Το σινεμά συμφιλιώνει τη Μέση Ανατολή

• 50ό ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

• Πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα στο σύγχρονο Ισραήλ κυριάρχησαν στις δυο ταινίες που είδαμε χθες σε διάφορα προγράμματα του φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Σκηνή από την ταινία «Ατζαμί», που αναφέρεται στους κατοίκους μιας φτωχικής πολυπολιτισμικής συνοικίας της Γιάφα (Εβραίοι, μουσουλμάνοι, χριστιανοί)

* Στην περιοχή Ατζαμί, μια φτωχική πολυ-πολιτισμική συνοικία (Εβραίων, Μουσουλμάνων, Χριστιανών) της Γιάφα εκτυλίσσεται η εξαιρετική «Ατζαμί» τού διεθνούς διαγωνιστικού τμήματος, που συν-σκηνοθέτησαν ο Παλαιστίνιος, κάτοικος της Γιάφα, Σκαντάρ Κόπτι και ο Εβραίος Γιαρόν Σάνι.

Μέσα από διάφορα επεισόδια, οι δύο σκηνοθέτες παρουσιάζουν τα προβλήματα, τα αδιέξοδα και τις, συχνά αιματηρές, συγκρούσεις των κατοίκων της επικίνδυνης αυτής περιοχής: ενός αθώου Αραβα που προσπαθεί να ξεπληρώσει σε μια ομάδα γκάνγκστερ το χρέος του μεγαλύτερου αδερφού του για να μη τον σκοτώσουν, ενός άλλου Παλαιστίνιου από τη Ναμπλίς, που βρίσκεται παράνομα στην περιοχή και που εργάζεται για να καλύπτει τις ιατρικές συνταγές της μητέρας του, ενός Ισραηλίτη αστυνομικού, που προσπαθεί να βρει τον εξαφανισμένο στρατιώτη αδερφό του κι ενός απολιτικού Αραβα (τον ερμηνεύει ο Σκαντάρ Κόπτι, ένας από τους σκηνοθέτες της ταινίας) που τον μισούν οι συμπατριώτες του επειδή τα έχει φτιάξει με μια Ισραηλινή και ο οποίος κάθε τόσο παρενοχλείται από την ισραηλινή αστυνομία εξαιτίας του μπλεγμένου με το λαθρεμπόριο ναρκωτικών αδερφού του.

Εκείνο που πετυχαίνουν οι σκηνοθέτες είναι να συνδυάσουν, με τον καλύτερο και πιο αρμονικό τρόπο, τα πολιτικά με τα προσωπικά προβλήματα των χαρακτήρων τους (τους ερμηνεύουν ερασιτέχνες ηθοποιοί), τοποθετώντας τους σε γνήσιες καταστάσεις και αυθεντικούς χώρους. Το στοιχείο αυτό τους δίνει την ευκαιρία να τονίσουν την ανθρώπινη -με όλες τις αδυναμίες τους- πλευρά τους έτσι ώστε να τους γνωρίσουμε και να τους συμπονέσουμε. Δεν τους εμποδίζει, όμως, από το να τονίσουν τη σκληρότητα της ζωής και των τυχαίων περιστάσεων, που οδηγούν σε απρόσμενες τραγωδίες, στις οποίες συχνά μπλέκονται και αθώοι άνθρωποι. Ακριβώς μέσα από αυτά τα πάθη, τα μίση και τα λάθη, αλλά και την αναγνώριση των λαθών αυτών, πηγάζει, μας λένε οι δύο σκηνοθέτες -ο Εβραίος και ο Παλαιστίνιος - η συμφιλίωση. Το δείχνει και η απρόσκοπτη και τόσο ζεστή συνεργασία τους.

* Ο πόλεμος και η φρίκη του είναι στο επίκεντρο και της ταινίας «Λίβανος» του Ισραηλινού Σάμουελ Μάοζ, που κέρδισε το Χρυσό Λιοντάρι στο φετινό Φεστιβάλ Βενετίας -προβλήθηκε στο τμήμα «Μέρες Ανεξαρτησίας» του φεστιβάλ. Βασισμένη στις εμπειρίες του ίδιου του σκηνοθέτη, παρουσιάζει την εφιαλτική περιπέτεια τεσσάρων 20χρονων αγοριών, μελών του ισραηλινού στρατού, που στον πρώτο πόλεμο του Λιβάνου, το 1982, στέλνονται μ' ένα τανκ να κάνουν έρευνες σε εχθρική πόλη. Η αποστολή μετατρέπεται σε μια αιματηρή εμπειρία -ανάμεσα στις πιο συγκλονιστικές στιγμές, η σκηνή με τη γυναίκα που καίγεται. Ο σκηνοθέτης την καταγράφει με τρόπο ρεαλιστικό, δημιουργώντας μια κλειστοφοβική ατμόσφαιρα τρόμου -ολόκληρη σχεδόν η ταινία είναι γυρισμένη μέσα στο τανκ- που τη ζει, σε κάθε λεπτό, μαζί με τους τέσσερις νεαρούς στρατιώτες, και ο θεατής. *

• Του ΝΙΝΟΥ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗ, Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 19 Νοεμβρίου 2009