Του άξιζαν καλύτερα γενέθλια

• 50ό ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
• Του ΝΙΝΟΥ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 23 Νοεμβρίου 2009

Με τη μετανάστευση καταπιάνεται ο Σταύρος Ιωάννου στη νέα του ταινία, «Χορεύοντας στον πάγο», δεύτερη ελληνική συμμετοχή στο Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα. Με ένα σενάριο βασισμένο σε αληθινές ιστορίες, αφηγείται τη δραματική πορεία τριών νέων γυναικών, από τρεις διαφορετικές χώρες της πρώην Ανατολικής Ευρώπης, την Πρωτοχρονιά του 1996, που ξεκινούν από μεθοριακή πόλη της Βουλγαρίας για να περάσουν παράνομα στην Ελλάδα:

Ελένη Βεργέτη, Αρχόντισσα Μαυρακάκη και Μαρία Πρωτόπαππα: Οι τρεις λαθρομετανάστριες της ταινίας του Σταύρου Ιωάννου «Χορεύοντας στον πάγο» Μια Βουλγάρα, που όνειρό της είναι να γίνει χορεύτρια στον πάγο, μια Ρουμάνα και μια Ρωσίδα πόρνη. Το πέρασμά τους στη χώρα μας αναλαμβάνει ένας παράξενος, επικίνδυνος απ' ό,τι αποκαλύπτεται, άντρας. Προσπαθεί να βιάσει τη Βουλγάρα, κι αυτή, αμυνόμενη, τον σκοτώνει.

Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας καταγράφει την επικίνδυνη πορεία των γυναικών μέσα από δάση και χιονισμένα βουνά. Υπάρχουν κάποιες καλογυρισμένες, ωραία φωτογραφημένες σκηνές (φωτογραφία του Γιώργου Μιχάλη), ιδιαίτερα στο δεύτερο μέρος, που καταγράφει τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στις αρχικά διστακτικές γυναίκες. Δυστυχώς, όμως, από τη σκηνοθεσία του πρώην ντοκιμαντερίστα Σταύρου Ιωάννου («Κλειστοί δρόμοι», «Ικέτες») λείπει ο πολύ αναγκαίος εδώ ρεαλισμός -στοιχείο που κυριαρχούσε στις προηγούμενες ταινίες του. Το αποτέλεσμα είναι πολλές σκηνές να μην πείθουν, ενώ αλλού υπάρχει κάποια ασυνέπεια στο «δέσιμό» τους. Στην έλλειψη της σωστής ατμόσφαιρας συμβάλλουν τόσο οι άνισες ερμηνείες όσο και η υπερβολική, συχνά εκκωφαντική, μουσική.

Οι προσπάθειες ενός ανθρώπου να σώσει ένα χωριό από τα γρανάζια πολυεθνικής είναι στο επίκεντρο της ταινίας «Biloba» της Σοφίας Παπαχρήστου. Πρωταγωνιστής ο Πέτερ, ένας Γερμανός μηχανικός που φτάνει σ' ένα απομονωμένο νησί του Αιγαίου, απεσταλμένος μιας ύποπτων προθέσεων πολυεθνικής για την κατασκευή ενός έργου για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Πραγματικός του στόχος είναι η επεξεργασία τοξικών αποβλήτων. Η γνωριμία κι η φιλία του με τους νησιώτες, μαζί μ' ένα μυστηριώδες «παιχνίδι» με πέτρες που τους κάνει να έρθουν σ' επαφή με τη φύση, τον πείθουν να τους βοηθήσει να σώσουν το νησί τους.

Υπάρχουν σκηνές όπου ο διάλογος μοιάζει να βγήκε από ηθογραφικές ταινίες παλιών δεκαετιών. Υπάρχουν όμως άλλες που δείχνουν πως η σκηνοθέτρια έχει χιούμορ και ταλέντο και ένα ενδιαφέρον κινηματογραφικό μάτι. Στα συν της ταινίας η προσεγμένη φωτογραφία του Γιάννη Δρακουλαράκου και η μουσική του Μάριου Στρόφαλη.

Δυστυχώς, το φετινό φεστιβάλ, παρά τις προσπάθειές του να αποκτήσει έναν επετειακό τόνο για τά 50 χρόνια του, δεν το κατάφερε. Κυριάρχησε περισσότερο ένα θλιβερό κλίμα παρά η εικόνα μιας γιορτής. Στην έλλειψη της γιορτής συνέβαλαν τόσο το συνηθισμένο, χωρίς εκπλήξεις ή τίποτα το ξεχωριστό, πρόγραμμα, όσο και η απουσία των «Κινηματογραφιστών της ομίχλης». Σίγουρα υπήρχαν ενδιαφέροντα προγράμματα, ανάμεσά τους το αφιέρωμα στον φιλιππινέζικο κινηματογράφο. Αλλά το συνολικό φετινό πρόγραμμα δεν είχε κανένα συγκεκριμένο πρόσωπο που να τόνιζε την ουσία της επετείου του.

Ο άστοχος γιγαντισμός που το χαρακτηρίζει, ειδικά τα τελευταία χρόνια, μαζί και οι υπερβολικές (και σίγουρα πολυέξοδες σε εποχή οικονομικής κρίσης) εκδόσεις, όχι μόνο δεν βοηθούν, αλλά και δημιουργούν αποπροσανατολισμό και χαοτική κατάσταση. Ας ελπίσουμε πως το 2010 το φεστιβάλ μ' ένα διαφορετικό και πιο λειτουργικό πρόσωπο θα καταφέρει να γιορτάσει σωστά και όπως του αξίζει, έστω και με καθυστέρηση, τα 50 του χρόνια. Γιατί το αξίζει. Και το αξίζει η Θεσσαλονίκη που το υιοθέτησε, το μεγάλωσε και του παραστέκεται όλα αυτά τα 50 χρόνια.