Το Star Trek σταμάτησε στην έρημο

• Ενας slumdog ήρωας σ’ ένα φουτουριστικό απαρτχάιντ στην ταινία «Discrict 9»

• Του Δημητρη Mπουρα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 26/11/2009
  

• District 9 **** ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ. Σκηνοθεσία: Νιλ Μπλόμκαμπ. Ερμηνεία: Σάρλτο Κόπλεϊ, Τζέισον Κόουπ, Ντέιβιντ Τζέιμς, Βανέσα Χέιγουντ.

ΚΡΙΤΙΚΗ. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ο «Ε.Τ» του Σπίλμπεργκ με την εικόνα ενός παιδιού που κοιτούσε με έκπληξη και περιέργεια τ’ άστρα άλλαξε το περιεχόμενο της επιστημονικής φαντασίας, που την κατέτρυχε ο φόβος απέναντι στον ξένο. Τα χρόνια της αθωότητας του Σπίλμπεργκ είναι η προϊστορία του σημερινού «District 9», μιας δυστοπίας που εμπλουτίζει την επιστημονική φαντασία των ημερών μας με το υπαρξιακό δράμα και την κοινωνική και πολιτική αλληγορία.

To 1981 ένα διαστημόπλοιο από άγνωστο πλανήτη μπαίνει στην ατμόσφαιρα της Γης. Δεν στέκεται πάνω από το Μανχάταν, ή το Σικάγο, αλλά «αγκυροβολεί» στον ουρανό πάνω από το Γιοχάνεσμπουργκ του απαρτχάιντ. Υστερα από τρεις μήνες οι γήινοι αποφασίζουν να παραβιάσουν τις σφραγισμένες μπουκαπόρτες του διαστημόπλοιου για να δουν τι υπάρχει στο εσωτερικό του. Η ανθρωπότητα, στραμμένη στους δέκτες της τηλεόρασης, όπως στην εποχή του πάτησε ο άνθρωπος το πόδι του στο φεγγάρι, παρακολουθεί με αγωνία την επιχείρηση. Προς έκπληξη όλων η κοιλιά του κήτους δεν είναι μια χάι-τεκ αίθουσα πλοήγησης σαν του Star Trek, αλλά ένα βρώμικο αμπάρι σαν κι αυτά των πλοίων που μεταφέρουν στοιβαγμένους μετανάστες. Οι κυβέρνηση της Νοτίου Αφρικής, συνεπικουρούμενη από τις υπόλοιπες κυβερνήσεις, μεταφέρει τους εξωγήινους, που υποφέρουν από λιμό, σε μια περιοχή του Γιοχάνεσμπουργκ, τη Ζώνη 9.

Είκοσι οκτώ χρόνια μετά, δηλαδή σήμερα, παρακολουθούμε την εκρηκτική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί εκεί, σαν σε ζωντανή 24ωρη τηλεοπτική αναμετάδοση. Οι άνθρωποι, λευκοί και μαύροι, αντιμετωπίζοντας ρατσιστικά (ιδιαίτερα οι μαύροι) τους άλιεν σε αυτό το νέο καθεστώς απαρτχάιντ, ζητούν από τις αρχές να πάρουν μέτρα. Πράγματι, μια πολυεθνική εταιρεία, η Multi National United (κάτι σαν μεταλλαγμένος ΟΗΕ που θα αποκομίσει τεράστια κέρδη εάν κλέψει την οπλική τεχνολογία των εξωγήινων), αποφασίζει τη μετακίνηση των 1, 8 εκατομμυρίων αλλόκοτων ξένων (πλάσματα σαν γαριδόμορφα ανδροειδή) από τη Ζώνη 9. Αρχηγός της επιχείρησης αναλαμβάνει ένας υπάλληλος του τμήματος εξωγήινων υποθέσεων της MNU, o αφελής Βίκους βαν ντερ Μέρβε. Ο Βίκους μπαίνει στην παραγκούπολη των άλιεν σαν σταρ τηλεοπτικής εκπομπής και αρχίζει να μοιράζει εξώδικα έξωσης. Για κακή του τύχη θα ’ρθει σε επαφή με το DNA τους και θα αρχίσει να μεταλλάσσεται σε γαριδάνθρωπο.

Ο σκηνοθέτης Νιλ Μπλόμκαμπ ανακυκλώνει όλα τα στερεότυπα της επιστημονικής φαντασίας, οδηγώντας τον καλό και τον κακό αυτής της ιστορίας σε μια μονομαχία τύπου σπαγγέτι γουέστερν. Στον βασικό άξονα της αφήγησής του δεν είναι η εξωγήινη «εισβολή» και η ταυτότητα των «εισβολέων», αλλά τα ερωτήματα γύρω από την ταυτότητα του Βίκους.

Ο ξένος

Το ενδιαφέρον του «District 9» είναι πίσω από τις συμβάσεις και τα κλισέ του είδους: στη ζοφερή αίσθηση για το σήμερα που δημιουργεί το ντοκιμαντερίστικο σκηνοθετικό ύφος, αλλά και στη μοναξιά του μεταλλαγμένου Βίκους. Ενός έκπτωτου από τον παράδεισο, που κοιτάζει από τη χωματερή του Γιοχάνεσμπουργκ τον ουρανό περιμένοντας (;) τη σωτηρία από τον όμοιό του: θεό, άλιεν ή ξένο. Στη παγκοσμιοποιημένη χωματερή αυτού του μετά- απαρτχάιντ ο όποιος διαχωρισμός είναι άνευ σημασίας.