Διονύσης Φωτόπουλος με εικόνες, χωρίς λόγια

• Εκθεση και ένα λεύκωμα για την 50χρονη σκηνογραφική διαδρομή του στο σινεμά από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Με τη Θεσσαλονίκη ο Διονύσης Φωτόπουλος έχει δεσμούς στενούς και ακατάλυτους. Οι θεατρικές συνεργασίες του, κυρίως, τον κρατούσαν για μήνες στην πόλη όπου μπορούσε πάντα να έχει τις μικρές διαφυγές του: βόλτα για έναν καφέ, πέρασμα από εκθέσεις, κουβέντα με φίλους, «στιγμές, που, μαζί με τη δουλειά, κρατούν την καρδιά και τον χρόνο σου ζωντανό». Αύριο, θα υποδεχτεί τους προσκεκλημένους μιας διαφορετικής, ξεχωριστής, πρεμιέρας. Στο Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το 50ό Φεστιβάλ διοργανώνει, σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη, έκθεση με τη σκηνογραφική διαδρομή του Δ. Φωτόπουλου στο σινεμά. Με γιγαντοπανό έξω από την αποθήκη στο λιμάνι (όπου στεγάζεται το μουσείο), με φωτογραφίες από ταινίες και εικόνες γυρισμάτων και οπτικοακουστικό υλικό, ο δημιουργός παρουσιάζει τη διαδικασία πίσω από την κάμερα, αναδεικνύοντας τους συχνά άγνωστους στο κοινό συντελεστές της έβδομης τέχνης. Σε βίντεο θα προβάλλονται making of ταινιών, ενώ το πολυτελές λεύκωμα που κυκλοφορεί (με επιλεγμένες κινηματογραφικές δουλειές του) δίνει έμφαση στα παρασκήνια. Τα «50 χρόνια Διονύσης Φωτόπουλος», σε παράλληλη τροχιά με το Φεστιβάλ (έως τις 22 Νοεμβρίου), επισφραγίζονται με τον «Χρυσό Αλέξανδρο». Βραβείο που απονέμεται σε διεθνείς προσωπικότητες του κινηματογράφου.

Η πλούσια πορεία του Ελληνα σκηνογράφου και η «συνομιλία» του με σημαντικούς ανθρώπους του θεάτρου και του σινεμά ντύνουν αυτήν τη γενέθλια γιορτή με ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, την οποία αποτυπώνει ο ίδιος σε κείμενό του στην έκδοση. Περιπλανιέται στα παιδικά του χρόνια στην Καλαμάτα (γεννήθηκε το 1943), στα πρώτα του «ταξίδια» στις ταράτσες των θερινών, στην Αθήνα «της αμφισβήτησης και της αναζήτησης», στη Σχολή Καλών Τεχνών, στους δρόμους που του άνοιξε ο αδελφός του, ο σπουδαίος Βασίλης Φωτόπουλος. Για την παρθενική επαφή του με τον χώρο. «Ημουν στην τελευταία τάξη του γυμνασίου όταν ο αδελφός μου με πήρε μαζί του να βοηθήσω σε κάποια γυρίσματα του “America, America” και να συναντήσω έναν ακόμα μύθο μου, τον Ελία Καζάν. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που βρέθηκα σε κινηματογραφικό στούντιο. Ο Βασίλης έκανε τα σκηνικά μαζί με τον Αμερικανό σκηνογράφο Gene Callahan (Οσκαρ σκηνογραφίας). Θυμάμαι το τρέξιμο, τα πρώτα μου ξενύχτια δουλεύοντας, το κουβάλημα ατελείωτων παλιών χαλιών, τη μυρωδιά της ναφθαλίνης, τα πύρινα μάτια του Ελία Καζάν και πόσο παραστατικός ήταν καθοδηγώντας τους ηθοποιούς, καθώς και πόσο τρυφερά και προστατευτικά μου φερόταν».

Την πρώτη, δική του, σκηνογραφία υπέγραψε το 1967 σε μια διεθνή παραγωγή με θέμα τον Οιδίποδα η οποία είχε απρόβλεπτη εξέλιξη λόγω της δικτατορίας. Τα επόμενα χρόνια η μια ταινία έφερνε την άλλη, ταινίες φίλων που εκτιμούσα, ταινίες του στρατού, ερωτικές ταινίες, μιούζικαλ, ταινίες που συνόδευαν θεατρικές παραστάσεις», γράφει ο Δ. Φωτόπουλος. «Οι ταινίες δεν γίνονται από μόνες τους. Είναι κατ’ εξοχήν αποτέλεσμα συνεργασίας. Χρειάζονται σκηνοθέτες - καθοδηγητές και συγγραφείς με παράλληλο όραμα, χρήματα για υλικά και κατασκευές που συνήθως δεν υπάρχουν και πρέπει πάντα να βρίσκεις τρόπους να συγκαλύπτεις την έλλειψη. Βοηθούς και τεχνικούς που να μεταμορφώνουν τα ψεύτικα σε αληθινά, τοπία που να μας αποκαλύπτουν την άλλη τους διάσταση και κοστούμια που αφηγούνται στις σιωπές των ρόλων». Για τον επίλογο ενός λευκώματος και μιας έκθεσης που περιλαμβάνει περίπου 40 συνεργασίες στο σινεμά, ο τιμώμενος καλλιτέχνης κρατάει τη βεβαιότητα ότι «ο κινηματογράφος θα είναι πάντα ένα δυνατό όνειρο για να συνεχίζουμε να συντηρούμε τους εφιάλτες μας, να μοιραζόμαστε τις εμμονές μας και να ζωντανεύουμε εικόνες που είναι αδύνατο να ειπωθούν με λόγια». Και την πεποίθηση του Γιώργου Χειμωνά: «ουσία είναι η εικόνα».

• Της Μαριας Κατσουνακη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 14/11/2009