- ΚΡΙΤΙΚΗ
- Νίκος ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ
 |
- Είναι πολύ ευχάριστο, και σχεδόν έκπληξη, με όλη αυτή την τηλεοπτική αντιγραφή, όλον αυτόν τον χυδαίο εμπορικό συρφετό των τελευταίων χρόνων, να έχεις μπροστά σου μια άρτια ελληνική ταινία η οποία, μάλιστα, να πραγματεύεται και ένα σοβαρό κοινωνικό και πολιτικό θέμα. Η ταινία του Τώνη Λυκουρέση, «Σκλάβοι στα Δεσμά τους», είναι, ακριβώς, μια τέτοια ταινία! Είναι καλοκατασκευασμένη, σκηνοθετικά προσεγμένη στις λεπτομέρειες, άκρως ικανοποιητική σαν παραγωγή. Εχει δοθεί μεγάλη προσοχή στο χώρο και στο χρόνο, στα ντεκόρ, στα κοστούμια, στις ερμηνείες και στις συμπεριφορές. Ακόμα και στην εκφορά του λόγου. Και, πάνω απ' όλα, σεβάστηκε το θέμα της, που είναι η πτώση της φεουδαρχίας και η άνοδος της αστικής τάξης στον τόπο μας (Κέρκυρα).
- Οι «Σκλάβοι στα Δεσμά τους», είναι μεταφορά στη μεγάλη οθόνη του ομότιτλου κοινωνικού (σοσιαλιστικού) μυθιστορήματος του Κωνσταντίνου Θεοτόκη. Ενός βιβλίου που σημάδεψε τα ελληνικά γράμματα, αφού είναι από τα πρώτα που γνώρισαν λογοτεχνικά στον έλληνα αναγνώστη τις καινούριες ιδέες, τις ιδέες του σοσιαλισμού των αρχών του περασμένου αιώνα. Ο συγγραφέας του βιβλίου έμεινε στην ιστορία σαν ο πατέρας του κοινωνικού (σοσιαλιστικού) μυθιστορήματος. Αυτός πρώτος πέρασε στο λογοτεχνικό προσκήνιο τις λαϊκές μάζες...
- Ο Τώνης Λυκουρέσης εκτιμώντας βαθύτατα τον μεγάλο Ελληνα διανοητή, ο οποίος, δυστυχώς, έζησε πολύ λίγο, μόλις 51 χρόνια (1872-1923), έκλεισε τα μάτια στις σειρήνες του εντυπωσιασμού και εστίασε με σεμνότητα πάνω στα μηνύματα του συγγραφέα. Προσπάθησε, δε, να μείνει τόσο πιστός στο μυθιστόρημα που, κατά κάποιο τρόπο, έβλαψε το δικό του έργο. Το οποίο, για να μη λοξοδρομήσει από το βιβλίο, δεν αυτονομήθηκε. Σε αρκετές στιγμές, μάλιστα, μοιάζει σα να εμποδίζεται να πετάξει!
- Πράγματι, το «ελάττωμα» της ταινίας είναι η πιστότητα στο συγγραφέα. Ο Λυκουρέσης δεν έλαβε υπόψη το χρόνο που πέρασε, δεν ήθελε ή δεν τόλμησε να «ερμηνεύσει» τον Θεοτόκη, όπως θα έπρεπε να κάνει. Να τον «χρησιμοποιήσει», δηλαδή, σαν αφετηρία και πάνω του να οικοδομήσει και να «εξηγήσει» αυτή τη μεγάλη κοινωνική μεταβολή (πέρασμα από τη φεουδαρχία στην αστική δημοκρατία) που πραγματεύεται, με τον τρόπο του (στο χρόνο του), το βιβλίο. Στάθηκε και αυτός, όπως ο συγγραφέας, στις «προσωπικές» ιστορίες και μέσα από αυτές προσπάθησε να μιλήσει για το γενικό. Το «προσωπικό», δε, είναι τόσο έντονο και τόσο δραματικό στην ταινία, όπως και στο βιβλίο άλλωστε, που κοστίζει στο πολιτικό (γενικό). Ο θεατής παγιδεύεται από το προσωπικό δράμα και δυσκολεύεται να κάνει τους συσχετισμούς, για τους οποίους, άλλωστε, δεν υπάρχουν πολλές νύξεις στην ταινία.
- Βέβαια, ο καθένας γνωρίζει, πως στον τόπο μας δεν υπάρχει παρελθόν και πείρα σε τέτοιου είδους κινηματογράφο. Δεν είμαστε Ιταλία, για παράδειγμα, δεν πέρασε από τον τόπο μας κάποιος Βισκόντι, και με αυτή την έννοια, ο Λυκουρέσης, περπάτησε σε σχεδόν άγνωστα μονοπάτια (Κάποιες αραιές περιπτώσεις «ιστορικών» ταινιών, όταν δεν ήταν για τα πανηγύρια, που ήταν οι περισσότερες, είχαν και αυτές τα ίδια «προβλήματα» με την ταινία του Λυκουρέση). Αυτή η ανασφάλεια έκανε τον καλό επτανήσιο δημιουργό, ας πούμε, συντηρητικό!
- Τα παραπάνω δεν ακυρώνουν σε τίποτα την ποιότητα του έργου. Οι παρατηρήσεις μου είναι προσθετικές. Εγώ παρακολούθησα με ενδιαφέρον και σεβασμό την ταινία. Σημείωσα την καλή φωτογραφία, ιδιαίτερα στα εσωτερικά, του Παναγιώτη Σαλαπάτα, τα κοστούμια του Κωνσταντίνου Ζαμάνη, τη μουσική του Μίνου Μάτσα, το μοντάζ του πολύ καλού πάντοτε άλλωστε Γιώργου Τριανταφύλλου. Και, βέβαια, τις πολύ καλές ερμηνείες όλων σχεδόν των ηθοποιών, με προεξέχουσα αυτή του Γιάννη Φέρτη.
- Παίζουν: Γιάννης Φέρτης, Ακης Σακελαρίου, Δήμητρα Ματσούκα, Ρηνιώ Κυριαζή, Χρήστος Λούλης, Κωνσταντίνος Παπαχρόνης, Ειρήνη Ιγγλέση, κ.ά. [Ριζοσπάστης, Πέμπτη 5 Μάρτη 2009]
No comments:
Post a Comment