Ο Διάβολος μέσα μας!

• ΚΡΙΤΙΚΗ
  
• Του Δημήτρη Δανίκα
• ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 19 Μαρτίου 2009

• Ένας Σουηδός με το όνομα Τόμας Άλφρεντσον υπογράφει μία από τις πέντε μεγιστοτεράστιες ταινίες της χρονιάς. «Άσε το κακό να μπει», τουτέστιν ο Διάβολος, μέσα μας. Η κοινωνία φυλακή, επομένως να ξεδιψάσουμε με αίμα και να δραπετεύσουμε αγκαλιά μ΄ ένα βαμπίρ!

• Το Κακό είναι και νεκρό και ζωντανό. Νεκρό γιατί το απωθούμε, το καταπολεμούμε, το ξορκίζουμε. Ο απόβλητος της συνείδησής μας. Ποιος μπορεί να παραδεχθεί δημοσίως πως είναι φορέας του Κακού; Κανείς. Κι όμως υπάρχει, ροκανίζει, κατασπαράσσει και από αίμα ανθρώπων ζει και βασιλεύει. Το κακό- σύμφωνα με την ψυχανάλυση- είναι ενσωματωμένο στο υποσυνείδητό μας. Γι΄ αυτό σκοτεινό, μαύρο, αόρατο, υπόγειο, λανθάνον και πονηρό. Ο Σουηδός Τόμας Άλφρεντσον αναποδογυρίζει το Σύμπαν και προκαλεί. Το Κακό- λέει- είναι Καλό. Και όχι μόνο αυτό. Ενσωματώνει αυτό το Κακό- Καλό στην ψυχή ενός δωδεκάχρονου παιδιού. Η αθωότητα μοιάζει με βαμπίρ. Μα πώς μπορεί; Κι όμως. Η κοινωνία σε φυλακή. Οργανωμένη, παγωμένη σε γυάλα τεχνολογική.

• Μέσα της περιφέρονται νεκροζώντανοι οργανισμοί. Ουδείς αντιστέκεται, κανείς δεν κάνει τίποτα για αλλαγή. Εξωτερικά όλοι νομοταγείς, σοβαροί, σωστοί. Οι μηχανισμοί και οι θεσμοί λειτουργούν με ευρωπαϊκή, κανονική, λογική. Το Κακό όμως έρπει παντού. Από το σχολείο και το σπίτι μέχρι το καφενείο, τους δρόμους, παντού. Εκεί ακριβώς συντελείται μια εξωφρενική αντιστροφή. Ένα κατάξανθο, εσωστρεφές, παραμελημένο δωδεκάχρονο αγοράκι, ο Όσκαρ, καταπιεσμένο και τσαλαπατημένο από γονείς και μαθητές, πλέκει μια φιλική, μοναδική, ανιδιοτελή σχέση με ένα συνομήλικο κορίτσι, ένα βαμπίρ. Αυτή η βάση της ταινίας του Άλφρεντσον «Lat den ratte Κomma in», «Άσε το κακό να μπει».

• Το εξηγώ γιατί ο δρόμος προς την κατανόηση είναι επικίνδυνος και ολισθηρός. Έχουμε και λέμε λοιπόν. Αυτή η σχέση είναι επινόηση μιας εξοργισμένης ύπαρξης, επομένως είναι φανταστική. Όπως ακριβώς στο «Τwilight» της Κάθριν Χάρντγουικ. Μα φυσικά δεν υπάρχουν βαμπίρ. Το φανταστικό το καταλαβαίνουμε από την πρώτη στιγμή.

• Όταν το πάλλευκο και εύθραυστο πρόσωπο του μικρού Όσκαρ αντανακλάται στο τζάμι. Όταν δηλαδή, φυλακισμένος αυτός, προβάλλει μέσα από το παράθυρό την επιθυμία του να δραπετεύσει και με τον Άλλο, δηλαδή το υποσυνείδητό του, να συναντηθεί. Έτσι ο Άλφρεντσον, αξιοποιώντας αριστοτεχνικά την Αισθητική του Σινεμά, υπογραμμίζει δύο πράγματα μαζί. Το πρώτο, πως το υποσυνείδητο είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων κοινωνικών συνθηκών. Όπως λόγου χάριν είναι αυτές που βιώνει ο Όσκαρ στο σχολείο και το σπίτι. Δηλαδή το αόρατο είναι ορατό και το αφηρημένο συγκεκριμένο. Απίστευτη διαλεκτική.

• Και το δεύτερο, πως η αδράνεια και η αφασία της κοινωνίας είναι οι δύο δυνάμεις που επενεργούν στον χαρακτήρα μας και μας μετατρέπουν από Αγγέλους σε Διαβόλους. Έτσι, από αυτή την επίκληση, καταφθάνει η μελαχρινή δωδεκάχρονη Έλι. Το έτερον ήμισυ του Όσκαρ. Δύο κόσμοι στη συσκευασία του ενός. Η Έλι είναι ο Όσκαρ και ο Όσκαρ η Έλι. Η Έλι είναι το υποσυνείδητο του Όσκαρ. Ο Όσκαρ είναι η «φωτογραφία» της Έλι. Προσέξτε τη σειρά των αντιθέτων. Λευκό με μελαχρινό. Ξανθά και μαύρα μαλλιά. Αρσενικό με θηλυκό. Και on top of that, ζωντανός με νεκρό.

• Ο Όσκαρ είναι ζωντανός. Η Έλι είναι νεκρή. Πόσων χρόνων- την ρωτάει- είσαι; «Δώδεκα» απαντά η Έλι. Και συμπληρώνει, «δώδεκα εδώ και πολλά χρόνια». Προσέξτε τώρα τη συνένωση των αντιθέτων. Αφού εκείνος ζωντανός και η Έλι νεκρή, ε τότε νεκροζώντανοι μαζί! Ανατριχιαστική η δεύτερη σειρά των νοημάτων. Ο πατέρας της Έλι, αφού πρώτα σκοτώσει περαστικούς και στη συνέχεια τους στραγγίξει, στο τέλος θα μαζέψει το αίμα τους για να δώσει τροφή στο παιδί του. Γάλα ο βοσκός, αίμα αυτός. Μπρρρ! Συγκρατηθείτε και σκεφτείτε. Είπαμε οι βαμπίρ είναι φανταστικοί και η ιστορία αλληγορική.

• Είπαμε ακόμα πως όλα αυτά τα επινοεί και τα σκηνοθετεί το απελευθερωμένο υποσυνείδητο ενός καταπιεσμένου, τσαλαπατημένου δωδεκάχρονου, απροστάτευτου αγοριού. Επομένως; Απλό. Επειδή οι γονείς του Όσκαρ είναι αδιάφοροι και αφασικοί, γι΄ αυτό εκείνος φτάνει στην ακρότητα και σκηνοθετεί έναν πατέρα να σκοτώνει για να τον θρέψει. Ο πατέρας που δεν έχει. Ο φίλος (η Έλι) που δεν υπάρχει.

• Έτσι ο Όσκαρ αρχίζει να ζει μέσα από τη φανταστική διαδρομή ενός βαμπίρ. Δηλαδή φλερτάρει με την ιδέα να γίνει βαμπίρ. Αλληγορικά, μεταφορικά, ψυχαναλυτικά. Έτσι, υπό τις συγκεκριμένες κοινωνικές και συλλογικές συνθήκες, μια αθώα, ανιδιοτελής, πάναγνη παιδική ύπαρξη μεταμορφώνεται και μεταλλάσσεται σε διαβολική! Σας λέει τίποτα αυτό; Μα φυσικά. Με την οικονομική κρίση και τον συνακόλουθο θρυμματισμό του κοινωνικού ιστού, θα το βλέπουμε και θα το βιώνουμε καθημερινώς!

• Κοντά σε όλα αυτά η Αισθητική επεξεργασία, μνημείο παγωμένης γοητείας και καλοδουλεμένης, μινιμαλιστικής επεξεργασίας. Ο Άλφρεντσον στήνει έναν κόσμο υποδειγματικής συμμετρίαςόπως είναι η Σουηδία- και ανάβει στα μουλωχτά το φιτίλι του χάους και της ασυμμετρίας. Ο αθεόφοβος αναποδογυρίζει τον Μπέργκμαν. Η σιωπή προμηνύει εσωτερική βιβλική καταστροφή.

• Ο αθώος σε κλάσματα δευτερολέπτου μετεξελίσσεται σε βαμπίρ. Το περιεχόμενο ενσωματωμένο σε μια τοιχογραφία μοναδική. Στη μια άκρη του κάδρου, το κατάξανθο αγγελικό πρόσωπο του Κάρε Χέντεμπραντ. Στην άλλη άκρη, το μελαχρινό κεφάλι με το απελπισμένο βλέμμα της Λίνας Λεάντερσον. Ενδιαμέσως, καθημερινά ανθρωπάκια να πηγαινοέρχονται σαν καλοκουρδισμένα αλλά αφασικά αυτοκινητάκια. Τα άκρα συναντώνται κι έτσι το υποσυνείδητο απελευθερώνεται. Η δύναμη της φαντασίας αυτού του οργισμένου μικρού γίγαντα μπορεί και βουνά να κινήσει. Το αίμα θα σας ρουφήξω και θα κυκλοφορώ ελεύθερος σαν Άγγελος-Βαμπίρ!

«Άσε το κακό να μπει». Αθώος αλλά βαμπίρ Η κοινωνική πλευρά του Δράκουλα Μέσα στις πέντε top ταινίες της χρονιάς

ΒΑΘΜΟΙ = 8 (πρόκληση μοναδική)

Περιπέτεια με κακές τράπεζες, καλούς πράκτορες

• Και ερχόμαστε στο μεγάλο κανόνι της εβδομάδας με το όνομα «Τhe Ιnternational» του Γερμανού Τομ Τίκβερ, που ως καλός πατριώτης άρχισε την καριέρα του από την περιθωριακή κουλτούρα «ΤρέξεΛόλαΤρέξε» για να συνεχίσει ακάθεκτος προς τη διεθνή, γερμανο-βρετανο-αμερικανική συμπαραγωγή. Και όταν λέμε «Διεθνή», δεν εννοούμε την κομμουνιστική αλλά την παγκοσμιοποιημένη και τραπεζική. Κύριε Προβόπουλε η ταινία σας, δηλαδή!

• Δύο τα χαρακτηριστικά της τραπεζικής «Διεθνούς». Πρώτα το είδος του action movie με περιεχόμενο κατασκοπείας και θρίλερ. Και δεύτερο το διεθνές καστ. Αμερικανίδα η Ναόμι Ουότς, η οποία δεν έχει ρόλο, απλώς περιφέρεται διακοσμητικώς. Βρετανός ο πρωταγωνιστής Κλάιβ Όουεν (ο πιο αρσενικός ζεν πρεμιέρ σύγχρονης, απαιτητικής κοπής). Γερμανός ο Άρμιν Μίλερ Σταλ. Έτσι συμβαίνει το εξής οξύμωρο και πονηρό. Ένας καλός, ανιδιοτελής και ατρόμητος Βρετανός πράκτορας (Κλάιβ Όουεν) παρέα με μια συνάδελφό του από την Αμερική (Ναόμι Ουότς) καταδιώκουν ίχνη μιας ύποπτης τράπεζας με έδρα το Λουξεμ βούργο.

• Η οποία εκτός από μαφιόζικες δραστηριότητες στο πεδίο των ναρκωτικών, του μαύρου χρήματος και των όπλων, συνεργάζεται και με αντάρτες του Τρίτου Κόσμου, προσφέροντας οπλισμό και τεχνολογία διαστημική. Ο λόγος ένας και ορατός. Μόλις οι αντάρτικες ομάδες εγκατασταθούν στην εξουσία, αυτομάτως θα μετατραπούν σε υποχείρια αυτής της τράπεζας της καλής. Μ΄ ένα λόγο, ο πλανήτης στα χέρια, τα ταμεία και τις ορέξεις των καρχαριών του τραπεζικού συστήματος.

• Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ο λόγος στον Άρμιν Μίλερ Σταλ, πρώην σκληρό πράκτορα της Στάζι και νυν σύμβουλο της σατανικής τράπεζας, όταν face to face λέει στον πράκτορα τον σκληρό: «Ό,τι και να κάνεις δικαιοσύνη δεν πρόκειται να βρεις. Όλες οι οργανώσεις και οι κυβερνήσεις είναι χωμένες μέχρι τ΄ αυτιά. Από τη Χεζμπολάχ μέχρι το Ισραήλ». Σωστό; Ωραία ακούγεται στ΄ αυτιά. Έλα όμως που η Ναόμι Ουότς και ο Κλάιβ Όουεν αθωώνουν Βρετανία και Αμερική. Πάμε τώρα στην κινηματογραφική διαδρομή.

• Ο Τίκβερ δανείζεται και αντιγράφει πολιτικά θρίλερ του κλασικού, αμερικανικού κινηματογράφου. Από «Ανθρώπους του Προέδρου» μέχρι «Τρεις μέρες του Κόνδορα». Από κοντά και «Τα παιδιά των ανθρώπων» του Αλφόνσο Κουαρόν, με τον Κλάιβ Όουεν να υποδύεται τον ίδιο χαρακτήρα και εδώ. Κορυφαία και εξαιρετικά οργανωμένη σκηνή, το μακελειό στο Μουσείο Γκουγκενχάιμ όπου όλα γίνονται γυαλιά καρφιά. Το συμπέρασμα απλό. Ευπρεπής περιπέτεια αλλά όχι και να τρελαθώ

«Τhe Ιnternational». Σατανικό το διεθνές τραπεζικό σύστημα Καλοί πράκτορες Βρετανίας και Αμερικής Περιπέτεια με πολιτική

ΒΑΘΜΟΙ = 5 1/2 (αξιοπρεπής συνταγή)

Οργιάζει χαμηλόφωνα

• Και ύστερα σου λένε μερικοί μερικοί πως το σινεμά τελείωσε ανεπιστρεπτί. Ξεκουνηθείτε από τον καναπέ σας ρεεε! Όχι μόνο η Σουηδία λοιπόν. Αναπνέει και μας ραντίζει και η άλλη Αμερική. Από τον ηθοποιό Τόμας ΜακΚάρθι η δεύτερη σκηνοθετική ευλογία αυτής της εβδομάδας με τον τίτλο «Τhe Visitor». Κρυμμένο μικρό διαμάντι με μια υποψηφιότητα Όσκαρ ερμηνείας για τον Ρίτσαρντ Τζένκινς. Και εδώ η διαλεκτική του διαπλανητικού ουμανισμού. Οργιάζει χαμηλόφωνα από το πρώτο λεπτό!

• Πρώτα το στόρι παρακαλώ. Μοναχικός, παραιτημένος καθηγητής Οικονομίας (έχει σημασία αυτό), χήρος με ένα παιδί που κάπου στο βάθος, σε κάποια επιχείρηση έχει χαθεί. Εξωτερικά μισάνθρωπος, αποξενωμένος, ιδιότροπος, στρυφνός. Κολλημένος στο πρωτόκολλο και τον αυτισμό. Μοναδικό χόμπι του, από την ανάμνηση της πιανίστριας γυναίκας του, να μάθει πιάνο, να παίζει κλασική μουσική. Αλλά τίποτα δεν μπορεί να ολοκληρώσει. Ούτε μαθήματα ούτε προσωπικές σχέσεις ούτε πιάνο.

• Ώσπου μια μέρα, όταν από το Κεντάκι καταλήγει στη Νέα Υόρκη προκειμένου να παρευρεθεί σε ένα σεμινάριο για την οικονομία, υποστηρίζοντας μια διάλεξη κάποιου άλλου στην οποία ο ίδιος δεν έχει συμπληρώσει ένα «και», πέφτει σε ένα ζευγάρι λαθρομεταναστών που έχει εγκατασταθεί στο διαμέρισμά του. Κατά λάθος, όχι από πρόθεση ιδιοτελή. Ο άνδρας Παλαιστίνιος από τη Συρία, βγάζει το μεροκάματο παίζοντας στους δρόμους κρουστά από την Αφρική. Η κοπέλα, μια κατάμαυρη γαζέλα από τη Σενεγάλη. Έτσι, η χορδή των κρυμμένων συναισθημάτων του τσακίζει και ο ατσαλάκωτος καθηγητής δέχεται να τους φιλοξενήσει μέχρι να βρουν δικό τους σπίτι. Αυτό ήταν.

• Το πιάνο αντικαθίσταται από το τύμπανο της Αφρικής. Η μελωδία από τον ρυθμό. Η κλασική μουσική από τον αυτοσχεδιασμό. Ο καθηγητής βρίσκει έναν σκοπό στην προσωπική μαύρη και άραχλη ζωή. Όμως ο Παλαιστίνιος συλλαμβάνεται, φυλακίζεται και «βλέπει» απέλαση χωρίς προοπτική. Έτσι, η αλληλεγγύη του καθηγητή υπερβαίνει τον νομοταγή πολίτη. Οι διακρίσεις τον εξοργίζουν. Ο άνθρωπος «σκοτώνει» τον ρόλο του. Η ερμηνεία του Τζένκινς υποδειγματική. Τα συναισθήματά του φυλακισμένα πίσω από τα γυαλιά του. Κρυμμένα από τα σακάκι του. Στραμπουλιγμένα από τη γραβάτα του.

• Εκεί ακριβώς καταφθάνει η μητέρα του Παλαιστίνιου (Χιάμ Αμπάς, η αξιοπρέπεια της «Λεμονιάς»). Έτσι, η παγκοσμιοποίηση των συναισθημάτων και των συγκινήσεων διευρύνεται στο άπειρο. Γ ενναίος ο Τόμας ΜακΚάρθι. Ο κοινωνικός ουμανισμός του αποτυπωμένος και ενσωματωμένος σε σχέσεις ζωής. Σε ένα απίστευτο, λυτρωτικό στριπτίζ. Η Σενεγαλέζα (Ντανάι Τζεκεσάι Γκουρίρα) ο ορισμός της απόλυτης αξιοπρέπειας. Πλήρης αντιστροφή από την περιρρέουσα προκατάληψη που μας διακατέχει για τους λαθρομετανάστες.

• Ο Τρίτος Κόσμος (Συρία, Παλαιστίνη, Αφρική) απελευθερώνει τα συναισθήματα και τις συγκινήσεις του καταξιωμένου καθηγητή. Η ομολογία του συντριπτική: «Υποκρίνομαι πως δουλεύω, γράφω, διδάσκω. Στην πραγματικότητα δεν κάνω τίποτα». Τι θέλει να πει; Καλοταϊσμένη, χορτασμένη η Δύση. Ζει, καλοπερνάει, μεγαλουργεί, ρουφώντας τριτοκοσμικούς. Τι να σας πω; Περιττή η κριτική. Η συγκίνηση αληθινή. Αυτή η Αμερική, αγάπη μοναδική!

«Τhe Visitor». Αμερικανός καθηγητής Τρία πλάσματα από Παλαιστίνη και Αφρική Συγκίνηση αληθινή

ΒΑΘΜΟΙ = 7 (πηγαίνετε να μη χαθεί)

Νίσυρος και Λας Βέγκας

• «Ο αρσιβαρίστας και ο Άγγελος» της Ελένης Αλεξανδράκη με Δημήτρη Μπίτο, Κλαυδία Ζαραφω- νίτου, Σιδερή Κοντογιάννη, Λυδία Κονιόρδου. Χάος σεναριακό, επομένως ιστορία χωρίς ειρμό. Εξ όσων κατάλαβα, η κόντρα έχει να κάνει με έναν φύλακα του ηφαιστείου της Νισύρου με το παρατσούκλι Αρσιβαρίστας και έναν παραγωγό από την Αθήνα με το όνομα Άγγελος. Πρωτοφανής σύγχυση, απίστευτο κουβάρι. Μου είπαν πως από την αρχική κόπια της Θεσσαλονίκης αφαιρέθηκαν τριάντα λεπτά, αλλά στην ιδέα να το ξαναδώ με έπιασε τεταρταίος πυρετός.
  

ΒΑΘΜΟΙ = Άσε!

• «Καταδίωξη στο βουνό» (Race to witch mountain) Παιδική περιπέτεια καταδίωξης και φαντασίας με σκηνοθέτη τον Άντι Φίκμαν και πρωταγωνιστές Ντουέιν Τζόνσον, Άννα-Σοφία Ρομπ, Αλεξάντερ Λούντβιγκ, Κάρλα Γκουτζίνο. Δύο παιδιά ανώτερης, υψηλής νοημοσύνης που χρησιμοποιούν το εκατό τοις εκατό της εγκεφαλικής τους ουσίας, καταδιώκονται από ένα όπλο σατανικό, προσγειώνονται στη Γη και για καλή τους τύχη πέφτουν σε έναν άγγελο, ταξιτζή του Λας Βέγκας! Γρήγοροι ρυθμοί αλλά φτηνά οπτικά εφέ.

ΒΑΘΜΟΙ=4 (next)

Κρίμα για τη Ζέτα

• «ΣούλαΕλαΞανά» (έτσι κολλητά) Δηλαδή ΣΕΞ σε σενάριο και σκηνοθεσία Βασίλη Μυριανθόπουλου (παρέα στο σενάριο με την Όλγα Μιχαλοπούλου). Όπου την ώρα που μόνη σε δημοτικό σχολείο των Σπετσών μια κούκλα δασκάλα με το όνομα Σούλα σβήνει τριάντα κεράκια, προσκαλεί και δίνει μια τελευταία ευκαιρία σε τέσσερις μνηστήρες με ισάριθμα κουσούρια: ο τσιγκούνης (Μιχάλης Μαρίνος), ο μαμάκιας (Μέμος Μπεγνής), ο γυναικάς (Κώστας Φραγκολιάς) και ο ζηλιάρης (Μάνος Γ αβράς). Ποιος ο τυχερός; Πάντως όχι ο θεατής. Γιατί σενάριο δεν είναι μερικές χαριτωμένες ατάκες και κάποια ανέκδοτα. Αυτό το λένε καφενείο. Γιατί σκηνοθεσία δεν είναι ό,τι μου κατεβάζει η γκλάβα μου.

• Γ ια παράδειγμα, γιατί ας πούμε ο φακός σε κοντρ μπλονζέ (από πάνω προς τα κάτω). Έτσι για ποικιλία. Και γιατί η φωτογραφία δεν είναι ενσταντανέ που βγάζουμε με κινητό παρωχημένης τεχνολογίας. Το κρίμα κατευθείαν στην Ζέτα Μακρυπούλια. Δεν το περίμενα. Μου ΄ρθε κατακούτελα σαν σφαίρα από Ισραηλινό. Λάμπει από την κορυφή μέχρι τα νύχια. Γεννημένη σταρ. Θα έλεγα, και το εννοώ, η Τζούλια Ρόμπερτς χωρίς σενάριο, σκηνοθέτη και κομεντί. Αν αποβάλει την κακή συνήθεια να ποζάρει διαρκώς στον φακό και με συνεργάτες που θα σέβονται την τέχνη τους και το κοινό, μπορεί να αφήσει εποχή!

ΒΑΘΜΟΙ=3 (only Ζέτα)