Friday, June 4, 2010

Οι ταινίες της εβδομάδας: Στον ποιητικό κόσμο του Κοκτό

  • Υστερα από 50 χρόνια, και παραπάνω, επανεκδίδεται η αριστουργηματική, πάντα μοντέρνα, ταινία του Ζαν Κοκτό: «Η Πεντάμορφη και το Τέρας» (1946).
Η 
Ζοζέτ Ντε στον ρόλο της γλυκιάς Belle στην «Πεντάμορφη και το τέρας» του
 Ζαν Κοκτό (ταινία του 1946)
Η Ζοζέτ Ντε στον ρόλο της γλυκιάς Belle στην «Πεντάμορφη και το τέρας» του Ζαν Κοκτό (ταινία του 1946) Στις επανεκδόσεις της νέας βδομάδας και η ανατρεπτική κωμωδία των Μόντι Πάιθον: «Ενας προφήτης, μα τι προφήτης». Στο πρόγραμμα και τρεις νέες ταινίες: η ανεξάρτητη «Ξέστρωτα κρεβάτια» του Αργεντινού Αλέξις Ντος Σάντος, η γαλλική βιογραφία «Η Κοκό πριν τη Σανέλ» της Αν Φοντέν και η ελληνοαυστραλέζικη κωμωδία «The kings of Mykonos» του Πίτερ Ανδρικίδη.

  • Η Πεντάμορφη και το Τέρας

La belle et la Bete. Γαλλία, 1946. Σκηνοθεσία-σενάριο: Ζαν Κοκτό. Ηθοποιοί: Ζαν Μαρέ, Ζοζέτ Ντε, Μισέλ Οκλέρ, Μαρσέλ Αντρέ. 96'

******
Η ομορφιά, η μαγεία και η ποίηση κυριαρχούν στη μεταφορά του γνωστού παραμυθιού που σκηνοθέτησε ο Ζαν Κοκτό. Μια πάντα σύγχρονη στη γλώσσα της ταινία -σε επανέκδοση. Αν θέλετε να δείτε πώς ένα παραμύθι μπορεί να γίνει κινηματογράφος -και τι κινηματογράφος!- μη χάσετε την αριστουργηματική ταινία του Ζαν Κοκτό. Ενα παραμύθι γραμμένο τον 18ο αιώνα από τη Ζαν-Μαρί Λεπρένς ντε Μπομόν, το οποίο ο ποιητής/κινηματογραφιστής Κοκτό μετέτρεψε σε κινηματογραφικό ποίημα.
«Σουσάμι, άνοιξε... Μια φορά κι ένα καιρό...». Με τις λέξεις αυτές αρχίζει η ταινία, με τον Κοκτό να μας ζητά να μετατραπούμε για λίγο σε παιδιά ή, τουλάχιστον, να μπούμε στην παιδική εκείνη αντίληψη που απαιτεί να δεχτούμε την αθωότητα της σκέψης: δηλαδή πως όταν κόψεις ένα τριαντάφυλλο μπορεί να πληγώσεις ένα τέρας. «Θέλησα να φτιάξω ένα παραμύθι που να ήταν όσο το δυνατόν λιγότερο παραμυθένιο», έγραφε το 1946 ο Κοκτό, όταν η επίσημη κριτική αντιμετώπισε αρνητικά την ταινία. «Ενα παραμύθι που θα χρησιμοποιούσε όσο το δυνατό λιγότερο τις σύγχρονες τεχνικές του κινηματογράφου -γνωρίζοντας πως θα πήγαινα ενάντια στο ρεύμα, ενάντια στη σύγχρονη μόδα. Ποτέ δεν υπήρξε περίπτωση που κάτι το καινούργιο δεν έβαλε σε αμηχανία εστέτ, κριτικούς και κοινό, που δέχονται βαριεστημένα γνωστές φόρμουλες».
Την ιστορία τη γνωρίζουμε όλοι -το 1991 η εταιρεία τού Ντίσνεϊ τη μετέτρεψε σε ένα ευχάριστο, ανώδυνο καρτούν. Ενας έμπορος ζει στην επαρχία μαζί με τον ανεπρόκοπο γιο και τις τρεις κόρες του: τις δύο εγωίστριες και κακές και την τρίτη, την Belle (την Πεντάμορφη), που οι άλλες δύο την εκμεταλλεύονται, υποχρεώνοντάς την να τις υπηρετεί. Επιστρέφοντας νύχτα από ταξίδι του, ο πατέρας καταλήγει σ' ένα περίεργο κάστρο, όπου αποφασίζει να κόψει ένα τριαντάφυλλο για την Πεντάμορφη. Ξαφνικά, εμφανίζεται μπροστά του ένα τέρας -μισός άνθρωπος και μισό ζώο- που του ζητά, για να του χαρίσει τη ζωή, να στείλει στη θέση του μιαν από τις κόρες του. Οταν οι άλλες αρνούνται, η Πεντάμορφη δέχεται να θυσιαστεί. Στην αρχή φοβισμένη, η Belle θ' ανακαλύψει σταδιακά την ανθρώπινη, συμπαθητική πλευρά του τέρατος.
Εκείνο που κατάφερε ο Κοκτό είναι να φτιάξει ένα φαντεζίστικο παραμύθι, με καθαρά ρεαλιστικά μέσα, δίνοντας στον ρεαλισμό τη μαγική πλευρά του. Με συνεργάτη στα κοστούμια και τα ντεκόρ τον Κριστιάν Μπεράρ έφτιαξε έναν χώρο όπου ο κόσμος του Γκουστάβ Ντορέ σμίγει με εκείνο του Βερμέερ, με σκηνές όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν: οι πόρτες ανοίγουν μόνες τους, ζωντανά χέρια κρατάνε πολυελαίους, τα μάτια των αγαλμάτων κινούνται για να παρακολουθήσουν την Πεντάμορφη. Σε μια από τις πιο όμορφες σκηνές προχωράει, γλιστράει θα έλεγα, χωρίς, στην πραγματικότητα, να περπατά. Εικόνες ποιητικές που βγαίνουν μέσα από την ίδια την κινηματογραφική γλώσσα -μέσα από τη χρήση της κάμερας και τον τρόπο που κινούνται και μιλούν τα πρόσωπα.
Το ίδιο ποιητική διάσταση δίνει ο Ανρί Αλεκάν, από τους πιο εμπνευσμένους διευθυντές φωτογραφίας που μας έδωσε ο παγκόσμιος κινηματογράφος. Η μαυρόασπρη, βουτηγμένη σε μια ονειρική ατμόσφαιρα, φωτογραφία του, με τους «μαγικούς» φωτισμούς της (φτάνει ν' αναφέρω τη σκηνή όπου η πόρτα του κάστρου ανοίγει από μόνη της μόλις η σκιά του πατέρα πέφτει πάνω της, ή το δάκρυ της Πεντάμορφης που μετατρέπεται σε μαργαριτάρι) συμβάλλει στη δημιουργία της φανταστικής ατμόσφαιρας που επεδίωκε ο Κοκτό. Οπως και η υποβλητική μουσική του Ζορζ Ορίκ. Στο ίδιο πνεύμα κινούνται και οι ερμηνείες, ιδιαίτερα της Ζοζέτ Ντε στον ρόλο της Belle και του Ζαν Μαρέ (συντρόφου του Κοκτό για χρόνια) που φτιάχνει ένα τόσο συμπαθητικό τέρας, ώστε όταν τελικά παίρνει τη μορφή του πρίγκιπα, απογοητεύει την Πεντάμορφη, που παραμένει πιστή στο Τέρας.

  • Ενας προφήτης, μα τι προφήτης

Life of Brian. Βρετανία, 1979. Σκηνοθεσία: Τέρι Τζόουνς. Σενάριο: η ομάδα των Μόντι Πάιθον. Ηθοποιοί: Τέρι Τζόουνς, Τέρι Γκίλιαμ, Γκράαμ Τσάπμαν, Ερίκ Αϊντλ, Τζον Κλιζ, Μάικλ Πάλιν. 93'

*****
Από τις πιο απολαυστικές κωμωδίες της ομάδας των Μόντι Πάιθον, με τον χαζό Μπράιαν του τίτλου να συγχέεται με τον Χριστό και να δίνει την ευκαιρία στους κωμικούς να παρωδήσουν τα βιβλικά έπη, τη στενοκεφαλιά, την τρομοκρατία και όσους εκμεταλλεύονται τη θρησκεία -σε επανέκδοση. Από τις πιο απολαυστικές κωμωδίες όπου κυριαρχεί το τρελό, ανατρεπτικό χιούμορ των Μόντι Πάιθον. Κύριο θέμα δεν είναι η διακωμώδηση της ζωής του Χριστού, όπως πίστεψε κάποτε η δική μας Εκκλησία, αλλά η διακωμώδηση του αγαθιάρη Μπράιαν, που γεννήθηκε την ίδια μέρα με τον Χριστό (στη διπλανή, μάλιστα, φάτνη!) και, σύμφωνα με την κωμωδία των Πάιθον, σταυρώθηκε μαζί του.
Εκείνο που βασικά ενδιαφέρει την ομάδα είναι η περίοδος των συγκεκριμένων ρωμαϊκών χρόνων και ιδιαίτερα ο τρόπος που την έδωσε ο κινηματογράφος, από το «Ο βασιλεύς των βασιλέων» μέχρι τις «Δέκα εντολές» και τον «Μπεν Χουρ». Οι Μόντι Πάιθον βρίσκουν την ευκαιρία να διακωμωδήσουν τον Πόντιο Πιλάτο, τους Εβραίους και τους Φιλισταίους, και να φτιάξουν μια κωμωδία γεμάτη ξεκαρδιστικά οπτικά και λεκτικά (πολλά και απίθανα λεκτικά) «γκαγκ» -ανάμεσά τους κι ένα όταν ο Μπράιαν ανακηρύσσεται, από ένα αλαλάζον πλήθος, Μεσσίας!

  • Ξέστρωτα κρεβάτια

Unmade Beds. Βρετανία, 2009. Σκηνοθεσία-σενάριο: Αλέξις Ντος Σάντος. Ηθοποιοί: Φερνάντο Τίλβε, Ντέμπορα Φρανσουά, Μίχιελ Χουίσμαν, Κάτια Γουίντερ. 92'

***
Η μπερδεμένη ζωή δύο νεαρών στο σύγχρονο Λονδίνο, σε μια νεανική, δοσμένη με αρκετή φρεσκάδα, αν και κάπως μπερδεμένη, ταινία. Δυο νεαρά, «χαμένα» παιδιά, ο Αξελ, ένας συνήθως μεθυσμένος Ισπανός, και η Βέρα, μια ρομαντική Βελγίδα, περιφέρονται στο Λονδίνο. Η Βέρα αναζητά νέες εμπειρίες και ο Αξελ κοιμάται με διάφορες κοπέλες (όταν αρχίζει η ταινία έχει ήδη περάσει από το 20ό κρεβάτι), ενώ ψάχνει για τον Βρετανό πατέρα του. Η μόνη σχέση ανάμεσά τους είναι το σχολικό σακάκι της Βέρας που το φοράει ο Αξελ όταν το βρίσκει σ' ένα διαμέρισμα απ' όπου πέρασε η Βέρα. Οι δύο νέοι προσπαθούν να βρουν τον εαυτό τους σ' ένα μετα-swinging Λονδίνο σε μια ταινία όπου το new wave σμίγει με την πιο μοντέρνα pop μουσική μ' έναν ρυθμό και μια ατμόσφαιρα που θυμίζουν τις ταινίες του Γουόνγκ Καρ-Γουάι. Ο νέος Αργεντινός σκηνοθέτης Αλέξις Ντος Σάντος έφτιαξε μια όλο φρεσκάδα, αν και κάπως μπερδεμένη, ταινία που σημείωσε επιτυχία στο φεστιβάλ του Σάντανς και που σίγουρα θ' αρέσει στη νεολαία.

  • Η Κοκό πριν τη Σανέλ

Coco Before Chanel. Γαλλία, 2009. Σκηνοθεσία: Αν Φοντέν. Σενάριο: Αν Φοντέν, Καμίλ Φοντέν, Κρίστοφερ Χάμπτον, Ζακ Φιεσκί. Ηθοποιοί: Οντρέ Τοτού, Μπενουά Πελβούρντ, Αλεσάντρο Νίβολα, Εμανουέλ Ντεβός. 110'

Τα νεανικά, γεμάτα προβλήματα και περιπέτειες χρόνια της φιλόδοξης Γκαμπριέλ Σανέλ, πριν γίνει διάσημη, σε μια άνιση ρομαντική ταινία. Η Αν Φοντέν παρακολουθεί τη νεαρή φτωχή, αν και φιλόδοξη, Σανέλ, από φτωχή σχεδιάστρια καπέλων μέχρι τον γάμο της μ' έναν πλούσιο πλέι-μπόι και την απόφασή της να απελευθερώσει αρχικά τον εαυτό της και στη συνέχεια τις άλλες γυναίκες από τα διάφορα περιττά και βαριά στολίδια των φορεμάτων στις αρχές του 20ού αιώνα.
Η ηθοποιός/σκηνοθέτρια Φοντέν («Ναταλί») έφτιαξε μια σχετικά μέτρια ρομαντική ταινία, με κύρια αρετή την ερμηνεία της Οντρέ Τοτού. Δεν είναι η πρώτη φορά που η ζωή της Σανέλ (από την περσινή «Σανέλ Κοκό και Ιγκόρ Στραβίνσκι» με την Ανά Μουγκλαλίς μέχρι την παλιότερη «Η μοναχική Σανέλ» με τη Μαρί-Φρανς Πιζιέ) γίνεται ταινία, καμιά όμως δεν σταμάτησε στην περίοδο όταν η βασίλισσα της μόδας κοιμόταν μ' έναν ναζί κατάσκοπο.

  • ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

The kings of Mykonos
  • Αυστραλία/Ελλάδα, 2010. Σκηνοθεσία: Πίτερ Ανδρικίδης. Σενάριο: Κρις Αναστασιάδης, Νικ Γιαννόπουλος. Ηθοποιοί: Νικ Γιαννόπουλος, Βινς Κολόσιμο, Ζέτα Μακρυπούλια, Αλεξ Δημητριάδης, Μάνος Γαβράς. 102' Κωμωδία «σίκουελ», γύρω από τις περιπέτειες του Ελληνοαυστραλού Στιβ Καραμίτση, ήρωα της αυστραλέζικης επιτυχίας «The Wog Boy», που φτάνει στη Μύκονο για να αναλάβει μια κληρονομιά -μια πλαζ και την ταβέρνα της- και έρχεται αντιμέτωπος με τα κόλπα και τις τρικλοποδιές που του βάζουν οι διάφοροι συγγενείς του.

No comments: