Ο τέλειος καταψύκτης!

• Του Δημήτρη Δανίκα, ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 29 Οκτωβρίου 2009

• Ασταμάτητο, ορμητικό, υπερθεαματικό αλλά βουτηγμένο στον καταψύκτη μέχρι τον λαιμό το μουσικό ντοκιμαντέρ «Μichael Jackson΄s Τhis is it».

• Λαμπερός, πανάκριβος, βιομηχανοποιημένος και εικονικός πάγος ο θησαυρός!

Όπως περίπου ο Τιτανικός. Το κορυφαίο επίτευγμα όλων των εφοπλιστικών εποχών. Το αστραφτερό παγώνι όλων των ωκεανών. Ο μικρόκοσμος του μαικήνα και των διαστημικών, θαλάσσιων και μηχανικών επιστήμών. Χρειάστηκε μια απλή επαφή με ένα αδέσποτο παγόβουνο για να καταλήξει στον πάτο του Ατλαντικού. Κάπως έτσι και με τον χαρισματικό Μάικλ Τζάκσον των πενήντα ετών. Ακούνητος στην ηλικία μικρών παιδιών. Μεταλλαγμένος από τα νύχια των κάτω άκρων μέχρι την τελευταία τρίχα των κατάμαυρων μαλλιών. Ερμαφρόδιτος στην όψη, την κίνηση, τις φωνητικές χορδές και την τσιτωμένη ασπράδα από ασταμάτητα λίφτινγκ που συνήθως κάνουν οι στερημένες και οι υστερικές. Τερατώδης συνύπαρξη αρσενικοθήλυκου με γεροντομωρό. Και ταυτόχρονα χαρισματικός. Σαν ζωντανή, καλοκουρδισμένη κούκλα και σαν ιδανικός πρωταγωνιστής στον «Χριστουγεννιάτικο εφιάλτη» του Τιμ Μπάρτον. Στραμπουλιγμένος εσωτερικώς. Θαυματοποιός εξωτερικώς. Η κορυφαία αντίφαση των τριάντα τελευταίων μουσικών ετών. Θεέ μου, πώς άντεξε μέχρι εδώ!

Διπλής όψεως το ντοκιμαντέρ του Κένι Ορτέγκα. Του «μαέστρου των δισεκατομμυρίων», σύμφωνα με το επαγγελματικό περιοδικό «Variety». Ο ίδιος που είχε αναλάβει τη σκηνοθεσία για το μεγαλύτερο μουσικό υπερθέαμα όλων των εποχών με τις πενήντα προγραμματισμένες και sold out συναυλίες του Μάικλ Τζάκσον στη διάρκεια του περασμένου καλοκαιριού. Η πρώτη όψη, λοιπόν. Όπου κρυφές βιντεοκάμερες σκοπεύουν και αποτυπώνουν το making of αυτού του θηριώδους music show. Τηρουμένων των αναλογιών κι εδώ όπως περίπου με τον «Τιτανικό» του Τζέιμς Κάμερον και των διακοσίων εκατομμυρίων δολαρίων. Ζαλίστηκα. Κρυφά, ενδοδαπέδια ασανσέρ να εκτοξεύουν πυραυλικά τους χορευτές. Φωτιστικά από τον Άρη και τον Κρόνο να κάνουν πιρουέτες με τους θεατές. Ζωντανά ρομπότ αυριανής γενιάς που τους λένε χορευτές. Ακροβάτες, γερανοί, απίστευτοι αυτοματισμοί. Ανώτεροι από την Μπαρτσελόνα τη θρυλική. Και ως κερασάκι σ΄ αυτή την τούρτα τη θεαματική η green screen, μια κινηματογραφική τεχνική όπου καταφέρνει να μεταφέρει τον Μάικλ Τζάκσον στην «Γκίλντα» απέναντι στον Γκλεν Φορντ και τη Ρίτα Χέιγουορθ. Πού μεγάλη υπερπαραγωγή. Να σου φεύγει το σαγόνι τη στιγμή που λες «οh, my god» τι υπέρτατος χαβαλές!

Κι όμως η δεύτερη όψη με ψυχραιμία και λογική αναποδογυρίζει αυτή την εικόνα την εντυπωσιακή. Χωρίς φυσικά να το θέλει ο σκηνοθέτης. Εγκλωβισμένος ο μικρομέγαλος, μεταλλαγμένος τραγουδιστής. Ψιλοκαρυδωμένη η φωνή. Βιομηχανοποιημένη η μουσική. Όλοι και όλα σε αποστείρωση συναισθηματική. Τόσα λεφτά τόσος κόπος τόση τελειομανία τόση μηχανική ακρίβεια τόσος κόσμος τόσος ιδρώτας τόσος χρόνος για μια μόνο στιγμή. Όταν το ασπρόμαυρο και αρσενικοθήλυκο γεροντομωρό πιάνει μικρόφωνο και επιστρέφοντας στις αρχές του ΄80 και στο «Τhriller» τραγουδάει το «Βillie Jean» όπως πρώτα. Τότε που έκανε τομή στο R&Β. Τι τα ΄θελες μωρέ τα φρου φρου και τις δόξες. Για μια μετάλλαξη αδειανή. What a waste! Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σκεπάζει το δύστυχο παιδί!

«Μichael Jackson΄s Τhis is it»

Το making of των συναυλιών που δεν έγιναν ποτέ Κουρδισμένη κούκλα ο μάγος του show

ΒΑΘΜΟΙ=6 (Χορταστικό, αλλά ψυχρό)

Αμερικανική αυτοδικία και animation για νήπια

Πέντε οι πρεμιέρες. Δηλαδή δύο ακόμα παραγωγές για να συμπληρωθεί ο μπαξές. Με πρώτη, κυρίαρχη και απόλυτα φασιστική, την αυτοδικία την αμερικανική! «Νομοταγής πολίτης» (Law Αbiding Citizen) του Φ. Γκάρι Γκρέι. Μείγμα περιπέτειας, θρίλερ και «καταστροφής». Όπου κατσαβιδάκιας, εφευρέτης και παντογνώστης (Τζέραρντ Μπάτλερ) όλων των όπλων- συμβατικών, ηλεκτρονικών και διαστημικών- αποφασίζει να εκδικηθεί το σύμπαν του αμερι κανικού δικαστικού συστήματος. Ο λόγος εντελώς οικογενειακός. Δύο άθλια τομάρια εισβάλλουν στην οικογενειακή ευτυχία του, βιάζουν και κομματιάζουν, μπροστά στα μάτια του, τη γυναίκα και την κόρη του.

Η συνέχεια πασίγνωστη από κάθε παρόμοια αμερικανική παραγωγή. Ο βοηθός εισαγγελέα (Τζέιμι Φοξ) προτείνει συναλλαγή. Δηλαδή ο πραγματικός δολοφόνος να καταδώσει τον συνεργό του, έτσι αυτός να γλιτώσει με δύο χρονάκια φυλακή και ο άλλος, ο αθώος, να θανατωθεί. «Δεν έχει τι ξέρω, αλλά τι μπορώ στο δικαστήριο να αποδείξω», λέει ο εισαγγελέας στον άτυχο σύζυγο και πατέρα. Αυτό ήταν. Έτσι ο πολυμήχανος Οδυσσέας καταλήγει σε ρόλο σχιζοφρενούς δολοφόνου με το πριόνι. Πρώτα συλλαμβάνει τον δολοφόνο, ύστερα του κόβει τα βλέφαρα και στο τέλος με αλυσοπρίονο τον κομματιάζει ηδονικά και τελετουργικά. Σε είκοσι πέντε τεμάχια παρακαλώ. Βit by bit και όλη την πράξη τη βιντεοσκοπεί. Με αποδέκτη τη μικρή κόρη του εισαγγελέα. Ο ολοκληρωτικός πόλεμος του σύγχρονου φον Κλάουζβιτς εναντίον του δικαστικού θεσμού μόλις άρχισε.

Η συνέχεια ντελίριο βίας και λουτρό αίματος. Σκοτώνει αβέρτα κουβέρτα, γονατίζει τη Φιλαδέλφεια με αποτέλεσμα η δήμαρχος να κηρύξει την πόλη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ούτε οι ερπύστριες του Παπαδόπουλου δεν σώζουν την Αμερική. Η νεκρανάσταση του Ράμπο. Και μάλιστα μέσα από τη φυλακή με τηλεκατευθυνόμενα πυρά και ρομπότ μικρά. Κάποια στιγμή, λίγο πριν από το φινάλε, αισθάνθηκα πως όπου να ΄ναι θα ορμήσει από την οθόνη και θα με κάνει κιμά. Η πορνογραφία του φασισμού. Μερικές αίθουσες έχουν μεταβληθεί σε πολυτελή Νταχάου του μυαλού. Ηelp, ακούει κανείς;



ΒΑΘΜΟΙ=00000 (εις το άπειρον)

«Ο Μπάρι και οι Ντισκο-Σκώληκες» (Sunshine Βarry and the Disco Worms) Χαριτωμένο Αnimation για μικρά παιδιά με σκηνοθέτη τον Δανό Τόμας Μπορς Νίλσεν και με τις φωνές (στην ελληνική μεταγλώττιση) Δ. Δημόπουλου Π. Σπυρόπουλου, Β. Καΐλα, Α. Ζαχαράτου κ.ά. Το στόρι πάει κάπως έτσι. Στον πάτο της τροφικής αλυσίδας ο Μπάρι, το σκουλήκι, με βαρετή δουλειά σε εργοστάσιο λιπασμάτων.

Ώσπου μια μέρα του ΄ρχεται η φαεινή ιδέα να φτάσει ψηλά ως τραγουδιστής του καλύτερου συγκροτήματος ντίσκο στον κόσμο. Χωρίς φωνή, ρυθμό και συγκρότημα πώς θα το καταφέρει;

ΒΑΘΜΟΙ= ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΜΙΚΡΑ ΠΑΙΔΙΑ!

Ο Χίτλερ των αμνών

Ήγγικεν η στιγμή. Το πρώτο αριστούργημα της χρονιάς να βγει. Ασπρόμαυρο, γερμανικής κοπής με τίτλο αθώο σαν τον δολοφόνο με αγγελικό πρόσωπο παιδιού. Δηλαδή «Das Waisse band», που πάει να πει «Η λευκή κορδέλα». Με τον Μίκαελ Χάνεκε να πιλοτάρει με δύο φαντάσματα μαζί. Εκ δεξιών η τελειομανία ενός Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Εξ ευωνύμων η αυστηρότητα ενός Καρλ Ντράγιερ. Απογείωση καβάλα στο αυγό του φιδιού!

Για να τσεκάρω την ανθεκτικότητα των 144 λεπτών, μετά τον Χρυσό Φοίνικα Καννών, το ξαναείδα και στην προβολή των Αθηνών. Στιγμή δεν κουνήθηκα, δευτερόλεπτο δεν βαρέθηκα. Εντελώς καλλιτεχνικό επίτευγμα, μοναδικό στα χρονικά του σύγχρονου σινεμά. Η χειροποίητη παραγωγή αυτού του ογκολίθου μετατρέπει κάθε hi tech χολιγουντιανή μυθοπλασία, από το Star Wars μέχρι την οποιαδήποτε πριμαντόνα των ταμείων, σε απλή οδοντόκρεμα. Πλήθος πρώτων, δεύτερων, τρίτων ερμηνευτών παρέα με δεκάδες νοματαίους που υποδύονται ένα ολόκληρο χωριό. Όλοι μα όλοι παίζουν με τέτοια τελειομανία που θυμίζει πρεμιέρα από σαιξπηρική τραγωδία. Το ντεκόρ ολότελα αληθινό. Ένα ολόκληρο χωριό, όπως ήταν ακριβώς. Αναπαλαιωμένο από τον χρόνο και λόγω αυτού, ταλαιπωρημένο. Και αυθεντικά κοστούμια φορεμένα και καθόλου σαν από καρνάβαλο και χλιδάτο βεστιάριο σιδερωμένα. Οι χαρακτήρες φοράνε και όχι τα ρούχα τούς φοράνε. Τρομερό!

Αν τώρα κοντά σ΄ αυτά αθροίσω τα πλεονεκτήματα τα φωτογραφικά, τα σκηνοθετικά, των εσωτερικών ρυθμών, του μοντάζ και της αυστηρής συμμετρίας σε κάθε πλάνο ανθρώπινης γεωγραφίας, ε τότε η τοιχογραφία του Χάνεκε πιάνει επιδόσεις «Φάννυ και Αλέξανδρος» του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Πάμε τώρα στη σεναριακή ουσία και την υπόγεια, υγρή, διαβρωτική γερμανική ιδεολογία. Εκεί το πάρτι, εκεί η πρωτοπορία.

Πρωτοπορία γιατί είναι πολυπρόσωπο και ταυτόχρονα δράμα δωματίου με ένα πρόσωπο. Πρωτοπορία γιατί η δράση εξελίσσεται και μέσα και έξω με την ίδια άνεση και ευκολία. Σαν να είναι αυθεντικό ντοκουμέντο από τα χρόνια εκείνα. Πρωτοπορία γιατί είναι τόσο αυστηρά κλασικό και μοιάζει με ακαδημαϊκό και ταυτόχρονα υπόγειο, σκοτεινό και ανατρεπτικό. Πρωτοπορία γιατί η εξωτερική- η εμφανής του- πλευρά είναι καθημερινή και ειρηνική, ενώ την ίδια στιγμή η αόρατη, η διπλανή, η αφανής εκλύει με πανουργία άφθονη δόση από έρπουσα, υπολανθάνουσα, φασιστική βία. Απ΄ ολόκληρη την κοινωνία. Πρωτοπορία γιατί από τη μια η ιστορία είναι ευκολονόητη και καθαρή και από την άλλη τόσο μα τόσο πολυεπίπεδη και σκοτεινή. Πρωτοπορία- τέλος- γιατί το αυγό του φιδιού επωάζεται από τη γνωστό τρίπτυχο: αυστηρή πειθαρχία, δεσποτική θρησκοληψία, νοσηρή κοινωνία. Οn top of that πλήρης ατιμωρησία! Το στόρι σαν ποταμιαία μυθοπλασία. Σε κάποια ειδυλλιακή κωμόπολη της προπολεμικής Βόρειας Γερμανίας. Όπου η μισή, κλειστή κοινωνία σιτίζεται από του βαρόνου την κολοσσιαία περιουσία. Περίπου- σαν να λέμε- η γερμανική κοινωνία να τραμπαλίζεται μεταξύ καπιταλισμού και φεουδαρχίας. Εκεί, λοιπόν, μια σειρά από περίεργα και απρόβλεπτα περιστατικά ταρακουνούν τις ισορροπίες των πολιτών. Ο γιατρός γκρεμοτσακίζεται από το άλογό του, καθώς εκείνο με φόρα πέφτει σ΄ ένα συρματόσχοινο, τοποθετημένο με πρόθεση να προκαλέσει ατύχημα θανατηφόρο. Αυτή η αρχή. Η συνέχεια ακόμα πιο σκληρή. Εργατικό ατύχημα προκαλεί οικογενειακή οργή. Ένας από τους συγγενείς από εκδίκηση μετατρέπει τον λαχανόκηπο της βαρόνης σε τενεκέ σκουπιδιών. Και καθώς από ταραχή πλημμυρίζει η περιοχή, ο γιος του βαρόνου εξαφανίζεται και την επομένη με αίματα από ραβδισμούς εμφανίζεται. Ακόμα ένα άλλο παιδί βασανίζεται, ενώ ο γιατρός του χωριού με τη μικρή του κόρη ηδονίζεται και ένας εργάτης από την απελπισία του αυτοκτονεί. Ποιος ο υπαίτιος; Ποια η αιτία; Ποιος ο ηθικός αυτουργός; Ποιος ο συνεργός; Τσιμουδιά. Εγκλωβισμένη η μικρή κοινωνία στην προτεσταντική εκκλησία. Πάτερ ημών ο Χίτλερ των αμνών!

Αυστηρή λοιπόν η σκηνοθεσία. Το ίδιο η αρχιτεκτονική. Το ίδιο η ταξική διαχωριστική γραμμή. Το ίδιο και η θρησκεία. Παρέα όλα μαζί. Από κάτω και η ψυχολογία. Οι κυρίαρχες δυνάμεις επωάζουν το αυγό του φιδιού. Ο χριστιανικός δεσποτισμός με τη δικτατορία του πουριτανισμού καταλήγουν στον βασανισμό, τα βίτσια, τη διαστροφή, την αιμομιξία και την άκρα του τάφου σιωπή. Αυτοί οι πυλώνες της κολοσσιαίας τοιχογραφίας.

Μια μικρογραφία του επερχόμενου φασισμού.

Έτσι αυθόρμητα και παρορμητικά μου ΄ρθε η εξής επαγωγική λογική. Ο πάστορας είναι ο Γκέμπελς. Ο γιατρός είναι ο Μένγκελε. Ο βαρόνος είναι ο Κρουπ. Ο δάσκαλος είναι η σιωπηλή διανόηση της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας. Α, ξέχασα τον Χίτλερ. Βάζω στοίχημα. Κάποια απ΄ αυτά τα τρυφερούδια. Μίσος έδωκες, ναζισμό θα λάβεις. Μasterpiece!

«Η λευκή κορδέλα»

Η τοιχογραφία του αυγού του φιδιού Τελειομανία Κιούμπρικ Αυστηρότητα Καρλ Ντράγιερ

ΒΑΘΜΟΙ=10 (οπωσδήποτε)

Στο βάθος το χάος

«Στο βάθος κήπος», αλλά χωρίς μαύρο βάθος. Απλώς κήπος με φυτά! Τα προβλήματα γνωστά. Όπως λέμε «ελληνικά». Καλές προθέσεις. Άοσμες, άγευστες, απρόσωπες, επιεικώς μέτριες επιτεύξεις. Με μία διαφορά. Ο σκηνοθέτης Κλεάνθης Δανόπουλος πέφτει πάνω στο «Βank Βang». Πέφτει πάνω στους σκηνοθέτες στην ομίχλη. Πέφτει, χωρίς σανίδα, πάνω στο ορμητικό κύμα της ελληνικής avant garde. Και βυθίζεται πιασμένος από τα μαλλιά. Βad timing Κλεάνθης .

Να τα πάρω χωρίς προκατάληψη καμιά. Θέλεις μαύρη κωμωδία; Ωραία. Προχώρα μέχρι την άκρη. Άφησε το γλυκό του κουταλιού και πιάσε το χιούμορ του σκοταδιού. Ας πούμε (έτσι, για ο ύφος το λέω) «Μικρά εγκλήματα μεταξύ φίλων». Μπορείς;

Γιατί μαύρη κωμωδία σημαίνει πως όλα είναι κοφτερά. Πως η συνωμοσία φοράει χαμόγελο οικογενειακής ευτυχίας. Πως όλα κυκλοφορούν από κάτω, από πίσω, προκύπτουν από την ανάποδη. Από τα μη συμβατικά.

Θέλεις μαύρη κωμωδία; Ωραία. Πού είναι οι αστραφτερές ατάκες; Πού το λαμπερό καστ; Με συγχωρείτε δηλαδή. Και χωρίς να θέλω να θίξω την εμβέλεια των δύο σταρ (Βασίλης Μαυρογεωργίου και Ηλέκτρα Τσακαλία). Στα πρόσωπά τους και την παντελή απουσία λάμψης, μόνο ως δεύτεροι- και ούτε- σε ένα καστ με μαγνητισμό.

Και για να ολοκληρώνω. Χαριτωμένη η αρχική ιδέα. Έξυπνη η εκκίνηση της ιστορίας. Επαρκείς μερικοί καρατερίστες με πρώτο και καλύτερο τον Λαέρτη Μαλκότση. Από εκεί και πέρα το βάθος καταλήγει να γίνει χάος. Όπως οι ατάκες, όπως το καστ, έτσι και ο χαρακτήρας της ταινίας. Παριστάνει, δεν είναι μαύρη κωμωδία.

Με δυο λόγια: νεαρός βιβλιοπώλης (Β. Μαυρογεωργίου) νυμφεύεται την καλή του (Η. Τσακαλία) και το πρώτο πράγμα που κάνουν είναι να βρουν μια καλή στέγη να κατοικήσει η οικογενειακή τους ευτυχία. Για καλή τους τύχη πέφτουν πάνω σε μια κομψή γραία χήρα (Τζένη Ρουσέα), η οποία αποφασίζει να τους εμπιστευθεί με χαμηλό νοίκι μια μονοκατοικία με τον κήπο της. Έλα όμως που ο πελαργός δεν έρχεται. Τι να κάνει ο βιβλιοπώλης. Εγκαταλείπει προσωρινά τον ορθολογισμό και το ρίχνει στον ινδικό μυστικισμό. Για να ρθει το μωρό- του λέει μια φίλη του - πρέπει να βρεις και να φυτέψεις στον κήπο σου φοίνικα είκοσι ετών. Και πρόσεξε. Τον λάκκο να τον σκάψεις με τα χέρια σου. Αυτό ήταν. Από το σκάψιμο ο βιβλιοπώλης πέφτει πάνω σε ανθρώπινο σκελετό!

ΒΑΘΜΟΙ=4 (ευπρέπεια χωρίς ρίσκο)