«Without» με ωραίες εικόνες

Προ-βολές

Tης Μαριας Κατσουνακη, Η Καθημερινή, Tρίτη, 18 Nοεμβρίου 2008

Οι πρώτες ενδείξεις από την ελληνική παραγωγή της χρονιάς μοιάζουν με τα βήματα του κογιότ πάνω από το κενό. Πώς για μερικά δευτερόλεπτα, πριν καταβαραθρωθεί, το συμπαθές κογιότ πιστεύει ότι βρίσκεται σε στέρεο έδαφος; Ετσι και οι Ελληνες σκηνοθέτες. Κινούν τα πόδια τους με αυτοπεποίθηση, πείσμα (μήπως και στενοκεφαλιά) ή άγνοια, θέλοντας να διαψεύσουν τους νόμους της βαρύτητας. Η μόνη ταινία μυθοπλασίας που, προς το παρόν, διεκδικεί θέση σε ένα κινηματογραφικό περιβάλλον με διεθνείς όρους, ακόμη και αν κοινό και κριτική την υποδέχτηκαν με διφορούμενες αντιδράσεις και ενστάσεις, είναι το «Without» του Αλέξανδρου Αβρανά.

Ο σκηνοθέτης, με γόνιμη θητεία και αναγνώριση ως εικαστικός καλλιτέχνης, υπογράφει την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του. Το βλέμμα του βιντεοαρτίστα, που διατρέχει όλο το φιλμ, είναι το μεγάλο προσόν αλλά και η μεγάλη αδυναμία του Αλ. Αβρανά. Διότι, σε μια βιντεοεγκατάσταση, δεν χρειάζεται να εξηγήσεις την προέλευση του συναισθήματος. Η ενόχληση ή ο θυμός, για παράδειγμα, μπορούν να είναι αυτοφυή και αυθύπαρκτα. Να κινούν μια ιστορία, που μπορεί και να μην εξελίσσεται, χωρίς να δηλώνουν την καταγωγή τους. Σε μια 80λεπτη ταινία, όμως, ο σκηνοθέτης οφείλει να συμπεριλάβει τη διαδρομή του ήρωα, της ζωής του, του περιβάλλοντος, ακόμη και αν πρόκειται για μια πειραματική εκδοχή της κανονικότητας. Εξηγούμαστε: Ο Αλ. Αβρανάς «κεντάει» εικαστικά. Δοκιμάζει να αφηγηθεί μια ιστορία μέσα από ανεπαίσθητες, χρήσιμες ή άχρηστες λεπτομέρειες. Το ζευγάρι των 30άρηδων και κάτι, με τον οκτάχρονο γιο και την προαγωγή του συζύγου που δεν έρχεται τελικά, είναι ένα πυρηνικό κινηματογραφικό θέμα. Οπως και το έλλειμμα επικοινωνίας, το μίσος που φωλιάζει, οι προσδοκίες που δεν εκπληρώνονται. Ο σκηνοθέτης τοποθετεί την κάμερα λοξά σε «ανορθόδοξα» πλάνα, τα χρώματά του εξπρεσιονιστικά, επιχειρεί να μιλήσει για το κλειστό νοσηρό σύμπαν της οικογένειας με νύξεις: Ενα χάδι που μένει στον αέρα χωρίς ανταπόδοση, φράσεις χωρίς νόημα που επαναλαμβάνονται, το σταύρωμα των ποδιών, το σερβίρισμα του καφέ, η νευρικότητα των χεριών, ο έρωτας χωρίς έρωτα. Το σπίτι, που είναι διαρκώς κατειλημμένο, ξένο και αφιλόξενο.

Ο Αλέξανδρος Αβρανάς περιγράφει τη σύμβαση λιτά και εκκεντρικά. Προσπαθεί να υποκαταστήσει την αφήγηση με την εικαστικότητα του σώματος, των κινήσεων, των αντικειμένων. Ομως, αυτοπαγιδεύεται, συνθέτοντας, εν τέλει, ένα άλμπουμ φωτογραφικό. Που ξεφυλλίζεις, χωρίς αναγκαστικά και να παρακολουθείς.