Ο Αμερικανός σκηνοθέτης μιλάει στην «Κ» για τη νέα ταινία του «Ο Μπους έχει μεγάλη επιθυμία και θέληση, αλλά δεν ξέρει τι θέλει. Θέλει ελευθερία και δημοκρατία για τον κόσμο. Αυτό είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να σκεφτεί ως πολιτική. Και χειραγωγείται από άλλους. Είναι σαφές ότι έχει θέμα με τον πατέρα του». Στη νέα του ταινία ο Ολιβερ Στόουν περιγράφει διακριτικά τη διακυβέρνηση Τζορτζ Μπους και τον παρουσιάζει σαν ένα παιδί που προσπαθεί να φανεί ικανό στα μάτια του πατέρα του, του πρώην προέδρου. O 62χρονος σκηνοθέτης απάντησε στην «Κ» για την κριτική που δέχθηκε, αλλά και για τις προσδοκίες του από τον Μπαράκ Ομπάμα.
Ο σκηνοθέτης Ολιβερ Στόουν λέει ευθαρσώς τη γνώμη του για τον Τζορτζ Μπους, την ταινία «W.» και την κριτική που δέχθηκε
Συνέντευξη στον Παναγιωτη Παναγοπουλο, Η Καθημερινή, Kυριακή, 23 Nοεμβρίου 2008
Η πρόκληση περιέχεται σε όλες σχεδόν τις ταινίες του Ολιβερ Στόουν, του Αμερικανού σκηνοθέτη, που έχει συνδέσει το όνομά του με την αμφισβήτηση. Οσο κι αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς μαζί του, οφείλει να παραδεχτεί την τόλμη του, καθώς και το ότι ο Στόουν υποστηρίζει με επιμονή τις θέσεις του. Ακόμη κι αν δεν είναι εκείνες που οι άλλοι περιμένουν από εκείνον. Παράδειγμα ο «W.», η ταινία που γύρισε για την προεδρία του Τζορτζ Μπους με πρωταγωνιστή τον Τζος Μπρόλιν. Ολοι περίμεναν από τον Στόουν μια ταινία επιθετική, ένα έργο καταγγελίας για τις πρωτοφανείς πράξεις της διακυβέρνησης Μπους. Ωστόσο, εκείνος γύρισε μια ταινία, που λέει όλα αυτά με πιο διακριτικό τρόπο και, από την άλλη μεριά, παρουσιάζει τον απερχόμενο πρόεδρο σαν ένα παιδί που προσπαθεί να φανεί ικανό στα μάτια του πατέρα του, του πρώην προέδρου. Ο Ολιβερ Στόουν ήταν ένα από τα τιμώμενα πρόσωπα του 49ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, όπου τιμήθηκε με Χρυσό Αλέξανδρο και παρουσίασε τον «W.». Εκεί, ύστερα από ένα βαρύ πρόγραμμα που περιελάμβανε ένα masterclass και μια συνέντευξη Τύπου, ο 62χρονος σκηνοθέτης απάντησε στις ερωτήσεις της «Κ» για τη ματιά του επάνω στην προεδρία Μπους, τις προσδοκίες του από τον Μπαράκ Ομπάμα, αλλά και τις αντιλήψεις που επικρατούν στην Αμερική.
- Θα σας λείψει ο Τζορτζ Μπους;
- Αν θα μου λείψει; Οχι βέβαια! Το μόνο που θα μου λείψει είναι οι «μπουσισμοί» του, ο τρόπος που μιλάει. Είναι αστείος.
- Ηταν όμως ένας πρόεδρος που σας έδινε αφορμές να αντιδράσετε.
- Ημουν θυμωμένος μαζί του, τον μισούσα στο πρώτο κομμάτι της θητείας του, όταν πήγε στο Ιράκ, επειδή είμαι βετεράνος του Βιετνάμ. Ομως, το μίσος φτάνει μέχρις ενός σημείου. Μπορεί να τον μισούσα, αλλά την ίδια στιγμή με συνάρπαζε. Ετσι, όταν αποφάσισα να κάνω την ταινία, λειτούργησα ως δραματουργός. Εγινα αυτός που μισούσα, μπήκα στη θέση του. Είμαι σίγουρος ότι, όταν ξυπνάει το πρωί, αισθάνεται ότι είναι ένας καλός άνθρωπος. Είναι σημαντικό αυτό για έναν δραματουργό. Να μπαίνει στη θέση του ανθρώπου που περιγράφει. Ετσι, εξηγώ την προσωπικότητα του Μπους με τον τρόπο που ο ίδιος βλέπει τον εαυτό του. Είμαι σίγουρος πως υποτιμά τον εαυτό του, ότι τον βάζει σε μια κρεμάλα. Δεν χρειάζεται να τον κρίνω περισσότερο, απλώς θέλω να δείξω τι κάνει και πώς είναι.
Δραστικό πραξικόπημα
- Κάνετε μια βιογραφική ταινία μέσα στα γεγονότα. Δεν θα έπρεπε να υπάρχει κάποια χρονική απόσταση για να λειτουργήσει καλύτερα;
- Θα μπορούσε να υπάρχει και απόσταση, όμως οι πληροφορίες για το τι έχει κάνει, υπάρχουν. Εχουν γραφτεί τα πάντα. Οι νέες έρευνες από το 2005 μάς λένε ακριβώς ό,τι έγινε κατά τη διάρκεια της προεδρίας του. Εγώ το ονομάζω δραστικό πραξικόπημα, με την έννοια ότι μια μικρή ομάδα πήρε όλη την εξουσία, παρέβη όλους τους νόμους, λέγοντας ότι μια εκτελεστική εξουσία μπορεί να κάνει τα πάντα σε καιρό πολέμου και είπαν ότι κάνουν τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Ετσι, η εκτελεστική εξουσία δεν μπορούσε να ελεγχθεί από τη νομοθετική και τη δικαστική εξουσία. Δεν ξέρω πώς λειτουργούν τα πράγματα στην Ελλάδα, αλλά στην Αμερική η ισορροπία ανάμεσα στις εξουσίες είναι ζωτικής σημασίας. Ετσι ο πρόεδρος μετατράπηκε σε βασιλιά, τον Γεώργιο Δ΄. Η εισβολή στο Ιράκ είναι μόνο ένα κομμάτι της ιστορίας. Ενα πολύ ενδιαφέρον κομμάτι βέβαια, επειδή έχει καλυφθεί από τα Μέσα, όμως η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για μια πολύ μεγαλύτερη ιστορία. Στο τέλος της ταινίας, μπορεί να συμπαθείς τον Τζος Μπρόλιν που παίζει τον Μπους, όμως υπάρχει μια καμπύλη σ' αυτή τη συμπάθεια. Σκέφτεσαι ότι μπορεί να είναι ένας συμπαθητικός τύπος, αλλά μια τεράστια καταστροφή ως πρόεδρος.
- Πολλοί, ανάμεσά τους ακόμη και ο Ρίτσαρντ Ντρέιφους, που παίζει τον ρόλο του Ντικ Τσένι, σας επέκριναν λέγοντας ότι θα έπρεπε να είστε πιο επιθετικός. Τι τους απαντάτε;
- Νομίζω ότι δεν χρειαζόταν, γιατί ό,τι έπρεπε να γίνει, ο Μπους το καταφέρνει από μόνος του. Ο Τζος Μπρόλιν μπορεί να τον κάνει πιο συμπαθητικό, όμως τα γεγονότα είναι αυτά. Δεν αλλάξαμε την ιστορία. Δεν έπρεπε να κάνω κάτι περισσότερο. Είναι όπως λέμε, σαν να πυροβολείς ψάρια σ' ένα βαρέλι. Τόσο εύκολο. Ο Μπους είναι ένας άντρας με μεγάλη φιλοδοξία, αλλά όπως φαίνεται και σε μια σκηνή της ταινίας, βρίσκεται στο γήπεδο και η μπάλα δεν φτάνει ποτέ στα χέρια του. Εχει μεγάλη επιθυμία και θέληση, αλλά δεν ξέρει τι θέλει. Θέλει ελευθερία και δημοκρατία για τον κόσμο. Αυτό είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να σκεφτεί ως πολιτική. Και χειραγωγείται από άλλους, επειδή δεν είναι και ο εξυπνότερος στον κόσμο. Είναι σαφές ότι έχει θέμα με τον πατέρα του. Θέλει να του αποδείξει κάτι και να φανεί ότι είναι πιο ισχυρός, γιατί αυτό πιστεύει ότι είναι πιο σημαντικό. Επικαλείται την αγάπη και τον χριστιανισμό, αλλά η επιθετικότητα και η δύναμη είναι αυτά που έχουν σημασία για εκείνον. Πιστεύω ότι έχει αγάπη μέσα του, αγάπη για τη γυναίκα και την οικογένειά του. Αλλά ο θυμός και η επιθετικότητα τα αναιρούν.
Ελπίδα με τον Ομπάμα
- Τα πράγματα τώρα έχουν αλλάξει. Νιώθετε την ελπίδα που υπάρχει στη χώρα;
- Ναι, υπάρχει ελπίδα. Βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, υπάρχει όμως και ελπίδα πως ο Ομπάμα θα κινηθεί προς τη σωστή κατεύθυνση.
- Γνωρίζετε την εικόνα της Αμερικής στον υπόλοιπο κόσμο. Πιστεύετε ότι μπορεί να αλλάξει εύκολα; Και με ποιες κινήσεις του Ομπάμα;
- Και μόνο με την εικόνα του και τη φύση της προσωπικότητάς του, ο Ομπάμα έχει αρχίσει να αλλάζει τα πράγματα. Ομως δεν ξέρω τι μπορεί να κάνει για να αλλάξει την αντίληψη της αυτοκρατορίας, της ιδέας του κράτους αστυνόμευσης, της χρηματοδότησης της άμυνας, του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, των απειλών εναντίον των πάντων. Δεν ξέρω πώς μπορεί να τα κάνει όλα αυτά χωρίς να φανεί αδύναμος. Γιατί στην Αμερική, πάνω απ' όλα, δεν πρέπει να φαίνεσαι αδύναμος. Είναι μέσα στην κουλτούρα μας. Εχουμε μια στρατιωτική κουλτούρα.
- Είσαστε από τους σκηνοθέτες που προσπαθούν να κάνουν ταινίες με άποψη και έρευνα. Νιώθετε μοναδική περίπτωση στην κινηματογραφική βιομηχανία;
- Πιστεύω ότι έχω αναπτύξει την άποψή μου για τα πράγματα από εμπειρίες ζωής και ότι οι απόψεις μου τρομάζουν πολλούς. Υπάρχουν αρκετοί που νομίζουν ότι οι ταινίες μου βασίζονται σε ταχυδακτυλουργικά κόλπα και σε ψευδαισθήσεις και δεν θέλουν να ξέρουν τι πιστεύω. Ομως αυτή είναι η ζωή μου. Οποτε με ρωτούν την άποψή μου τη λέω και θέλω να κάνω ταινίες που να προκαλούν την έκπληξη. Πάντα οι άλλοι νομίζουν ότι θα κάνω κάτι και τελικά κάνω κάτι άλλο. Οπως και στο «W.». Πίστευαν ότι θα επιτεθώ στον Μπους, αλλά δεν το έκανα. Θέλουν να με βάλουν σε ένα κουτί.
- Πιστεύετε ότι οι Αμερικανοί κινηματογραφιστές θα πρέπει να επικοινωνούν περισσότερο με τον υπόλοιπο κόσμο; Οπως και οι ηγέτες της χώρας;
- Θα πρέπει να αρχίσω μια ευχετήρια λίστα… Νομίζω ότι ο Ομπάμα θα είναι πολύ πιο ανοιχτός. Αν συμπεριφερόμαστε σαν κυνηγόσκυλο, θα είναι πάντα δύσκολο να κάνουμε συμφωνίες. Μακάρι η Αμερική να ξαναβρεί τον εαυτό της ως χώρα που διαπραγματεύεται, που ενδιαφέρεται για την ειρήνη και όχι για το δικό της συμφέρον. Οσο για τους κινηματογραφιστές… Αν κάνεις ταινίες έξω από την Αμερική, είναι πάντα δύσκολο να τις πουλήσεις εκεί μετά. Εχουμε μια εθνοκεντρική και απομονωμένη κουλτούρα. Ομως η μητέρα μου ήταν Γαλλίδα, έτσι πάντα ένιωθα ότι δεν ταιριάζω πουθενά.
Οι ταινίες των προέδρων
Οι μορφές των προέδρων της Αμερικής ασκούν ιδιαίτερη γοητεία, όπως φαίνεται στον Ολιβερ Στόουν. Ο «W.» δεν είναι η πρώτη ταινία του με θέμα -και τίτλο- το όνομα ενός Αμερικανού προέδρου. Το 1991 ο Στόουν γύρισε το «JFK», με θέμα τις θεωρίες συνωμοσίας για τη δολοφονία του Τζον Κένεντι, μια ταινία που προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση, καθώς επανέφερε ένα ευαίσθητο θέμα για τον πιο αγαπημένο -τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα- πρόεδρο της Αμερικής. Το 1995 ο Στόουν γύρισε το «Nixon», μια ταινία για μια λιγότερο αγαπητή προεδρική προσωπικότητα, με πρωταγωνιστή τον Αντονι Χόπκινς στον ρόλο του προέδρου που συνδέθηκε με το σκάνδαλο του Γουότεργκεϊτ. Και ενώ ο Στόουν είχε αποφασίσει να μην ξαναγυρίσει ταινία με πρωταγωνιστή πρόεδρο, προέκυψε ο Τζορτζ Μπους. Η πορεία της θητείας του ήταν τόσο θυελλώδης -«καταστροφή» τη χαρακτηρίζει ο Στόουν- που ο Αμερικανός σκηνοθέτης θεώρησε ότι δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, παρά ακόμη μια ταινία για να εξηγήσει ποιος είναι ο άνθρωπος πίσω από αυτές τις πράξεις.
No comments:
Post a Comment