Του Παναγιώτη Παναγόπουλου, Η Καθημερινή, Πέμπτη, 13 Nοεμβρίου 2008
Κοινωνική. Σκηνοθεσία: Ντένις Γκάνζελ. Πρωταγωνιστούν: Γιούργκεν Φόγκελ, Φρέντερικ Λάου, Μαξ Ρίμελτ, Τζένιφερ Ούλριχ, Κριστιάνε Πάουλ, Γιάκομπ Μάτσεντς
Ένα νέο ρεύμα ταινιών, που ασχολούνται με αιχμηρά θέματα που προκύπτουν από τη γερμανική ιστορία, έχει αρχίσει να δημιουργείται τα τελευταία χρόνια στη γερμανική κινηματογραφική παραγωγή. Η «Πτώση», η «Σόφι Σολ», το πρόσφατο «Σύμπλεγμα Μπάαντερ-Μάινχοφ» και τώρα το «Κύμα», εξετάζουν από απόσταση ιστορίες, αληθινές ή φανταστικές, που έχουν σχέση με το τραυματικό παρελθόν του γερμανικού λαού και τη σχέση του με ακραίες συμπεριφορές.
Ανησυχητικές διαπιστώσεις
Ο Ντένις Γκάνζελ διάλεξε να μεταφέρει σε ένα γερμανικό σχολείο την ιστορία ενός πραγματικού κοινωνικού πειράματος, που πραγματοποιήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’60 σε ένα σχολείο της Καλιφόρνια. Τα ανησυχητικά αποτελέσματα για την ευκολία, με την οποία οι μαθητές προσαρμόζονται στις συνθήκες και τη νοοτροπία ενός αυταρχικού καθεστώτος, παίρνουν ταχύτερους κινηματογραφικούς ρυθμούς στην ταινία του Γερμανού σκηνοθέτη. Στόχος του, να δώσει ένταση στην ιστορία και τα καταφέρνει. Από την άλλη πλευρά όμως, το γεγονός ότι τα γεγονότα διαδραματίζονται μέσα σε ένα διάστημα μόλις μιας εβδομάδας, αποδυναμώνει την αληθοφάνεια της ιστορίας.
Στην πρακτική εφαρμογή
Σε ένα γερμανικό σχολείο διοργανώνεται μια εβδομάδα διδασκαλίας ιδεολογιών. Ενας προοδευτικός καθηγητής, που θέλει να διδάξει την αναρχία, βρίσκει στα χέρια του τελικά το μάθημα της απολυταρχίας. Αρχίζοντας ανόρεχτα να το διδάσκει, προτείνει στους μαθητές να κάνουν πρακτική εφαρμογή, βάζοντας κάποιους αυστηρούς κανόνες, στους οποίους όλοι θα πρέπει να υπακούουν. Ο Ράινερ, ο καθηγητής, δεν είναι ο τυπικός δάσκαλος. Εχει φιλική σχέση με τους μαθητές του, ακούει «Ramones» και αμφισβητεί τις αγκυλώσεις του εκπαιδευτικού συστήματος. Αλλά προκαλεί και τους μαθητές του, που υποστηρίζουν ότι ποτέ πια στη Γερμανία δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί και αντίστοιχο του ναζισμού.
Τα πράγματα στην αρχή είναι απλά. Θα πρέπει να σηκώνονται όταν θέλουν να πάρουν τον λόγο. Οι κανόνες όμως γίνονται όλο και περισσότεροι, όλο και αυστηρότεροι. Οι μαθητές υποχρεώνονται να φορούν στολή, ένα άσπρο πουκάμισο και τζιν παντελόνι, δίνουν ένα τίτλο στο ενδοσχολικό τους «κίνημα» και υιοθετούν έναν χαιρετισμό με φασιστικές αναφορές, με το χέρι σηκωμένο να κάνει την κίνηση του κύματος.
Προς έκπληξη του καθηγητή, το «Κύμα» αρχίζει να φουσκώνει και να απλώνεται σαν τσουνάμι στο σχολείο. Όλο και περισσότεροι μαθητές γοητεύονται από την ιδέα του να ενταχθούν σε μια δυναμική ομάδα, ειδικά μαθητές σαν τον Τιμ, που είναι μοναχικοί και αποκλεισμένοι στην κανονική ζωή του σχολείου. Όσοι αμφισβητούν το «Κύμα» περιθωριοποιούνται, ενώ δεν θα αργήσουν να ξεσπάσουν φαινόμενα βίας. Σε έναν αγώνα πόλο του σχολείου, η ένταση που δημιουργείται κάνει τον Ράινερ να διαπιστώσει ότι τα πράγματα έχουν ξεφύγει από τον έλεγχο. Όμως μπορούν να συγκρατηθούν; Η θεωρία του Ράινερ αποδεικνύεται, όμως θα έχει τραγική κατάληξη για κάποια από τα υποκείμενα του πειράματος.
Η ιδέα που προσπαθεί να αποδείξει η ταινία, ότι δηλαδή οι άνθρωποι μπορούν γοητεύονται από την ιδέα της δύναμης, ακόμη κι όταν εκφράζεται μέσα από ένα απολυταρχικό σύστημα, είναι ίσως προφανής. Ωστόσο, ο Γκάνζελ δίνει γρήγορο κινηματογραφικό ρυθμό και ζωντάνια στην ταινία, που ενισχύεται από το φροντισμένο σάουντρακ.
Από τις ερμηνείες ξεχωρίζει ο Γιούργκεν Φόγκελ στον ρόλο του καθηγητή και ο Φρέντερικ Λάου που παίζει τον νεαρό απομονωμένο μαθητή, ο οποίος βρίσκει τον εαυτό του στο «Κύμα».
No comments:
Post a Comment