ΤΟΜΑΣ ΜΑΚΑΡΘΙ: The Visitor

• ΚΡΙΤΙΚΗ
  
• Νίκος ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ
  
• ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Πέμπτη 19 Μάρτη 2009

• Η ταινία με την πρώτη ματιά δεν είναι καταγγελτική. Δε λέει τα πράγματα κατ' ευθείαν με το όνομά τους. Διάλεξε ήπιους τόνους για να κάνει την κριτική της. Ωστόσο, κανένας δεν μπορεί να της χρεώσει αναποτελεσματικότητα. Ο θεατής, έστω και με «ανάλαφρο» τρόπο, θα φτάσει στα σωστά συμπεράσματα. Θα αντιληφθεί πως συχνά η θεωρία απέχει από την πράξη. Ο ολοκληρωμένος άνθρωπος, για να είναι ολοκληρωμένος και αποτελεσματικός, οφείλει να συνδυάζει τα δυο παραπάνω.

• Ενας καθηγητής πανεπιστημίου (οικονομολόγος), φτάνοντας κοντά στην αποστρατεία (κάπως αργά, ίσως), αντιλαμβάνεται πως δεν είναι ευτυχισμένος. Τα μαθήματά του (θεωρία) μιλάνε για τον Τρίτο Κόσμο. Η ζωή του (πράξη) πνίγεται μέσα στο μεσοαστισμό. Δυο διαφορετικά άτομα μέσα στο ίδιο κορμί. Πώς να είναι ευτυχισμένος; Τα μαθήματά του (θεωρία) παραμένουν αναπόδεικτα (πράξη).

• Μέχρι να φτάσει σε ένα «τυχαίο» γεγονός, το οποίο και θα τον αλλάξει, έκανε κάποιες ανόητες και αναποτελεσματικές κινήσεις. Σπασμωδικές κινήσεις. Ακόμα και σε αυτήν την προχωρημένη ηλικία, που τα δάχτυλα (και όχι μόνον αυτά) χάνουν την ευλυγισία τους, εκείνος προσπάθησε να μάθει πιάνο, θεωρώντας, ίσως, πως με αυτό τον τρόπο θα τιμούσε την πεθαμένη γυναίκα του. Φυσικά, αποτυχία!

• Κάποια μέρα, το πανεπιστήμιο τον αναγκάζει (αυτός δεν έχει καμία όρεξη για δουλειά) να πάει στη Νέα Υόρκη και να παρουσιάσει μια οικονομική εργασία για τον Τρίτο Κόσμο. Χωρίς να το καταλάβει, το κοντέρ άρχισε να παίρνει γρήγορες - και σωστές - στροφές. Μόλις πατήσει το πόδι του στη Νέα Υόρκη και ανοίξει το εκεί σπίτι του, ανακαλύπτει πως δυο άτομα του Τρίτου Κόσμου, ένας Σύρος και μια μαύρη, που μου διαφεύγει η χώρα προέλευσης (δεν έχει, άλλωστε, σημασία), έχουν κάνει, κατά κάποιον τρόπο, κατάληψη.

• Αν η ταινία συναντούσε τον καθηγητή μερικά χρόνια νωρίτερα, πριν ακόμα μπει στη διαδικασία να ανακαλύψει το πραγματικό νόημα της ζωής του, είναι σίγουρο, θα πέταγε έξω από το σπίτι του το ζευγάρι. Σίγουρο, επίσης, είναι πως θα φώναζε την αστυνομία για τα περαιτέρω. Σε αυτή τη φάση της ζωής του, όμως, έχει γίνει διαλεκτικός (και περίεργος). Ζητάει από το ζευγάρι να μείνει μαζί του (μέχρι να βολευτούν κάπου). Μάλιστα, του το ζητάει επίμονα, σχεδόν παρακλητικά.

• Το ζευγάρι μένει και σιγά σιγά γεμίζει και το άλλο κομμάτι της ζωής του καθηγητή (η πράξη). Ολες οι οικονομικές θεωρίες του για τον Τρίτο Κόσμο, στην πράξη, βγαίνουν σκάρτες! Η ζωή (πραγματικότητα) είναι τελείως διαφορετική από αυτήν που διδάσκει στο πανεπιστήμιο. Η «βοήθεια» των «πολιτισμένων» και οικονομικά ανεπτυγμένων χωρών δεν είναι παρά μια απάτη. Η μεταχείριση αυτών των χωρών - και των ανθρώπων - είναι η χειρότερη. Ενα διαρκές κυνήγι (πέρα από την κλοπή των πρώτων υλών). Η αμερικάνικη αστυνομία (αστυνομία χώρας που «βοηθάει» τον Τρίτο Κόσμο) συλλαμβάνει τον Σύρο λαθρομετανάστη και του συμπεριφέρεται σαν σκουπίδι. Ο καθηγητής, που δεν μπορεί να πιστέψει αυτό που γίνεται, «αφού το παιδί είναι εξαιρετικός χαρακτήρας, αγαπάει τη φίλη του, σέβεται τη μητέρα του, νιώθει υποχρέωση για τον καθηγητή (στον οποίο δίδαξε τύμπανο), για την Αμερική που τον φιλοξενεί», ξεσηκώνεται και αρχίζει μια εκστρατεία για να μην τον απελάσουν.

• Φυσικά, μάντευε το αποτέλεσμα! Το κέρδος, ωστόσο, είναι πως σώθηκε ένας άνθρωπος. Ο καθηγητής! Η επαφή του με την πραγματικότητα, με τη φασιστική συμπεριφορά της πατρίδας του, τον συνειδητοποιεί. Φυσικά, δε φτάνει στα «άκρα». Παραμένει αστός (για την ώρα). Ενα δεύτερο «τυχαίο» γεγονός ίσως να τον πάει ένα ακόμα βήμα κοντύτερα στην αλήθεια. Παίζουν: Ρίτσαρντ Τζένκις, Χάαζ Σλέιμαν, Ντανάι Τζεκεσάι Γκουρίρα, Χιάμ Αμπάς, Πατρίτσια Κλάρσον.