Κόπολα στην Αργεντινή, Κλούνι στο Ιράκ

• ΚΡΙΤΙΚΗ: ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ
• Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2009

Η σχέση ανάμεσα σε δύο αδέρφια είναι στο επίκεντρο της εξαιρετικής ταινίας «Tetro» του Φράνσις Φορντ Κόπολα, ταινία με την οποία έκανε επίσημη λήξη το φετινό Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου και η οποία αρχίζει, από σήμερα, να προβάλλεται στις αίθουσες.

Στο πρόγραμμα μία ακόμη θαυμάσια ταινία, η μαύρη κωμωδία «Οι άντρες που κοιτούν επίμονα κατσίκες» του Γκραντ Χέσλοβ, μ' έναν απολαυστικό Τζορτζ Κλούνι (που ήταν και συμπαραγωγός της ταινίας). Το υπόλοιπο πρόγραμμα συμπληρώνεται με τις ταινίες: «Ζευγάρια στα βαθιά», κωμωδία του Πίτερ Μπίλινγκσλι, «Αντικαταστάτες», φουτουριστική περιπέτεια του Τζόναθαν Μόστοου και «Παραφυσική δραστηριότητα» ταινία τρόμου του Ορεν Πέλι.

Tetro

ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία-σενάριο: Φράνσις Φορντ Κόπολα. Ηθοποιοί: Βίνσεντ Γκάλο, Ολντεν Ερενραϊχ, Μαριμπέλ Βερντού, Κλάους Μαρία Μπραντάουερ, Κάρμεν Μάουρα. 127'

****

Η σχέση ανάμεσα σε δύο αδέρφια αλλά και η ρήξη με τον πατέρα, ταυτόχρονα μ' ένα σχόλιο γύρω από τη σχέση τέχνης και ζωής, με φόντο το σύγχρονο Μπουένος Αϊρες, σε μια ταινία δοσμένη με φαντασία, πρωτοτυπία και ποιητική διάθεση. Εξοχοι οι Γκάλο και Ερενραϊχ στου ρόλους των αδερφών.

Την εντύπωση πως όταν ένας σκηνοθέτης γερνά αρχίζει να γυρίζει μέτριες ταινίες ανατρέπει με τη νέα του ταινία «Tetro» ο Φράνσις Φορντ Κόπολα. Στα 70 του χρόνια ο σκηνοθέτης τού «Αποκάλυψη τώρα» και του «Νονού» έφτιαξε μια ταινία ανεξάρτητη (η ενασχόλησή του με την παραγωγή κρασιού συνέβαλε στο να είναι ο ίδιος παραγωγός των ταινιών του), μια ταινία νεανική, με τη φαντασία και τον ενθουσιασμό αλλά και την πρωτοτυπία που βρίσκεις μόνο στους νέους σκηνοθέτες.

Η ταινία, με αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία του ίδιου του σκηνοθέτη (ιδιαίτερα σ' ό,τι αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της οικογένειάς του) ξεκινά με το νεαρό Μπένι (ένας εκπληκτικά καλός Ολντεν Ερενραϊχ) να φτάνει, ναύτης σε πλοίο, στο Μπουένος Αϊρες σε αναζήτηση του μεγαλύτερου αδερφού του Αντζελο (εξαιρετική ερμηνεία από τον Βίνσεντ Γκάλο), που για να γλιτώσει από έναν καταπιεστικό ιταλικής καταγωγής μουσικοσυνθέτη πατέρα Κάρλο Τετροτσίνι (Κλάους Μαρία Μπραντάουερ) αλλά και για να αποφύγει τυχόν σύγκρουση μ' έναν αδρερφό που τον αγαπάει και που ήταν δεμένος μαζί του, έχει καταφύγει στην Αργεντινή και έχει πάρει το όνομα Τέτρο. Παρά την αρχική ψυχρή αντιμετώπιση από τον Τέτρο, ο Μπένι καταφέρνει σταδιακά και με τη βοήθεια της Μιράντας (Μαριμπέλ Βερντού), φιλενάδας του Τέτρο, να ξαναδημιουργήσει τη στενή σχέση μαζί του και ν' ανακαλύψει και το καλά κρυμμένο μυστικό του.

Η ταινία, γυρισμένη στο πνεύμα παλιότερων ταινιών του Κόπολα όπως τα «Rumble Fish», «Επαναστάτες χωρίς αύριο» και «Μια μέρα, ένας έρωτας» αλλά και το πιο πρόσφατο «Νεότητα χωρίς νιάτα», εστιάζεται τόσο στις σχέσεις ανάμεσα στα δύο αδέρφια (στο νου έρχεται και το «Ανατολικά της Εδέμ» του Καζάν) αλλά και στη ρήξη τού Τέτρο με τον πατέρα του (που παρακολουθούμε σε διάφορα φλας μπακ), χωρίς να παραγνωρίζει και τη σχέση ανάμεσα στην τέχνη και τη ζωή. Παράλληλα ο Κόπολα βρίσκει την ευκαιρία να κάνει ένα σχόλιο γύρω από την οικογένεια και την καταπίεση που συχνά επιβάλλουν οι γονείς στα παιδιά τους, εμποδίζοντας συχνά την καλλιτεχνική τους ανάπτυξη - ο πατέρας αποθάρρυνε τον Τέτρο από το να γίνει συγγραφέας. Με ένα πολύ ωραίο, πρωτότυπο σενάριο (το δεύτερο που γράφει ο Κόπολα μετά τη «Συνομιλία») με όμορφες, πάντα μέσα στο θέμα της ταινίας, αναφορές (η φωτογραφία του Ρόμπερτ Μίτσαμ από την ταινία «Η νύχτα του κυνηγού», το απόσπασμα που παρακολουθούν τα αδέρφια από την ταινία «Τα παραμύθια του Οφμαν» των Πάουελ & Πρέσμπεργκερ), μέσα από εξαιρετικά όμορφες, ποιητικές, συχνά σουρεαλιστικές, μαυρόασπρες εικόνες, με το χρώμα να χρησιμοποιείται μόνο στα φλας-μπακ (η ατμοσφαιρική, γυρισμένη με ψηφιακή κάμερα, φωτογραφία είναι του Ούγγρου Μίχαϊ Μαλαϊμάρε), μ' έναν Βίνσεντ Γκάλο που εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο τη μοναξιά μαζί και τη σκοτεινή πλευρά τού Τέτρο, ο Κόπολα έφτιαξε μια όμορφη, ελεγειακή, σχεδόν μουσική θα έλεγα, ταινία, ένας είδος «μουσικής δωματίου» που αγγίζει τις πιο λεπτές χορδές της ψυχής του. Επιστροφή σε μια καθαρή φόρμα από έναν σκηνοθέτη που δεν έπαψε να μας εκπλήσσει!

Οι άντρες που κοιτούν επίμονα τις κατσίκες

The Men Who Stare at Goats. ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία: Γκραντ Χέσλοβ. Σενάριο: Πίτερ Στρόγκαν, Τζον Ρόνσον. Ηθοποιοί: Τζορτζ Κλούνι, Γιούαν ΜακΓκρέγκορ, Κέβιν Σπέισι, Τζεφ Μπρίτζες. 93'

****

Σατιρική, μαύρη κωμωδία, σχόλιο πάνω στον πόλεμο του Ιράκ σχετικά με μια περίεργη Ειδική Μονάδα Στρατού, που αντιμετωπίζει τον εχθρό χρησιμοποιώντας μεταφυσικές δυνάμεις. Απολαυστικές όλες οι ερμηνείες.

Στην αμερικανική παρουσία στο Ιράκ αλλά και το μιλιταρισμό στρέφει τα πυρά της αυτή η μαύρη κωμωδία, πρώτη στροφή στη σκηνοθεσία του γνωστού ηθοποιού-σεναριογράφου-παραγωγού (έγραψε και το σενάριο του «Καληνύχτα και καλή τύχη») Γκραντ Χέσλοβ. Εμπνευσμένη από το αποκαλυπτικό βιβλίο-έρευνα του Τζον Ρόνσον γύρω από τα διάφορα πειράματα τμήματος του αμερικανικού στρατού για την απόκτηση μεταφυσικών δυνάμεων (ανάμεσά τους και την ικανότητα να σκοτώνουν κατσίκες μόνο με το...βλέμμα), η ταινία αφηγείται την αλλόκοτη ιστορία γύρω από μια μυστική στρατιωτική μονάδα, το Στρατό της Νέας Γης, ένα είδος «Πολεμιστών Μοναχών», που, χρησιμοποιώντας «το πνεύμα των Τζεντάι», όπως λέει ο εμπνευστής τους Μπιλ Ντζάνγκο (Τζεφ Μπρίζες), αντιμετωπίζουν τον εχθρό με μεταφυσικές δυνάμεις καταφέρνοντας να διεισδύσουν στο μυαλό του και ακόμη, αν χρειάζεται, να τον σκοτώσουν.

Την ανακάλυψη της Μονάδας αυτής κάνει ο δημοσιογράφος Μπομπ Γουίλτον (Γιούαν ΜακΓκρέγκορ), όταν στο ταξίδι του στο Ιράκ για να καλύψει τον πόλεμο, συναντά τον Λιν Κάσιντι (Τζορτζ Κλούνι), έναν από τα μέλη της. Ολα βέβαια τα παράλογα και σουρεαλιστικά που συμβαίνουν, διακωμωδούν τις έρευνες της αμερικανικής κυβέρνησης για να μπορέσει να χρησιμοποιήσει τις μεταφυσικές ικανότητες, και όχι μόνο, για την καταπολέμηση του εχθρού. Ο σκηνοθέτης έφτιαξε μια ταινία, αντίστοιχη κάπως με εκείνο που έκανε πριν από περίπου 40 χρόνια για τον πόλεμο του Βιετνάμ ο Ρόμπερτ Ολτμαν, στην ταινία του, «Μ.Α.S.Η.», διανθίζοντας την ιστορία του με άφθονα απολαυστικά επεισόδια που τονίζουν τον παραλογισμό του εγχειρήματος.

Ανάμεσα στις πιο «τρελές», απολαυστικές σκηνές, αναφέρω εκείνη με έναν γυμνό στρατιώτη-πειραματόζωο να τρέχει στην αυλή όπου έχει παραταχθεί ένα τάγμα και να πυροβολεί αδιάκριτα προκαλώντας τον τρόμο, ή εκείνη στο θαυμάσιο φινάλε, με τα μέλη της Μονάδας, «φτιαγμένα» από το LSD, που ο Ντζάνγκο βάζει στο νερό που πίνουν, να αρχίζουν να χορεύουν και να κάνουν διάφορα τρελά, ενώ ο Ντζάνγκο με τον Κάσιντι και τον Γουίλτον απελευθερώνουν τις κατσίκες-πειραματόζωα και τους Ιρακινούς αιχμαλώτους. Ο Χέσλοβ σκηνοθετεί με γνώση, μεταπηδώντας με άνεση ανάμεσα στο παρόν και στο παρελθόν, καταφέρνοντας να δημιουργήσει το σωστό ρυθμό. Στην όλη επιτυχία της ταινίας συμβάλλουν και οι εξαιρετικές ερμηνείες όλων των ηθοποιών, με επικεφαλής τον Τζορτζ Κλούνι, απολαυστικό σ' έναν ρόλο που συνδυάζει το συναίσθημα με το παράλογο, και που δείχνει, κάθε φορά, την ολοένα μεγαλύτερη γκάμα ερμηνείας του.

Ζευγάρια στα βαθιά

Couples Retreat. ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία: Πίτερ Μπίλινγκσλι. Σενάριο: Τζον Φαβρό, Βινς Βον και Ντέινα Φοξ. Ηθοποιοί: Βινς Βον, Τζέισον Μπέιτμαν, Τζον Φαβρό, Φέιζον Λαβ, Μάλιν Ακερμαν, Ζαν Ρενό. 107'.

**

Μέτρια κωμωδία γύρω από τέσσερα ζευγάρια, με διάφορα προβλήματα, που αποφασίζουν να πάνε στο «Θέρετρο Εδέμ», ένα ειδυλλιακό, παραθαλάσσιο θέρετρο κάπου στον Ειρηνικό, σε μια προσπάθεια να ξανα-αποκτήσουν την παλιά τους ευτυχία.

Τα προβλήματά τους: ένα από τα ζευγάρια δεν έχει παιδί, το άλλο έχει χάσει, εξαιτίας των παιδιών τους, την όρεξη για ρομάντζο, ο άντρας ενός άλλου ζευγαριού φλερτάρει μια 20χρονη, και πάει λέγοντας. Τα ζευγάρια θα περάσουν κάποια στιγμή από κρίση, δυστυχώς όμως η ιστορία ακολουθεί τις συνταγές των συνηθισμένων τηλεοπτικών σίριαλ, με τα διάφορα πρόσωπα να περιφέρονται χωρίς να προσφέρουν τίποτα στους χαρακτήρες τους, ενώ η εμφάνιση ενός καρχαρία στη διάρκεια ενός scuba-diving, δεν κατορθώνει να προσθέσει τίποτα το καινούργιο ή το συναρπαστικό στην όλη κωμωδία.

Αντικαταστάτες

Surrogates. ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία: Τζόναθαν Μόστοου. Σενάριο: Τζον Μπρανκάτο, Μάικλ Φέρις, από το graphic novel Ρόμπερτ Βεντίτι, Μπρετ Γουέλντετ. Ηθοποιοί: Μπρους Γουίλις, Ράντα Μίτσελ, Ρόζαμουντ Πάικ, Μπόρις Κόντζο, Βινγκ Ρέιμς, Τζέιμς Κρόμγουελ. 88'

**

Φουτουριστική περιπέτεια με τον μπάτσο του Μπρους Γουίλις να ερευνά μια δολοφονία σε μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι ζουν μέσω αντικαταστατών.

Σ' έναν κόσμο του μέλλοντος, όπου οι άνθρωποι ζουν σε απομόνωση και έρχονται σε επαφή μόνο μέσω ανθρωποειδών ρομπότ (τους «Αντικαταστάτες»), εξελίσσεται η περιπέτεια αυτή, βασισμένη στο graphic novel των Ρόμπερτ Βεντίτι και Μπρεντ Γουέλντετ, που γύρισε ο σκηνοθέτης Τζόναθαν Μόστοου («Εξολοθρευτής Νο.3»). Στον φουτουριστικό αυτό κόσμο, ένας πράκτορας του FBI (Μπρους Γουίλις), αναγκάζεται να βγει από την απομόνωση ύστερα από πολλά χρόνια για να εξιχνιάσει μια παράξενη δολοφονία: εκείνη του γιου του εφευρέτη της τεχνολογίας των Αντικαταστατών. Βέβαια τα πράγματα μπλέκονται (και δεν βρίσκεις εύκολα άκρη...) όταν αρχίζεις να σκέφτεσαι: ποιος δολοφονήθηκε, ο πραγματικός γιος ή ο Αντικαταστάτης; Κι όταν οι άνθρωποι αποφασίζουν να κάνουν έρωτα, ποιοι τελικά κάνουν; Οι πραγματικοί ή οι Αντικαταστάτες; ή και οι δύο;...

Η ιστορία και τα θέματα που βάζει είναι σίγουρα όλα ενδιαφέροντα. Μόνο που οι δημιουργοί της ταινίας ρίχνουν το βάρος τους στα κυνηγητά και τη δράση, αποφεύγοντας να καταπιαστούν με οτιδήποτε άλλο. Αποτέλεσμα; Μια απλά διασκεδαστική, χωρίς όμως ιδιαίτερη φαντασία ταινία.

ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Paranormal Activity). ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία-σενάριο: Ορεν Πέλι. Ηθοποιοί: Κέιτι Φέδερστον, Μίκα Σλόατ, Μαρκ Φρέντρικς. 96'.

Στα χνάρια του «The blair witch project» κινείται η ταινία αυτή του Ορεν Πέλι. Μια πολύ έξυπνη ταινία τρόμου, με ένα νεαρό ζευγάρι που ύστερα από τρία χρόνια συγκατοίκησης, αποφασίζουν να μετακομίσουν σ' ένα στοιχειωμένο, όπως ανακαλύπτουν, σπίτι στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας. Ο άντρας καταγράφει τα πάντα στη βιντεοκάμερά του, που την αφήνει ανοιχτή ακόμη και όταν κοιμούνται, περίοδο που συμβαίνει η μεταφυσική δραστηριότητα. Με αποτέλεσμα η κάμερα να καταγράφει τα πάντα, ακόμη και τις «νεκρές» στιγμές, που προσθέτουν στο σασπένς. Το πιο πετυχημένο στοιχείο στην ταινία είναι η αίσθηση ότι αυτό που βλέπει ο θεατής μοιάζει να είναι κάτι που ανακαλύφθηκε εκ των υστέρων, σαν κάτι που γυρίστηκε από μόνο του. Αίσθηση δημιουργεί και η όλη αλλόκοτη ατμόσφαιρα της ταινίας. Ερμηνείες πολύ φυσικές από άγνωστους, πολύ καλούς, ηθοποιούς.