ΝΤΑΝΙ ΜΠΟΪΛ: Slumdog millionaire

• Κριτική
  
• Νίκος Αντωνάκος

• Ο τίτλος στα Ελληνικά θα διαβαζόταν σαν ο «Ρακένδυτος εκατομμυριούχος», ας πούμε! Πράγματι ο κορμός της ταινίας είναι ένας δεκαοχτάχρονος φτωχοδιάβολος, ο οποίος, σε κάποια στιγμή της τόσο μικρής και άθλιας ζωής του βρέθηκε, ξαφνικά και αναπάντεχα, να «αγωνίζεται» για όλη την πεινασμένη και πληγωμένη Ινδία, η οποία στο πρόσωπό του έβλεπε τον εξαθλιωμένο εαυτό της! Τον εαυτό της που πιστεύει, λαθεμένα, βέβαια, πως μόνον ένα «θαύμα» μπορεί να τη σώσει από την πείνα, τις αρρώστιες, τα κυνηγητά και τους φόβους, να την ξεκολλήσει από τις λάσπες που ζει. Ενα «θαύμα», κάτι ακατόρθωτο δηλαδή! Μια τύχη! Ο πρώτος λαχνός του λαχείου ή κάτι παρόμοιο!

• Ο μικρός Τζαμάλ Μαλίκ, ο κεντρικός ήρωας της ταινίας, αυτός ο πεινασμένος και αγράμματος σκελετός, ο πονηρός και γεμάτος εμπειρίες, χωρίς βάθος γνώσεων βέβαια, έφτασε έξω από την πόρτα της επιτυχίας. Μπροστά στο «θαύμα»! Μια τελευταία σωστή απάντηση στο τηλεπαιχνίδι που συμμετέχει, παρόμοιο με τα δικά μας άθλια και αποπροσανατολιστικά τηλεπαιχνίδια, και αντίο φτώχεια, αντίο κυνηγητά από την αστυνομία. Μια τελευταία σωστή απάντηση, στο πιο «επιτυχημένο» τηλεπαιχνίδι της Ινδίας, και καλημέρα έρωτα, καλημέρα ζωή! Το όνειρο του κάθε άμυαλου και αποπροσανατολισμένου φτωχού διαβόλου, δηλαδή! Των εκατομμυρίων ρακένδυτων ανθρώπων, που ποντάρουν στον τζόγο (και στο «θεό»), ελπίζοντας να κερδίσουν για να αλλάξει η ζωή τους!

• Τι είναι, τελικά, ο «Ρακένδυτος εκατομμυριούχος»; Είναι κωμωδία, είναι μελό, είναι δράμα; Είναι όλα αυτά και άλλα πράγματα μαζί! Για όσους, βέβαια, έχουν καθαρά μάτια, η ταινία προσφέρει αρκετά σχόλια και αρκετές αναφορές. Κάθε πλάνο της θα μπορούσε να εκληφθεί και σαν καταγγελία. Αφού αυτός ο πανέμορφος λαός βρίσκεται διαρκώς στο στόχαστρο. Στο στόχαστρο της εκμετάλλευσης, των απειλών, των προκαταλήψεων, της θρησκείας, της αστυνομίας, αλλά και των ίδιων των σπλάχνων της, αφού δικά τους κομμάτια αρπάζουν τα κορίτσια και τα κάνουν πόρνες, τα αγόρια και τα κάνουν πάσης φύσης βαποράκια. Αυτό το καθημερινό κυνήγι τούς αναγκάζει από τα γεννοφάσκια τους να σκαρφίζονται χιλιάδες διαολιές για να επιβιώσουν! Δεν είναι ζωή αυτή, αυτή είναι κόλαση.

• Αυτή την κόλαση ο ταλαντούχος και πολυβραβευμένος Βρετανός σκηνοθέτης και παραγωγός Ντάνι Μπόιλ, την κόλαση που την είδε, τη διαπίστωσε και την αναγνώρισε, δε θέλησε να την κάνει ρεαλιστική! Να την κάνει επαναστατική. Δε θέλησε να την ερευνήσει και να την ερμηνεύσει. Δεν αναζήτησε τις αιτίες για τα φαινόμενα και τις συμπεριφορές! Δεν αναρωτήθηκε γιατί ο κόσμος πιστεύει πως μόνον το «θαύμα» μπορεί να τον σώσει! Ποιες λογικές τον σπρώχνουν στον τζόγο και στις ψεύτικες ελπίδες, αντί στον αγώνα, που είναι και ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος και δρόμος! (Τότε, βέβαια, θα μιλάγαμε για άλλη ταινία!).

• Ο Ντάνι Μπόιλ, για δικούς του λόγους, για λόγους που εμείς μπορούμε, φυσικά, να υποψιαστούμε (τα 8 Οσκαρ που κέρδισε η ταινία δεν είναι άσχετα με τις υποψίες μας), προτίμησε να πιάσει την μπαγκέτα του λαϊκού σουρεαλισμού, ας ονομάσουμε έτσι τη γραφή του, ο οποίος λαϊκός σουρεαλισμός, τουλάχιστον στο πρώτο επίπεδο και όταν επιπροσθέτως και αποπροσανατολιστικά συνοδεύεται με «άφθονο» χιούμορ, με «λαϊκές» μουσικές, με χορούς, με έρωτες και χρώματα, όταν τελικά γίνεται ελαφρό μιούζικαλ δηλαδή, δεν πληγώνει, αφού υπάρχει η διέξοδος της υπερβολής και του γέλιου, έστω και αν μπροστά του διαδραματίζονται τραγωδίες! Με αυτά τα εργαλεία ο Βρετανός σκηνοθέτης μας διηγήθηκε την πράγματι πρωτότυπη ιστορία του (η οποία στηρίζεται στο βιβλίο «Q&A» του Βίκας Σουάραπ).

• Οποιος από τους θεατές, βέβαια, έχει την ικανότητα και μπορεί να διαβάσει ...σουρεαλιστικές εικόνες και μπορεί να αποκωδικοποιήσει τα μηνύματά τους, πολλά από τα οποία ξεπερνάνε και τους δημιουργούς τους, τότε η ταινία θα λειτουργήσει θετικά. Οι υπόλοιποι θεατές, αυτοί δηλαδή που διαβάζουν μόνον τα πρώτα επίπεδα, η μεγάλη μάζα των θεατών με άλλα λόγια, αναγκαστικά θα περιοριστούν σε μια τρυφερή, θλιμμένη και, εν πολλοίς, απαισιόδοξη ταινία. Απαισιόδοξη, παρόλο το χάπι εντ που διαθέτει, αφού, ένας ο «εκατομμυριούχος», δισεκατομμύρια οι πεινασμένοι!

• Τι είναι, τελικά, ο «Ρακένδυτος εκατομμυριούχος»; Είναι μια «ευκαιρία», για τους διαβασμένους θεατές. Και είναι, επίσης, μια μικρότερη «ευκαιρία», για τους λιγότερο διαβασμένους θεατές. Και οι δυο κερδίζουν! Κερδίζουν γιατί τα πρόσωπα των ηθοποιών, κυρίως των παιδιών, το τοπίο, ο πόνος που βγάζει η πληγωμένη Ινδία, η φτώχεια και οι προκαταλήψεις που διαπερνάνε το κορμί και το μυαλό της μεγάλης αυτής χώρας, ξεπερνάνε τις όποιες σκοπιμότητες των ταλαντούχων, τίμιων ή λιγότερο τίμιων δημιουργών! Είναι σα να βλέπεις ένα «τουριστικό» ντοκιμαντέρ το οποίο, όμως, για να εντυπωσιάσει και να τραβήξει τουρίστες, δείχνει όλες τις αγριότητες του ανθρώπινου τοπίου στο οποίο μας ξεναγεί. Χωρίς, έστω, να είναι στις προθέσεις του, θέλει δε θέλει, γίνεται αποκαλυπτικό! «Πλαγίως», λοιπόν, εμείς μπορούμε να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας.

• Παίζουν: Ντεβ Πατέλ, Φρέιντα Πίντο, Ανίλ Καπόρ, Μαντχάρ Μιτάλ, Τανάι Σχέντα κ.ά. [Ριζοσπάστης, Πέμπτη 5 Μάρτη 2009]