Η περιπέτεια εξωγήινων στο γκέτο της Ν. Αφρικής

• Από τις εκπλήξεις της χρονιάς η ταινία φαντασίας «District 9»

• Του Παναγιωτη Παναγόπουλου, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 29/11/2009
  

Για να γίνει μια επιτυχημένη ταινία δεν χρειάζεται απαραίτητα, ούτε πολύ μεγάλος προϋπολογισμός ούτε διάσημα ονόματα. Αρκεί μια καλή ιδέα, εκτελεσμένη με ευφυΐα και πρωτοτυπία και το κοινό τις περισσότερες φορές θα την ανακαλύψει. Αυτό αποδεικνύει μία από τις μεγάλες εκπλήξεις της χρονιάς, το φιλμ επιστημονικής φαντασίας «District 9», που από την Πέμπτη προβάλλεται και στις ελληνικές αίθουσες.

Η ταινία μπορεί να παίρνει τον βασικό χαρακτηρισμό «περιπέτεια επιστημονικής φαντασίας», όμως είναι πολύ περισσότερα απ’ αυτό, χάρις στην προέλευσή της και τις πολλαπλές αναφορές που διαθέτει. Σκηνοθετημένο από τον γεννημένο στη Νότια Αφρική Νιλ Μπλόμκαμπ, ο οποίος ζει πλέον στον Καναδά, το «District 9» διαδραματίζεται στο Γιοχάνεσμπουργκ, στον ουρανό του οποίου αιωρείται για είκοσι χρόνια ένα τεράστιο διαστημόπλοιο.

Οι εξωγήινοι που επέβαιναν, δεν έχουν επιθετικές διαθέσεις, δεν θέλουν να υποδουλώσουν τους ανθρώπους, ούτε να κατακτήσουν τη Γη. Εχουν μείνει απλώς από καύσιμα. Η υποδοχή που τούς επιφυλάσσεται είναι τυπική αντίδραση πανικού και ξενοφοβίας. Οι άνθρωποι περιορίζουν τους εξωγήινους σε γκέτο, τους φέρονται σαν σε κατώτερα είδη, βιαιοπραγούν. Οταν η κατάσταση φτάνει σε μεγάλη ένταση, αποφασίζεται ο εξοστρακισμός τους σε μια περιοχή που βρίσκεται σε μεγαλύτερη απόσταση από το Γιοχάνεσμπουργκ, με την πρόθεση να «καθαρίσει» η πόλη. Εστω κι αν οι εξωγήινοι το μόνο που θέλουν είναι να επιστρέψουν στον πλανήτη τους και όσο βρίσκονται στη Γη, να έχουν την ησυχία τους και να απολαμβάνουν τη μανία τους για κονσερβοποιημένες γατοτροφές.

Σ’ αυτό το σημείο είναι που οι θεατές γνωρίζουν τον κεντρικό χαρακτήρα. Ο Βίλκους βαν ντε Μέρβε, τον οποίο υποδύεται ο άγνωστος -όπως και το υπόλοιπο καστ- Σάρλτο Κόπλεϊ, είναι γαμπρός ενός ισχυρού άντρα και αναλαμβάνει την ευθύνη της έξωσης των εξωγήινων από την περιοχή 9, χωρίς ο ίδιος να διαθέτει την πυγμή και την αποφασιστικότητα που χρειάζεται μια τέτοια θέση. Με την κάλυψη ενός ιδιωτικού στρατού, ο Βίλκους αρχίζει τη διαδικασία, όμως τα πράγματα δεν θα κυλήσουν ομαλά.

Ανάμεσα στη βία και στις δραματικές σκηνές που εκτυλίσσονται μεταξύ των στρατιωτών και των εξαθλιωμένων εξωγήινων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις παράγκες τους κάτω από τις κοροϊδίες των στρατιωτών, που τους ονομάζουν «γαρίδες», ο Βίλκους θα αποκτήσει πολύ περισσότερους λόγους για να ανησυχεί. Θα μολυνθεί από εξωγήινo DNA και θα αρχίσει να μεταλλάσσεται. Το χέρι του θα παραμορφωθεί και θα μπορεί πλέον να χειρίζεται τα εξωγήινα όπλα, κάτι που κάνει το σώμα του -νεκρό ή ζωντανό- πολύτιμο απόκτημα.

Ο Μπλόμκαμπ χειρίζεται εξαιρετικά το θέμα της ταινίας, κάνοντας το «District 9» ένα φιλμ που διαβάζεται σε πολλά διαφορετικά επίπεδα. Η ιδέα προήλθε από την ίδια την πρόσφατη ιστορία της Νότιας Αφρικής και το απαρτχάιντ. Το 1966 η κυβέρνηση ανακήρυξε μια περιοχή στο Κέιπ Τάουν, την περιοχή 6, ως τόπο διαμονής αποκλειστικά για λευκούς. Περισσότερα από 60.000 άτομα αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να μετακομίσουν σε μια άλλη περιοχή, 25 χιλιόμετρα μακριά. Στη σημερινή Νότια Αφρική, η κατάσταση δεν είναι πολύ καλύτερη. Οι εξώσεις και οι αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών δεν είναι σπάνιο φαινόμενο ακόμη και σήμερα.

Βίαιη αντίδραση

Εξάλλου, στις παρυφές των μεγάλων πόλεων έχουν δημιουργηθεί γκέτο φτωχών, όπου οι ιδιωτικοποιημένες εταιρείες κοινής ωφέλειας μονοπωλούν το ρεύμα και το νερό και οι κάτοικοι αντιδρούν συχνά με βίαια ξεσπάσματα. Η ταινία σχολιάζει επίσης το φαινόμενο της ιδιωτικοποίησης του στρατού, κάτι που αφορά περισσότερο την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην Αμερική, με ιδιωτικές εταιρείες όπλων που έχουν αναλάβει μεγάλα τμήματα των επιχειρήσεων του αμερικανικού στρατού.

Ο Νιλ Μπλόμκαμπ, στην πρώτη μόλις μεγάλου μήκους ταινία του, εκτός από τις ιδέες και την ικανότητα, είχε στη διάθεσή του και τη βοήθεια ενός έμπειρου παραγωγού, του Πίτερ Τζάκσον. Ο Νεοζηλανδός σκηνοθέτης και παραγωγός συνεργαζόταν με τον Μπλόμκαμπ για την ανάπτυξη μιας ταινίας, βασισμένης στο επιτυχημένο βίντεο γκέιμ «Halo». Ο περιορισμένος προϋπολογισμός καθυστέρησε εκείνο το σχέδιο, έτσι ο Τζάκσον είδε μια μικρού μήκους ταινία του Μπλόμκαμπ, το «Alive in Joburg» και του πρότεινε να το αναπτύξει σε μεγάλου μήκους.

Με προϋπολογισμό τριάντα εκατομμυρίων δολαρίων, ποσό εξαιρετικά χαμηλό για ταινία αυτού του είδους, ο Μπλόμκαμπ γύρισε την ταινία στο Σοβέτο, σε μια περιοχή που είχε ζήσει ακριβώς την κατάσταση που περιγράφεται στην ταινία. Μείον τους εξωγήινους… Η αληθοφάνεια του γυρίσματος αποτυπώνει την ένταση που είχε σημειωθεί στην περιοχή λίγο καιρό πριν, με συγκρούσεις ανάμεσα σε Νοτιοαφρικανούς και σε Αφρικανούς μετανάστες, γεννημένους σε άλλες χώρες.

Γυρισμένο κυρίως στις αρχικές σκηνές ως ψευδοντοκιμαντέρ, το «District 9» χρησιμοποιεί κάθε δυνατό τρόπο για να δώσει αμεσότητα και ταχύτητα στην εικόνα. Ψηφιακή κάμερα, λήψεις από ελικόπτερο, κάμερα στο χέρι, εικόνες από κάμερες παρακολούθησης. Με την καλή φήμη που απέκτησε ανάμεσα στους φαν του είδους, το «District 9» άνοιξε με θεαματικά για το μέγεθός του νούμερα. Στην Αμερική βγήκε μέσα στον Αύγουστο και μόνο μέσα στο πρώτο τριήμερο υπερκάλυψε το κόστος της, με 37,5 εκατομμύρια. Το σίκουελ, το οποίο αφήνει ανοιχτό το φινάλε, βρίσκεται ήδη στα σχέδια του σκηνοθέτη.