου και σε μυστικά έγγραφα που έφτασαν στα χέρια του ύστερα από εντατική έρευνα για να αποδείξει ότι αυτός ο πόλεμος είναι βρώμικος και κατασκευασμένος.

Michael Moore

Ανάμεσα στους δύο ποιον θα προτιμήσουμε; Ρητορικό το ερώτημα. Κρίνουμε το μέσο ή την κινηματογραφική γλώσσα; Το θέμα ή τη γραφή; «Η ποικιλία είναι μεγάλη και τα ερωτήματα αυτά έχουν απαντηθεί στο εξωτερικό εδώ και χρόνια. Μόνο εδώ σέρνονται ακόμη, σε αυτή τη χώρα με το απόλυτο κενό της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης και την έλλειψη θεωρητικής κατάρτισης», ξεσπαθώνει φίλος σκηνοθέτης. Η ρήξη που έχει δημιουργηθεί ανάμεσα στον διευθυντή του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και μερίδα Ελλήνων σκηνοθετών (με αφορμή την αυστηρή και αυθαίρετη, όπως υποστηρίζουν οι επιτιθέμενοι, επιλογή των ελληνικών ντοκιμαντέρ για το επίσημο πρόγραμμα της φετινής διοργάνωσης – «αποκλεισμό» τον ονομάζουν) έχει και μια ενδιαφέρουσα αισθητική - υφολογική σύγκρουση. Είναι ντοκιμαντέρ το δημοσιογραφικό ρεπορτάζ; Οχι, υποστηρίζουν οι ενάντιοι. Ναι, δηλώνει ευθαρσώς ο διευθυντής... [Αναγνώσεις, Tης Μαριας Κατσουνακη, Η Καθημερινή, 9/3/2008]