ΚΟΡΤΝΕΪ ΧΑΝΤ: Παγωμένο ποτάμι

• ΚΡΙΤΙΚΗ
  
• ΝΙΚΟΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ

• Στις μέρες μας σε όλο τον «πολιτισμένο» κόσμο, και φυσικά και στον τόπο μας, πολύς λόγος γίνεται για την εγκληματικότητα και τους εγκληματίες! Για την αύξηση της εγκληματικότητας και για τη σκληρότητα των σημερινών εγκληματιών. Στο «Παγωμένο Ποτάμι», ο θεατής θα πάρει μερικές χρήσιμες απαντήσεις. Και θα διαπιστώσει, τελικά, πώς - και πόσο - η εγκληματικότητα και η σκληρότητα των εγκληματιών είναι άρρηκτα δεμένα με την ταξική κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε. Οσο περισσότερα και μεγαλύτερα είναι τα «άλυτα» προβλήματα, τόσο περισσότερο αναπτύσσεται το έγκλημα και τόσο σκληρότερο γίνεται.

• Ενα λαϊκό ζευγάρι με δυο παιδιά. Ο πατέρας σε κάποια φάση της σκληρής ζωής του καταφεύγει στον τζόγο, ελπίζοντας να «του βγει» και να απελευθερωθεί από τα αβάσταχτα βάρη. Το λούκι, ωστόσο, μέσα στο οποίο μπήκε, αντί να τον ανακουφίσει, όπως ήλπιζε, τον φόρτωσε, όπως είναι φυσικό, με μεγαλύτερο άγχος και τον οδήγησε σε μεγαλύτερο αδιέξοδο. Μια μέρα, μην έχοντας, πια, άλλες ελπίδες, έχοντας ολοκληρωτικά ηττηθεί, τους εγκαταλείπει όλους και φεύγει.

• Η μάνα, μια θαυμάσια μάνα (Α΄ βραβείο ερμηνείας), ούτε διανοείται να φύγει (παρότι όλα την οδηγούν στο δρόμο που χάραξε ο άντρας της). Οχι μόνο θα μείνει, αλλά θα αγωνιστεί για να μη λείψει τίποτα από τα παιδιά της. Το μεγαλύτερο (15 χρόνων) θέλει να δουλέψει για να βοηθήσει. Εκείνη του απαγορεύει κάθε σκέψη. Ξέρει πως τα γράμματα είναι, ίσως, κάποια απάντηση. Διατάζει, λοιπόν: Εσύ σχολείο και το μικρότερο αδερφό σου, και εγώ τα υπόλοιπα!

• Τα υπόλοιπα, όμως, σε μια άγρια ταξικά κοινωνία, στα σύνορα ανάμεσα στη Νέα Υόρκη και στον Καναδά, στην άθλια αμερικάνικη επαρχία, όπου κυριαρχεί και βασιλεύει το καπιταλιστικό «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», όπου οι διάφορες «κρίσεις» φορτώνονται άδικα πάνω στους εργαζόμενους, όπου η ανεργία και το φθηνό μεροκάματο επιβάλλεται με το ζόρι και με την αστυνομία, όπου ο συνδικαλισμός και η οργάνωση της εργατικής τάξης είναι παντελώς άγνωστα, είναι πάρα πολλά για έναν άνθρωπο και μάλιστα για μια γυναίκα! Και κάθε μέρα προστίθενται καινούρια. Η μάνα σαν τρελή δίνει τις μάχες της. Κάποια στιγμή, κυνηγημένη από θεούς και δαίμονες, χωρίς ούτε καν να το καταλάβει, βρίσκεται με ένα μικρό μάτσο λεφτά στα χέρια της. Λεφτά που, αμέσως, λύνουν άκρως επείγουσες ανάγκες (έσωσε το τροχόσπιτο στο οποίο ζούνε από κατάσχεση)!

• Τα λεφτά, βέβαια, δεν πέφτουν ποτέ από τα δέντρα. Το μεροκάματο όταν - και αν το έχεις - μόλις και φτάνει για συντήρηση (δεν εξοφλείται το χρέος για το σπίτι). Η μάνα, η οποία δουλεύει ωρομίσθια και τα χρήματα είναι ελάχιστα, χωρίς καν να το καταλάβει βρίσκεται να μεταφέρει στο πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου της λαθρομετανάστες. Μόλις συνειδητοποιεί την πράξη της, υποχωρεί και θέλει να φύγει. Οι δανειστές και οι υποχρεώσεις ίδιες κάργιες και φίδια είναι έτοιμα να την κατασπαράξουν. Υπόσχεται στον εαυτό της να παραμείνει μέχρι να τους εξοφλήσει και να εξασφαλίσει στα παιδιά της ένα ανθρώπινο παρόν (για το μέλλον δεν τίθεται καν θέμα)! Και, χωρίς και αυτή να το καταλάβει, όπως και ο άντρας της, άλλωστε, πέφτει σε βαθύτερο λούκι. Αντί να σώσει τα παιδιά της τα βάζει σε μεγαλύτερες δοκιμασίες.

• Ωμός ρεαλισμός, ωμή αλήθεια. Από μια πρωτοεμφανιζόμενη σκηνοθέτιδα. Η οποία, όμως, δυστυχώς, δεν άντεξε! Αντί να αφήσει την αλήθεια να ολοκληρώσει το έργο της παρενέβη η ίδια και έδωσε «αισιόδοξο» και «ελπιδοφόρο» φινάλε! Το οποίο θα μπορούσε να δικαιολογηθεί, κάτω, όμως, από προϋποθέσεις (που δεν υπήρχαν στην ταινία). Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός με τους θετικούς ήρωες είναι μια? μέθοδος, η οποία στηρίζεται σε άλλες αναλύσεις. Δίπλα στη μάνα της ταινίας, εξαιρετική ερμηνεία της Μελίσα Λίο, δεν υπήρχε τίποτα που να συνηγορεί στη νίκη της. Τα «λαχεία» και οι «από μηχανής θεοί» δεν είναι πασπαρτού για να χωρούν σε όλες τις τραγωδίες. Εδώ, στη δική της περίπτωση, απαιτείτο η οριστική ρήξη. `Η ολοκληρωτική παράδοση στο έγκλημα ή επανάσταση.

• Παρ΄ όλα αυτά, η ταινία βογκάει! Ο θεατής βογκάει! Σε αυτήν την απελπισμένη συμφωνική κραυγή που βγαίνει στην οθόνη, πρώτο βιολί είναι η εξαιρετική σκηνοθεσία, δεύτερο η θαυμάσια κλειστοφοβική φωτογραφία, κρουστά είναι τα απέραντα χιονισμένα και κρύα (παγωμένα) τοπία, τσέλο οι άριστες πρώτες ερμηνείες, κορνέτες τα δεύτερα και τα τρίτα πρόσωπα, φλάουτα η μητρότητα (η οποία τονίζεται σε αρκετές περιπτώσεις στην ταινία).

• Πηγαίνετε να τη δείτε! Τις όποιες ελλείψεις της συμπληρώστε τις εσείς. Ο θεατής δε είναι παθητικός δέκτης. Με τις γνώσεις του και τις ευαισθησίες του ολοκληρώνει τα κενά, που από ατολμία ή από άγνοια παρουσιάζονται. Εκεί που έχει δυσκολίες είναι όταν υπάρχουν σκοπιμότητες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, θέλω να πιστεύω, πως έχουμε πολιτικές και ιδεολογικές ελλείψεις και όχι σκοπιμότητες!

Παίζουν: Μελίσα Λίο, Μίστι Απχαμ, Τσάρλι ΜακΝτέρμοτ, Μαρκ Μπουν Τζούνιορ, Μίκαελ Ο΄Κιφ, κ.ά. [Ριζοσπάστης, Πέμπτη 12 Μάρτη 2009]