ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΔΑΦΕΡΜΟΥ, ΤΟ ΒΗΜΑ, Παρασκευή, 14 Νοεμβρίου 2008
Οι βέλγοι σκηνοθέτες αδελφοί Λυκ (αριστερά) και Ζαν-Πιερ Νταρντέν ποζάρουν με τον Χρυσό Φοίνικα που κέρδισαν στο Φεστιβάλ των Καννών για την ταινία τους «Ο γιος» τον Μάιο του 2005. ΑΡ/LΑURΕΝΤ ΕΜΜΑΝUΕL
Οι βέλγοι αδελφοί
Λυκ και
Ζαν-Πιερ Νταρντέν, από τους κορυφαίους σκηνοθέτες του σύγχρονου ευρωπαϊκού σινεμά, έχουν κερδίσει δύο φορές τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες για τη «Ροζέτα» (1999) και το «Παιδί» (2005), ενώ ο
Ολιβιέ Γκουρμέ βραβεύτηκε για την ερμηνεία του στον «Γιο» (2002). Η τελευταία τους ταινία «Η σιωπή της Λόρνα» (2008) τιμήθηκε στις Κάννες με βραβείο σεναρίου και προβάλλεται στο πλαίσιο του ημέτερου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το οποίο διοργανώνει τιμητικό αφιέρωμα στο συνολικό έργο τους. Η Λόρνα, νεαρή αλβανή μετανάστρια, συνάπτει εικονικό γάμο με τον Κλοντί, βέλγο τοξικομανή, παίρνοντας έτσι βελγική υπηκοότητα. Πρέπει ωστόσο εσπευσμένα να του ζητήσει διαζύγιο, διότι έχει συμφωνήσει να παντρευτεί έναντι αμοιβής ρώσο επιχειρηματία, που με τη σειρά του επιζητεί άδεια παραμονής στο Βέλγιο. Όλα είναι οργανωμένα από τη βελγική μαφία, η οποία υποτίθεται ότι βοηθά τη Λόρνα. Εκείνη όμως παρά τη θέλησή της ερωτεύεται τον Κλοντί. Η ωμότητα των στιγμών, η αληθοφάνεια των εικόνων,η αμεσότητα με την οποία η κάμερα παρακολουθεί το δράμα και τον διχασμό της γυναίκας, την πάλη της με τη μοίρα, μας σαγηνεύουν και μας πείθουν. Οι άνθρωποι είναι καλόκαρδοι και σκληρόκαρδοι μαζί, σοφοί και αλαφροΐσκιωτοι, και ετούτη η αλήθεια φωτίζεται με τον άμεσο τρόπο των δύο δημιουργών. Οι Νταρντέν κινηματογραφούν με τελειομανία και εντυπωσιακή σχολαστικότητα. Τα έργα τους, σαν ρεαλιστικές τοιχογραφίες, καθιστούν τον θεατή συμμέτοχο σε ιστορίες που μοιάζουν να εξελίσσονται εκείνη τη στιγμή. Μιλήσαμε μαζί τους λίγο προτού προσγειωθούν στη χώρα μας για να παραλάβουν από το Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης τον τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο.
- Η Λόρνα έχει δυνατή προσωπικότητα και είναι τολμηρή, σκληρή. Παίρνει ηθικές αποφάσεις για τη ζωή της. Πού είναι επομένως η σιωπή της;
«Η σιωπή έγκειται στο ότι δεν έχει αποκαλύψει στον Κλοντί πως αυτός ο γάμος είναι απατηλός όχι μόνο για το κράτος αλλά και για τον ίδιο τον Κλοντί. Υπάρχει ένα κρίσιμο στοιχείο που εκείνη γνωρίζει ενώ εκείνος αγνοεί: η νεαρή Αλβανή έχει συμφωνήσει με την αδίστακτη τοπική μαφία ότι μόλις πάρει τα χαρτιά στα χέρια της ο Κλοντί θα πρέπει εκτελεστεί ώστε να χηρέψει και να μπορέσει γρήγορα να παντρευτεί έναντι αμοιβής τον Ρώσο που βιάζεται να εξασφαλίσει άδεια παραμονής. Για εμένα είναι ένοχη. Αρχικά, όπως όλοι οι μετανάστες, νιώθει ευάλωτη. Δικαιούται ως γυναίκα να αγωνιστεί για να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής της, να πετύχει κοινωνικά. Αν σταδιακά ευαισθητοποιείται και γίνεται πιο ανθρώπινη, είναι διότι αντιλαμβάνεται ότι αυτός ο άνδρας είναι ακόμη πιο εύθραυστος από αυτήν. Θέλει να τον σώσει. Και θα προσπαθήσει πολύ σκληρά εκθέτοντας τη ζωή της σε κίνδυνο. Αλλά δεν θα κάνει τα πάντα: δεν θα του αποκαλύψει ότι πρόκειται να τον δολοφονήσουν. Παραμένει στη σιωπή, ψεύδεται. Θέλει να τον σώσει αλλά τελικά δεν το κάνει».
Η Αρτα Ντομπρόσι, γεννημένη στο Κοσσυφοπέδιο, υποδύεται τη Λόρνα, την αλβανή μετανάστρια, στην ταινία «Η σιωπή της Λόρνα» των αδελφών Νταρντέν. Προβάλλεται αύριο και τη Δευτέρα στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης
- Υπάρχει κάτι το μεταφυσικό στη σιωπή της;
«Για να φτάσει στην ανθρωπιά, η Λόρνα πρέπει να νιώσει ένοχη. Αν δεν νιώσει ποτέ ένοχη, αν θεωρήσει ότι μπορεί να επιβιώσει χωρίς ενοχές, να ξεχάσει την ηθική ευθύνη της, δεν πρόκειται ποτέ να εξανθρωπιστεί. Το παιδί που νιώθει ότι κουβαλάει στην κοιλιά της είναι ένας τρόπος να διατηρήσει ζωντανή την ανάμνηση του εγκληματικού λάθους της. Και με αυτή την έννοια υπάρχει κάτι το μεταφυσικό. Διότι παιδί δεν υπάρχει, είναι γεγονός ιατρικά διαπιστωμένο. Εκείνη όμως πιστεύει από τα βάθη της ψυχής της ότι είναι έγκυος στο παιδί του Κλοντί. Αυτό το πλάσμα της φαντασίας της, η ενοχή που της μιλάει. Είναι ίσως ένας τρόπος για να ξαναγεννηθεί η ίδια, να γίνει άλλη γυναίκα. Θέλει να γεννήσει τον απόγονο του άνδρα που πρόδωσε μοιραία».
- Στα περισσότερα έργα σας κινηματογραφείτε περιθωριακούς ανθρώπους σε περιθωριακές καταστάσεις. Γιατί;
«Νομίζω ότι πρέπει κατ΄ αρχήν να αγαπάς τους χαρακτήρες σου. Εμείς έχουμε ζήσει ανάμεσα σε τέτοιους ανθρώπους, τους βλέπαμε καθημερινά ολόγυρά μας στην πόλη όπου μεγαλώναμε παιδιά. Πρέπει να σε ενδιαφέρουν όσοι είναι πεταμένοι στο περιθώριο. Έτσι ίσως καταλάβεις καλύτερα τι γίνεται στο κέντρο. Για να συλλάβεις την ουσία τους, πρέπει πρώτα να τους αγαπήσεις. Ειδάλλως δημιουργείς κάτι ψεύτικο, στεγνό, εγκεφαλικό».
- Μπορούμε να φτάσουμε στην ποίηση κινηματογραφώντας την πραγματικότητα;
«Ναι, αν δώσουμε τεράστια προσοχή στη λεπτομέρεια. Σε μια σύσπαση του σώματος ή των βλεφάρων, στην κίνηση ενός φύλλου. Δηλαδή η δράση από μόνη της δεν αρκεί. Αλλά ταυτόχρονα πρέπει να αποφεύγουμε να γινόμαστε στοχαστικοί. Πρέπει να έχει κανείς την ικανότητα να διακρίνει το σημαντικό, να είναι παρατηρητικός, για να μπορεί να συλλαμβάνει την ουσία, ενώ κινηματογραφεί εικόνες που ωθούν τη δράση προς τα εμπρός. Νομίζω ότι αυτό είναι. Να “σταματάς” πάνω σε αντικείμενα. Να δημιουργείς μια δεύτερη διάσταση έτσι ώστε ο θεατής να δίνει τις δικές του προεκτάσεις στα πράγματα. Να μπαίνει σε έναν κόσμο και να αρχίζει να φαντάζεται, να επενδύει με σκέψεις που μπορεί να είναι και αντιφατικές. Βεβαίως, τα πράγματα που βλέπουμε μέσα σε αυτόν τον κόσμο μπορεί να αλλάζουν όψη. Είναι σημαντικό να μη δημιουργούμε κλειστά σύμβολα. Να μην κλείνουμε δηλαδή την ταινία μέσα σε οροθετημένες έννοιες, σχήματα, να μη λέμε στον θεατή “αυτό είναι το νόημα”, ώστε και εκείνος να μην αποκτά μόνο μια διανοητική- εγκεφαλική σχέση με την ταινία. Τα έργα τα δικά μας δεν είναι εγκεφαλικά. Βεβαίως υπάρχουν σημαίνουσες εικόνες, αλλά αυτή η σημασία δεν είναι οριστική. Η ομορφιά ενός φιλμ είναι να σε ταξιδεύει σε ποιητικούς και ηθικούς κόσμους. Εμείς πασχίζουμε να ενεργοποιήσουμε τις αισθήσεις του θεατή χωρίς να του λέμε πώς πρέπει να νιώσει. Φανταστείτε ψάρια μέσα στο νερό. Το νερό “τρέμει” και δεν τα διακρίνετε καθαρά. Αν προσπαθήσετε να τα βγάλετε από το νερό για να τα δείτε καλύτερα, αυτά θα πεθάνουν και μαζί με τη ζωντάνια τους θα χαθούν η ομορφιά και η ουσία τους. Αρα καλύτερα να τα αφήσετε εκεί και να ενεργοποιήσετε τη φαντασία σας, να μαντέψετε τι κάνουν. Καλύτερα να βουτήξετε μέσα στο νερό και να χαθείτε μαζί τους, στον κόσμο τους».
- Ο Μπρεσόν είχε πει: «Η απλή κινηματογράφηση της πραγματικότητας δεν θα αποδώσει από μόνη της την πραγματικότητα». Σας αγγίζει αυτή η δήλωση;
«Πιστεύω πράγματι ότι πρέπει να οικοδομείς το έργο σου με τεράστια προσοχή και για πολύ καιρό, με την κάμερα, με τις κινήσεις της μηχανής, με την κίνηση των ηθοποιών, με τα βλέμματά τους, με τα αξεσουάρ, με τα ντεκόρ και ύστερα με το μοντάζ. Χρειάζεται να δουλέψεις πάρα πολύ σκληρά για να καταφέρεις να πλάσεις μια στιγμή έκπληξης, μια στιγμή αποκάλυψης και μαγείας, όπου ο θεατής θα έχει την ψευδαίσθηση ότι τίποτε δεν είναι κατασκευασμένο, ότι όλα είναι φυσικά. Πρέπει να δουλέψεις πάρα πολύ για να φτάσεις σε μιαν αλήθεια που φαίνεται πρωτογενής, να την αγγίζεις χωρίς διαμεσολάβηση».
Οι αδελφοί Νταρντέν θα παραδώσουν masterclass αύριο στις 11.00.
«Η σιωπή της Λόρνα» προβάλλεται επίσης αύριο στις 20.30 στο Ολύμπιον, παρουσία των δημιουργών που θα βραβευθούν με Χρυσό Αλέξανδρο.
Προβάλλεται ξανά τη Δευτέρα 17 Νοεμβρίου στις 22.30 (Αίθουσα Φρίντα Λιάππα).
▅ «Falsch» (1986): 14/11 και 18/11 Αίθουσα Φρίντα Λιάππα, 19/11 Αίθουσα Αλέξανδρος ▅ «Ο κόσμος τρέχει» (1987,μικρού μήκους):14/11 και 18/11 Αίθουσα Φρίντα Λιάππα ▅ «Σας σκέφτομαι» (1992): 16/11 και 19/11 Αίθουσα Φρίντα Λιάππα, 18/11 Αίθουσα Αλέξανδρος ▅ «Η υπόσχεση» (1996): 15/11 και 21/11 Αίθουσα Φρίντα Λιάππα ▅ «Ροζέτα» (1999):14/11 και 18/11 Αίθουσα Φρίντα Λιάππα,17/11 Αίθουσα Αλέξανδρος ▅ «Ο γιος» (2002): 15/11 και 22/11 Αίθουσα Φρίντα Λιάππα ▅ «Το παιδί» (2005): 21/11 και 23/11 Αίθουσα Φρίντα Λιάππα ▅ «Μέσα στο σκοτάδι» (2007,μικρού μήκους): 15/11 Αίθουσα Ολύμπιον,17/11 Αίθουσα Φρίντα Λιάππα ▅ «Η σιωπή της Λόρνα» (2008): 15/11 Αίθουσα Ολύμπιον, 17/11 Αίθουσα Φρίντα Λιάππα
No comments:
Post a Comment