Κοινωνία, ο Ηλίας σου είμαι!

Του Δημήτρη Δανίκα, ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 27 Νοεμβρίου 2008

Νεκροί σώζουν ζωντανούς.

Ύστερα από πενήντα χρόνια, Σακελλάριος και Γιαννακόπουλος «επιστρέφουν» με το σενάριο το θρυλικό και ξελασπώνουν από την ανυποληψία και την πληξάρα το ελληνικό καφενείο το κινηματογραφικό!
Δύο οι πυλώνες του Σινεμά. Πριν από τη σκηνοθεσία, πριν απ΄ όλα τα τεχνικά. Σενάριο και καστ. Έτσι και οι σιδερόβεργες των θεμελίων αντέξουν σε κάθε σεισμό, τότε ο σκηνοθέτης πίνει το καφεδάκι του και παριστάνει τον τροχονόμο των ηθοποιών. Υπερβολές; Μπορεί. Αν όμως δείτε το ριμέικ του «Ηλία», θα καταλάβετε τι θέλω να πω. Άχρωμη, άγευστη, αμήχανη και εντελώς απρόσωπη η σκηνοθεσία του Νίκου Ζαπατίνα. Και τι μ΄ αυτό; Απλώς το παλικάρι έχασε μεγίστη ευκαιρία να υπογράψει αριστούργημα μοναδικό. Παρ΄ όλα αυτά, τα γέλια από το δεύτερο ημίχρονο και μετά σε κάνουν να κυλιέσαι στο πάτωμα και να κινδυνεύεις να πάθεις έμφραγμα από τα κακαρίσματα τα πολλά. Πού οφείλεται αυτό; Πρώτα στο ιδιοφυές σενάριο των δύο νεκρών και αμέσως μετά στον Πέτρο Φιλιππίδη, ο οποίος καταφέρνει στα ίσια να κερδίσει μια θέση στο πλευρό του Κώστα Χατζηχρήστου χωρίς να τον αντιγράψει ούτε λεπτό.

Όπως καταλαβαίνετε, ένα το μοναδικό κριτήριο κάθε κωμωδίας, ανεξαρτήτως προέλευσης, ονομάτων και ιστορίας. Το γέλιο. Αυτονόητο. Γελάς; Ε, είναι καλή. Δεν γελάς; Για τα μπάζα η δουλειά. Τόσο απλά. Όλα τ΄ άλλα απλώς φλυαρίες, εγκεφαλικοί αυνανισμοί και σχηματικές θεωρίες. Έχουμε και λέμε λοιπόν. Ο Πετράν ξελασπώνει τον Ζαπατίνα. Οι δύο μεγάλες σκηνές, η πρώτη μέσα στο σπίτι της χαρτοπαίκτρας της Αλέκας και η δεύτερη στο αστυνομικό τμήμα όπου παραδίδει μαθήματα αθάνατης ελληνικής πονηριάς επιπέδου Οδυσσέα, σε στέλνουν αδιάβαστο από τα γέλια. Ο Θανάσης Τσαλταμπάσης, ο Θωμάς ντε, δηλαδή ο Θανάσης Βέγγος, στο πρώτο ημίχρονο αμήχανος και σχεδόν «αόρατος». Από τη στιγμή που συλλαμβάνεται και πέφτει πάνω στον Ηλία, ανάβει τη μηχανή και ενσωματώνεται στο κλίμα. Η σύγκριση με τον Βέγγο τον αδικεί. Εδώ που τα λέμε δεύτερο Βέγγο η Ελλάδα δεν έχει βρει. Αν τώρα προσθέσω σε όλα αυτά και την Μπαζάκα, που παίζει την Αλέκα με το δικό της στυλ, καθώς και τον πάντα σωστό και καλό Αντώνη Αντωνίου (τον Λάμπρο), τότε καταλήγω πως πλειοψηφικά το καστ μια χαρά, να ΄ναι καλά όλα τα παιδιά. Για να τελειώνω με την «κατασκευή», δυο λόγια για τη σκηνοθεσία, την άχρωμη και γραφική. Χωρίς ίχνος ρίσκου, χωρίς έμπνευση μικρή. Τη μια στιγμή να μαϊμουδίζει Αθήνα του ΄50 και την άλλη να παριστάνει τη σημερινή. Μα πώς μπορεί! Το κείμενο πλούσιο σε αφορμές και σε πολυεπίπεδες κοινωνικές αναφορές. Ακόμα και ένα ταλαντούχο μειράκιον κινηματογραφικής σχολής θα σκάλι ζε τα πάντα από την αρχή. Λάθος επιλογή.

Άφησα τελευταία τη σεναριακή γραφή. Σπουδαία στιγμή. Το ριμέικ μ΄ έκανε να δω και να απολαύσω μια ιστορία απίστευτα πολυεπίπεδη, ουσιαστική και αυθεντική. Προσέξτε τη διαβολεμένη διαδικασία, όπου δράση, ίντριγκα και χαρακτήρες διαπλέκονται αρμονικά με την κοινωνία. Έτσι σκόρπια όπως τα εξέλαβα βλέποντας την ταινία. Ο Ηλίας, ο Θωμάς και ο Βαγγέλης (Κώστας Αποστολάκης) εξ ανάγκης καταστρώνουν αυτήν την άπαικτη ληστεία. Η οποία παρεμπιπτόντως αναφέρεται στο ιταλικό «Ο κλέψας του κλέψαντος». Εξ ανάγκης, γιατί άνεργοι, χωρίς ψωμί. Αντιθέτως η ερίτιμος κυρία Αλέκα μετά του ευυπόληπτου συζύγου της κλέβουν και εξαπατούν για να ικανοποιήσουν το βίτσιο τους και τη χαρτοπαικτική τους μανία. Έτσι το κατώτερο προσωπικό αναδεικνύεται σε ανώτερο και τούμπα η ταξική διάταξη της κοινωνίας. Δεν τελειώσαμε. Ανώτερος ο δείκτης ευφυΐας του Ηλία απ΄ αυτόν του αξιωματικού της Αστυνομίας. Αίλουρος Οδυσσέας, κατευθείαν απόγονος του Καραγκιόζη και του Θεάτρου Σκιών. Ο κλασικός τύπος της ελληνικής περιπέτειας. Διαφεύγει, επιβιώνει και διαρκώς τα καταφέρνει. Ακολουθεί δικά του μονοπάτια. Ασύλληπτος και πονηρός. Αμ, πώς αλλιώς! Η μεταμφίεση του Ηλία κλασική συνταγή. Κλεφτρόνι ο αστυνομικός. Έξω κούκλα, μέσα πανούκλα. Ποιος ο κλέφτης, ποιος ο αστυνομικός; Μα ο κλέφτης είναι τίμιος και σωστός. Αντιθέτως ο αστυνομικός, δηλαδή ο νόμος, κωθώνι και αραχτός. Ποιος λοιπόν ο καλός; Εδώ σε θέλω. Αυτός ο σημειολογικός ο άξονας ο τρομερός. Καταλάβατε παιδιά της βαριάς κουλτούρας; Οι αθάνατοι ημών πρόγονοι παραδίδουν από τον τάφο τους μαθήματα σημειολογίας. Έτσι ακριβώς. Γιατί αν κάνουμε μια απλή αναγωγή, τότε ολόκληρη η φτωχή πλην τιμία Ελλάς είναι αυτός ο Ηλίας με τον οποίο γελάς. Μαϊμού του νόμου από τη μια. Η γάτα του δρόμου από την άλλη. Μέσα, έξω και πλαγίως. Έτσι πορευόμαστε τους τελευταίους αιώνες. Έτσι υπάρχουμε, έτσι διαφεύγουμε, έτσι επιβιώνουμε. Ο Ηλίας σύμβολο μιας πρωτοφανούς, ελληνικής παραδοξολογίας. Κοινωνία, ο Ηλίας σου είμαι!

«Ο Ηλίας του 16ου»

Μόνο το δεύτερο ημίχρονο Άχρωμη σκηνοθεσία Εξαιρετική του Πέτρου Φιλιππίδη

η ερμηνεία

ΒΑΘΜΟΙ=

Ξεκαρδιστικό!

Κουράγιο, η αγάπη δεν πεθαίνει ποτέ

Από την Ευρώπη (Γερμανία), η τρίτη και τελευταία πρεμιέρα αυτού του επταημέρου. Τίποτα δεν είναι τυχαίο, τίποτα συμπτωματικό. Ο λόγος απλός. Τα action movies και τα χάρτινα ντεκόρ, οι πιτσιρικάδες τα μασάνε στο download. Τόσο, σου λέει, αξίζουν. Εικόνες της μιάμισης δραχμής. Αντιθέτως, έτσι και η ιστορία έχει ψαχνό και κάποιο «θέμα» ιδιαίτερο και ελκυστικό, να τη πετιέται από τον κινηματογράφο τον ευρωπαϊκό!

«Cherry blossoms»- Ανθισμένες κερασιές- της Ντόρις Ντόρι με πρωταγωνιστή τον ασπρομάλλη Έλμαρ Βέπερ να ραντίζει το κοινό με ρεσιτάλ ερμηνευτικό. Το στόρι άκρως συγκινητικό. Και είναι γερμανικό. Αν είναι δυνατόν. Έχουμε και λέμε λοιπόν. Συνταξιούχος και χήρος με τρία παιδιά (κάτι σαν τον βασιλιά Ληρ) είναι απαρηγόρητος από την απώλεια και τη μοναξιά, Χωρίς εσένα δεν μπορώ να ζήσω πια. Αποφασίζει λοιπόν να ταξιδέψει μέχρι την Ιαπωνία και με τον γιο του που δουλεύει εκεί να συγκατοικήσει προσωρινά. Ο λόγος έχει να κάνει με την ανοικτή πληγή και τον καημό που έχει στην καρδιά. Ιαπωνία, ο αγαπημένος προορισμός της αγαπημένης του που έφυγε μακριά. Οι ανθισμένες κερασιές, αυτό το όνειρο της αγάπης του που τον κοιτάει

«Ανθισμένες κερασιές»

Συνταξιούχος μόνος στην ερημιά Ευτυχώς υπάρχει μια φιλική καρδιά Τρυφερό και γλυκόπικρο

ΒΑΘΜΟΙ=5 1/2

(ψίχουλα αγάπης)

από ψηλά. Στην αρχή αμήχανος και ξένος ανάμεσα σε ξένους. Ακόμα και για τον γιο του, που τον έχει πάρει η μπάλα της δουλειάς. Στη συνέχεια, με τον χώρο συμφιλιωμένος. Μια νεαρή, μοναχική ύπαρξη από την Ιαπωνία αρχίζει να του κάνει συντροφιά. Τα παιδιά του τον αντιμετωπίζουν με περιφρόνηση γλυκιά. Από μια ξένη η συντροφική, ανιδιοτελής καρδιά. Α few good men. Λίγοι καλοί άνθρωποι. Ούτε συγγενείς, ούτε παιδιά. Πάντα με τα μάτια ανοικτά. Διαθέσιμος σε κάθε φιλική, ανθρώπινη, ζεστή συντροφιά.

Στρωτή η σκηνοθεσία, ευπρεπείς όλες οι ερμηνείες, εξωτικοί οι χώροι, politically correct η ιστορία. Ο κόσμος σκληρός και αφιλόξενος. Όμως, σε κάθε γωνιά κτυπάει μια καρδιά. Η Αγάπη ποτέ δεν πεθαίνει. Κουράγιο παιδιά. Ποτέ δεν είναι αργά. Κοινοτοπίες δηλαδή, αλλά με εικόνες που εκπέμπουν αισθήματα ζεστά!

Για όλα φταίει ο μπαμπάς

Το ΄γραψα από τη Θεσσαλονίκη. Το «W» του Όλιβερ Στόουν, πολιτική βιογραφία στα χαρτιά. Γιατί, στην πράξη, μία ακόμα σπαγκέτι ιστορία με τίτλο «Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος». Όπου καλός ο Κόλιν Πάουελ, ο τέλειος δημοκρατικός. Κακός ο Ντικ Τσέινι, ο σατανικός. Και άσχημος, ο Τζορτζ Μπους junior ο χαζός!

Το πρόβλημα δομικό. Όποιος απομονώσει τον πολιτικό από το περιβάλλον, τους συσχετισμούς και τις αληθινές, υπαρκτές δυνάμεις που τα νήματα κινούν, τότε αντί για πολιτική, καταλήγει στην πλαστογραφία τη συνειδητή. Παράδειγμα, η ιστορία του Μπους. Ποια τα νεανικά ολισθήματα του παιδιού; Μα φυσικά τα ξενύχτια, τα ποτά και τα κορίτσια. Σιγά τον κολασμένο αρχηγό. Πάμε παρακάτω. Ποιο το πρόβλημα που τον έκανε κακό; Μα φυσικά η κόντρα που είχε με τον πατέρα του και πρόεδρο των ΗΠΑ. Η υποτίμηση του senior για τον junior φταίει για τους τρεις πολέμους που κήρυξε η Αμερική σε Αφγανιστάν, Ιράκ και τρομοκρατία. Ψυχανάλυση επιπέδου πρώτου έτους του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δέρνει ο πατέρας τον γιο, δέρνει εκείνος τον λαό. Δηλαδή αν ο μπαμπάς δεν δημιουργούσε σύνδρομο κατωτερότητας στον γιο, μια χαρά ο Μπους για τον Ιρακινό. Και ποιος ο σύμβουλος ο τρομερός; Μα φυσικά ο Ντικ Τσέινι ο σατανικός. Ε, δεν θα το πιστέψετε. Κάπου στη μέση αυτής της σχηματικής ιστορίας, έπιασα τον εαυτό μου να τρέφει αισθήματα συμπάθειας και συμπόνιας γι΄ αυτόν!

Τώρα αν πάρω στα σοβαρά αυτό το πολιτικό χρονικό, θα καταλήξω σε κάτι εξωφρενικό. Ο Τζορτζ Μπους senior, ένας από τους σπουδαιότερους και σοφότερους προέδρους της Αμερικής. Όχι μό νο γιατί έκανε έναν πόλεμο- εναντίον του Σαντάμ- χωρίς να ανοίξει μύτη αμερικανική, αλλά και επειδή από την αρχή είχε προβλέψει το χαμηλό ΙQ του υιού και προσπάθησε να τον αποτρέψει από την πολιτική. Έλεος δηλαδή!

Το ίδιο πρόβλημα και στην κατασκευή. Μία σκηνή από το παρελθόν, μία δεύτερη με τον Μπους και το υπουργικό του συμβούλιο να καταστρώνουν επιχείρηση πολεμική. Με έναν λόγο, σαν να διαβάζεις ρεπορτάζ γραμμένο στο πόδι και συρραφή ανεκδότων που κυκλοφορούν για τον Μπους. Έξω από το κάδρο οι κυρίαρχες πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις του κατεστημένου. Έξω από το κάδρο η χειραγώγηση του κοινού. Έξω από το κάδρο η μεγάλη οικογένεια των Δημοκρατικών, που σε πολλές κρίσιμες επιλογές συμφώνησαν και ακολούθησαν τον αρχηγό. Έξω το παρασκήνιο το καταλυτικό.

Μέσα σ΄ αυτό το χάρτινο ανθρώπινο ντεκόρ, σχηματική και η ταυτοπροσωπία του Τζος Μπρόλιν με τον W. Θα μέτρησα και δέκα φορές να τρώει με λαιμαργία χάμπουργκερ παχουλό και ο φακός του Στόουν να τον παραμορφώνει, ώστε με κανίβαλο να τον κάνει να μοιάζει. Ύπουλο το κτύπημα, εύκολο το γύρισμα. Κάτι περισσότερο έξυπνο, παρακαλώ, ώστε να αποδειχθεί το υψηλό ΙQ του Στόουν έναντι του πανάθλιου εχθρού. Όλοι οι άλλοι, δηλαδή Τζέιμς Κρόμγουελ (πατήρ Μπους), Ρίτσαρντ Ντρέιφους (Ντικ Τσέινι), Τζέφρι Ράιτ (Κόλιν Πάουελ), Θάντι Νιούτον (Κοντολίζα Ράις) καλοφτιαγμένες καρικατούρες, κατάλληλες για εφήμερες γελοιογραφίες!

«W»

Σπαγκέτι πολιτική βιογραφία Γ ια όλα φταίει ο μπαμπάς Χαζούλης συμπαθητικός

ΒΑΘΜΟΙ=4

(για Αμερικανάκια με ΙQ Μπους)