Δημήτρης Εϊπίδης: «Γιατί νόθευσα το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης»

• Ενα ολοκαίνουργιο τμήμα, με τίτλο «Δραματοποιημένα ντοκιμαντέρ», απέκτησε το 11ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης «Εικόνες του 21ου αιώνα» που ξεκινάει αύριο (έως 22 Μαρτίου). Φιλοξενεί ταινίες που πειραματίζονται με το είδος, χρησιμοποιώντας τη δραματοποίηση ως μέθοδο αφήγησης.

• Ο καλλιτεχνικός διεθυντής του φεστιβάλ, Δημήτρης Εϊπίδης, παρά τις ενστάσεις του, αποφάσισε «μετά από δέκα χρόνια αγνότητας» να ενδώσει στην ιδέα να ανοίξει το φεστιβάλ στο «νοθευμένο ντοκιμαντέρ», όπως το λέει. Οχι, βέβαια, χωρίς αντιδράσεις. Επέλεξε τουλάχιστον, όπως μας λέει, μια σειρά από «αξιόλογες ταινίες που διατηρούν τον χαρακτήρα του ντοκιμαντέρ, την αμεσότητα, το στιλ και τον τρόπο επικοινωνίας του».

• Οσο για το γιατί επέλεξε να ενσωματώσει τώρα αυτό το τμήμα στο φεστιβάλ και όχι νωρίτερα, ο Δημήτρης Εϊπιδης μάς εξηγεί: «Υπήρχε μια απαραίτητη προϋπόθεση. Θα έπρεπε οι θεατές του φεστιβάλ να έχουν αποκτήσει ξεκάθαρη συνείδηση ως προς το ίδιο το είδος. Δηλαδή να μπορούν να διαχωρίζουν τις ταινίες που κατατάσσονται ως ντοκιμαντέρ, από αυτές που δεν μπορούν».

• Ο όρος «δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ» σηκώνει μεγάλη κουβέντα. «Πρόκειται για ντοκιμαντέρ που προσεγγίζουν την πραγματικότητα με τη χρήση ηθοποιών και στημένους διαλόγους. Αυτό και μόνο δημιουργεί ένα μπέρδεμα», λέει.

Σκηνή από τις «Ματωμένες Δευτέρες και φραουλόπιτες» του Κόκο Σράιμπερ.

• Μια τέτοια περίπτωση «μπερδέματος» είναι και το ντοκιμαντέρ του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου «Τη νύχτα που ο Κωνσταντίνος Καβάφης συνάντησε τον Φερνάντο Πεσόα», που πήρε πέρυσι το α'Κρατικό Βραβείο Ντοκιμαντέρ. «Δεν μπορώ να το χαρακτηρίσω ντοκιμαντέρ», τονίζει ο Δ. Εϊπίδης, «από τη στιγμή που το σενάριό του βασίζεται σε ένα θέμα που δεν μπορεί να αποδειχτεί, δηλαδή στη συνάντηση του Καβάφη με τον Πεσόα. Ανήκει στην κατηγορία της μυθοπλασίας».

• Η στροφή πάντως στο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ υποδηλώνει, σύμφωνα με τον Δ. Εϊπίδη, και «μια αμηχανία για ένα είδος που έχει υποφέρει χρόνια και βρισκόταν στο περιθώριο, παρ' όλο που προηγήθηκε του σινεμά μυθοπλασίας. Επειδή λοιπόν το ντοκιμαντέρ έχει μια δυσκολία στο να τραβήξει τον θεατή, η διακοσμητική παρέμβαση της δραματοποίησης το κάνει πιο εύπεπτο».

• Ομως, το στοίχημα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ήταν εξαρχής να «αποδείξει ότι το ντοκιμαντέρ είναι ένα ψυχαγωγικό είδος για τον οποιονδήποτε, ακόμα και για τον τυχαίο περαστικό που δεν έχει ειδίκευση και δεν χρειάζεται το δεκανίκι τής μυθοπλασίας». Επρεπε να καθιερωθεί ως είδος στη συνείδηση του θεατή, ο οποίος το αντιμετωπίζει συνήθως «ως ένα μέσο διδασκαλίας θεμάτων, που αφορούν ζώα και φυτά».

Την καρδιά της Κοντολίζα Ράις προσπαθεί να κατακτήσει ένας ερωτοχτυπημένος μαζί της, στο ντοκιμαντέρ «Φλερτάροντας την Κόντι» του Σεμπάστιαν Ντόγκαρτ

• Ο Δημήτρης Εϊπίδης, πάντως, αμετανόητος λάτρης του είδους, θεωρεί ότι δεν χρειάζεται «δολώματα» και επιμένει στο καθαρό ντοκιμαντέρ. «Πιστεύω σε αυτό. Μπαίνω μέσα στο σκοτάδι μέσα στην αίθουσα και παρακολουθώ τις αντιδράσεις των θεατών: συμμετέχουν, χαμογελούν, δακρύζουν... Το ντοκιμαντέρ είναι εδώ και θα παραμείνει μια πηγή παράλληλης ενημέρωσης για ανθρώπους που δεν θέλουν να εξαρτώνται αποκλειστικά από το Accosiated Press και το Roiters, και στρέφονται σε ανεξάρτητες φωνές ανθρώπων που βγαίνουν με μια κάμερα στο χέρι», λέει.

• Οσον αφορά το ελληνικό ντοκιμαντέρ, θεωρεί ότι και το φεστιβάλ έχει βάλει το χεράκι του στην εξέλιξή του. «Ο σκηνοθέτης νιώθει μια ασφάλεια γιατί γνωρίζει ότι δεν θα περιορίσει την ταινία του σε συγγενείς και φίλους. Το αποτέλεσμα είναι ότι βλέπουμε την αύξηση της παραγωγής. Δημιουργείται κοινό και σιγά σιγά θα αναγκαστούν και οι διανομείς να βγάζουν περισσότερα ντοκιμαντέρ στις αίθουσες».

• Παρά τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το φεστιβάλ -«βγάζουμε ζουμί από την πέτρα», λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του- φέτος γιορτάζει και μια επιτυχία. Ξεκινά το Διεθνές Συνέδριο Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, που θα πραγματοποιείται κάθε χρόνο σε συνεργασία με το Ευρωπαΐκό Δίκτυο Ντοκιμαντέρ, με τη συμμετοχή κορυφαίων ονομάτων στο χώρο. *

«Πειραγμένες» ταινίες

Στην ενότητα «Δραματοποιημένα ντοκιμαντέρ», ανάμεσα σε άλλα, θα δούμε:

* Τον Πιτ Ποστελθουεΐτ («Το όνομα του πατρός», «Οι βιρτουόζοι», «Συνήθεις ύποπτοι») στην «Εποχή των ηλιθίων» του Φράνι Αρμστρονγκ να υποδύεται έναν άντρα που ζει το 2055 μόνος σ' έναν κατεστραμμένο κόσμο από την κλιματική αλλαγή.

* Τις «Τυφλές αγάπες» του Γιουράι Λέχοτσκι για τον έρωτα μεταξύ τυφλών.

* Δύο από τους τριακόσιους εναπομείναντες χαμαιλέοντες που ζουν σε μια λιμνοθάλασσα στην Ελλάδα («Χαμαιλέοντες, οι τελευταίοι τριακόσιοι» του Ανταμ Σμέντες).

* Μια εκδοχή της περιπετειώδους ζωής του Νίκου Καζαντζάκη στο «Νίκος Καζαντζάκης-Ακροβάτης πάνω από το χάος» του Λευτέρη Χαρωνίτη.

* Το μουσικό κωμικοτραγικό ντοκιμαντέρ «Φλερτάροντας την Κόντι» του Σεμπάστιαν Ντόγκαρτ, που καταγράφει τη χαριτωμένη προσπάθεια ενός ερωτοχτυπημένου να κατακτήσει την καρδιά της Κοντολίζα Ράις.

** Θα ακούσουμε τη φωνή του Τζον Μάλκοβιτς να υποδύεται τον βαριεστημένο άνθρωπο που κρύβουμε όλοι μέσα μας («Ματωμένες Δευτέρες και φραουλόπιτες» του Κόκο Σράιμπερ).

• Της ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/03/2009