Από το Γούντστοκ στα αριστουργήματα

• ΚΡΙΤΙΚΗ: ΝΙΝΟΣ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗΣ, Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 15 Οκτωβρίου 2009

Μια ταινία του Κινέζου Ανγκ Λι, «Ετσι πήραμε το Γούντστοκ», με αφορμή την επέτειο της θρυλικής συναυλίας, και οι επανεκδόσεις δύο μεγάλων αριστουργημάτων, «Φάννυ και Αλέξανδρος» του Ινγκμαρ Μπέργκμαν και «Ραν» του Ακίρα Κουροσάβα, ξεχωρίζουν στη νέα αυτή κινηματογραφική βδομάδα.

Στο πρόγραμμα και η ελληνική ταινία «Ακαδημία Πλάτωνος» του Φίλιππου Τσίτου, καθώς και οι ταινίες: «Μίνους», ολλανδικό παραμύθι του Βέλγου Βίνσεντ Μπαλ, «Χάλια μέρα για ψάρεμα», κωμωδία από την Ουρουγουάη του Αλβάρο Μπρέχνερ, και «Πανδημία», επίκαιρη ταινία τρόμου των Αλεξ και Ντέιβιντ Πάστορ.

Ετσι πήραμε το Γούντστοκ

• Taking Woodstock. ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία: Ανγκ Λι. Σενάριο: Τζέιμς Σάμους. Ηθοποιοί: Ντιμίτρι Μάρτιν, Χένρι Γκούντμαν, Γιουτζίν Λέβι, Ιμέλντα Στόντον, Λιβ Σράιμπερ. 120' ** *½

Ομορφη, διανθισμένη με χιούμορ, αναπαράσταση του παρασκηνίου και της προετοιμασίας που οδήγησε στη θρυλική συναυλία των τριών ημερών του 1969, η οποία άλλαξε το πρόσωπο της Αμερικής σε μια περίοδο που το μεγαλύτερο τμήμα της νεολαίας είχε ξεσηκωθεί ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ.

Με βάση τα απομνημονεύματα του Ελιοτ Τάιμπερ και με αφορμή τα 40 χρόνια από την επέτειο της θρυλικής συναυλίας του Γούντστοκ, ο γνωστός Κινέζος σκηνοθέτης Ανγκ Λι («Επιστροφή στο Brokeback Mountain») καταγράφει με ντοκιμαντερίστικη λεπτομέρεια την προετοιμασία και την υλοποίηση της συναυλίας από μια ομάδα ανθρώπων που ήθελαν να κάνουν κάτι το διαφορετικό, χωρίς ποτέ να φανταστούν το απίθανο αποτέλεσμα. Ενα σημαντικό γεγονός στην ιστορία της αντι-κουλτούρας της τότε Αμερικής, που σήμερα, με τη νίκη του Ομπάμα και την ανανέωση των ελπίδων της σημερινής γενιάς για αλλαγή, αποκτά μια απρόσμενη επικαιρότητα.

Η ταινία επικεντρώνεται στην ιστορία του Ελιοτ που, αφού επιστρέφει στο βρώμικο, μισοεγκαταλειμμένο, βουτηγμένο στα χρέη μοτέλ των γονιών του, στην περιοχή του Κάτσκιλ, αποφασίζει, για να ξεφύγει από μια καταπιεστική μητέρα, να οργανώσει μουσική συναυλία, χωρίς αρχικά να φανταστεί πως αυτή θα μετατραπεί στο μεγαλύτερο μουσικό γεγονός της δεκαετίας. Παράλληλα με την περίοδο -την προσεδάφιση του διαστημόπλοιου Απόλλων στη Σελήνη, τον πόλεμο του Βιετνάμ, την εκλογή του προέδρου Νίξον- και την ιστορία του Ελιοτ και των γονιών του, η ταινία παρουσιάζει και διάφορες μικροϊστορίες προσώπων που βρέθηκαν στη συναυλία -πρέπει να πω, όχι όλες το ίδιο ενδιαφέρουσες- σκηνές που δίνουν το στίγμα της περιόδου.

Το καλύτερο, σίγουρα, μέρος της ταινίας είναι το πρώτο, με τον Λι να καταγράφει αυθεντικά την επικρατούσα ατμόσφαιρα, με πολλές από τις σκηνές διανθισμένες με χιούμορ: από τους εκατοντάδες χιλιάδες χίπηδες -τελικά ξεπέρασαν το μισό εκατομμύριο- που αρχίζουν να προσέρχονται, την αρχική αντίδραση των περίοικων που φοβόντουσαν καταστροφή της ηρεμίας αλλά και του περιβάλλοντος, αλλά και την άφθονη χρήση του LSD και τον ελεύθερο έρωτα που επικρατούσε στη διάρκεια της συναυλίας. Πολύ καλές όλες οι ερμηνείες, με τον ελληνικής καταγωγής Ντιμίτρι Μάρτιν να ξεχωρίζει στον ρόλο του νεαρού Ελιοτ Τάιμπερ, εμπνευστή και διοργανωτή της συναυλίας. Απολαυστικός στον ρόλο της Θέλμα, ενός ομοφυλόφιλου, πρώην πεζοναύτη, ο Λιβ Σράιμπερ.

Φάννυ και Αλέξανδρος

• Fanny och Alexander. Σουηδία, 1982. Σκηνοθεσία-σενάριο: Ινγκμαρ Μπέργκμαν. Ηθοποιοί: Αλαν Εντγουαλ, Μπερτίλ Γκούβε, Μπόργιε Αλστεντ, Ερλαντι Γιόζεφσον, Χάριετ Αντερσον, Γκούναρ Μπγιόρνστραντ. 188' **** *

Δύο συμπαθητικά παιδιά συγκρούονται με έναν κακό πατριό, στη Σουηδία του 1907. Συναρπαστικό, διανθισμένο με χιούμορ και φαντεζίστικη διάθεση, οικογενειακό, με αυτοβιογραφικά στοιχεία, δράμα εποχής. Αριστουργηματική ταινία, επιτομή του έργου ενός μεγάλου σκηνοθέτη - σε επανέκδοση.

Στη Σουηδία του 1907 στρέφεται ο Ινγκμαρ Μπέργκμαν για να μας αφηγηθεί τη μικρή οδύσσεια ενός αγοριού -του Αλέξανδρου- και της αδερφής του, Φάννυ, που, με τον θάνατο του πατέρα τους, βρίσκονται ξαφνικά στο αυστηρό σπίτι του επισκόπου που παντρεύεται τη μητέρα τους και που τους συμπεριφέρεται με απάνθρωπο τρόπο.

Ο Μπέργκμαν χρησιμοποιεί μερικά από τα τακτικά του θέματα (τις οικογενειακές σχέσεις, τις μνήμες και την επίδραση του παρελθόντος, την ύπαρξη ή μη του Θεού), σε μια πλούσια, με αυτοβιογραφικές αναφορές, συναρπαστική αφήγηση, όπου τα εσωστρεφή, προσωπικά βάσανα σμίγουν όμορφα με τη μαγεία και τον ποίηση κι όπου ο Τσέχοφ σμίγει διακριτικά με τον Ντίκενς και τον Στρίντμπεργκ, όλα φωτογραφημένα έξοχα από τον Σβεν Νίκβιστ. Μια μοναδική ταινία, το απόγειο της τέχνης ενός ανεπανάληπτου δημιουργού, που κάθε φορά που τη βλέπεις έχει κάτι το καινούργιο να σου προσφέρει. Για πόσες, αλήθεια, ταινίες μπορεί να πει κανείς το ίδιο;

Ραν

• Ran. Ιαπωνία, 1985. Σκηνοθεσία: Ακίρα Κουροσάβα. Σενάριο: Κουροσάβα, Χιντέο Ογκούνι. Ηθοποιοί: Τατσούγια Νακαντάι, Ακίρα Τεράο, Τζινπάτσι Νέζου. 160' *****

Σε επανέκδοση, η αριστουργηματική διασκευή του σεξπιρικού «Βασιλιά Λιρ» από τον Ιάπωνα σκηνοθέτη, τοποθετημένη στη φεουδαρχική περίοδο. Στήσιμο των μαχών, ντεκόρ, κοστούμια, φωτογραφία, μινιμαλιστική μουσική, μοντάζ, ερμηνείες, ακόμη και το μακιγιάζ, όλα τέλεια!

Στη φεουδαρχική Ιαπωνία στρέφεται ο Ακίρα Κουροσάβα για να στήσει την ιστορία της ταινίας του «Ραν» -στα ιαπωνικά θε πει «Χάος»- με έναν επιβλητικό Ιάπωνα βασιλιά Λιρ που έρχεται σε σύγκρουση με ένα από τα τρία παιδιά του (οι κόρες του Σέξπιρ αντικαθιστούνται εδώ από τρεις γιους), με αποτέλεσμα να τον εξορίσει για ν' ανακαλύψει, κάπως αργά, πως είναι ο μόνος πιστός σ' αυτόν γιος του.

Μάστορης στις σκηνές μάχης, ιδιαίτερα στην αναπαράσταση της ωμότητάς τους, ο σκηνοθέτης των «Εφτά σαμουράι» στήνει μερικές από τις πιο εντυπωσιακές, κινηματογραφικά αξεπέραστες, σκηνές του. Σκηνές όπως εκείνες με τον πολεμιστή που κρατάει στο ένα του χέρι το άλλο, κομμένο χέρι του ή εκείνη όπου ένα βέλος καρφώνεται στο μάτι ενός πολεμιστή, αποκτούν στον Κουροσάβα μιαν άλλη υπόσταση, όπου οι φωτιές, το χυμένο άφθονα αίμα, οι σφαγές και ο θάνατος μετατρέπονται σε μια ελεγεία, θρήνο της σπαταλημένης ζωής.

Στα 75 του χρόνια, άρρωστος και εγκαταλειμμένος από τα στούντιο της πατρίδας του, ο Κουροσάβα, με τη βοήθεια ενός Γάλλου παραγωγού, κατάφερε ύστερα από προετομασία 10 χρόνων να φτιάξει αυτό το μοναδικό, εκπληκτικό έπος -από τις καλύτερες σεξπιρικές διασκευές που μας έδωσε ο παγκόσμιος κινηματογράφος. Ενα έπος όπου όλα, ακόμη και το εμπνευσμένο από το θέατρο «Νο» μακιγιάζ, είναι στην εντέλεια. Μια ταινία που ταυτόχρονα εκφράζει, με τον καλύτερο τρόπο, τη μοναξιά και την απόγνωση των προδομένων γηρατιών. Ο Τατσούγια Νακαντάι, στον ρόλο του Ιάπωνα βασιλιά Λιρ, έδωσε με δύναμη όλες τις πτυχές του χαρακτήρα του: από επιβλητικός, αλαζόνας μονάρχης στην αρχή, σε καταβεβλημένο, μοναχικό, μισότρελο γέροντα στο τέλος.

Ακαδημία Πλάτωνος

• Ελλάδα, 2009. Σκηνοθεσία: Φίλιππος Τσίτος. Σενάριο: Αλέξης Καρδαράς, Φίλιππος Τσίτος. Ηθοποιοί: Αντώνης Καφετζόπουλος, Μαρία Ζορμπά, Αναστά Κοζντινέ, Τιτίκα Σαριγκούλη, Γιώργος Σουξές. 103' **

Ενας ρατσιστής Ελληνας ανακαλύπτει ξαφνικά την αλβανική καταγωγή του σε μια διασκεδαστική κωμωδία -εξαιρετική ερμηνεία από τον Αντώνη Καφετζόπουλο.

Αξίζει να δείτε αυτή την ταινία, βασικά, για τον Αντώνη Καφετζόπουλο. Είναι η πρώτη φορά που προσωπικά είδα τον ηθοποιό να τα δίνει όλα σ' έναν ρόλο αντιπαθητικό, που τον κάνει μέχρι σ' ένα βαθμό ανθρώπινο και συμπαθητικό (κι αυτό οφείλεται περισσότερο στον ίδιο παρά στο σενάριο) και που δίκαια, πιστεύω, του άξιζε το βραβείο στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο. Ο Καφετζόπουλος είναι ο Σταύρος, ιδιοκτήτης ενός ψιλικατζίδικου, με μια μητέρα που βρίσκεται στα πρόθυρα της άνοιας (πολύ καλή στον ρόλο η Τιτίκα Σαριγκούλη), περνάει τις ώρες του καθισμένος έξω από το μαγαζί του, παρέα με τους ρατσιστές φίλους του, που κοροϊδεύουν τους Αλβανούς και σχολιάζουν τους Κινέζους που έχουν, με τον έναν ή άλλον τρόπο, αρχίσει να μαζεύονται στη μικρή πλατεία τους, στην Ακαδημία Πλάτωνος. Σε μια πλατεία όπου ακόμη και ο σκύλος ενός από την παρέα γαβγίζει όταν περνάει από κοντά του Αλβανός. Κάποτε, όμως, ο σκύλος θα γαβγίσει και στον Αλβανό που η μητέρα του Σταύρου αναγνωρίζει ως τον χαμένο γιο της! Γεγονός που ανατρέπει τη ζωή του Ελληναρά, που βρίζει τους Αλβανούς, Σταύρου.

Ενας άλλος λόγος που κάνει την ταινία ενδιαφέρουσα είναι το σενάριό της, και συγκεκριμένα οι ζωντανοί του διάλογοι, που εκφράζουν σωστά τους χαρακτήρες (κάτι που σπανίζει στο νέο ελληνικό σινεμά), ιδιαίτερα στις συζητήσεις τους έξω από το μαγαζί. Από πλευράς όμως πλοκής η ταινία έχει αδυναμίες, τόσο στο πρώτο μέρος, όπου δημιουργείται κάποιο χάσμα στον ρυθμό (για το οποίο φταίει και ο σκηνοθέτης), η μεγαλύτερη όμως αδυναμία της είναι πως η αποδοχή της νέας εθνικότητας του Σταύρου από τους φίλους του γίνεται πολύ επιφανειακά και καθόλου ρεαλιστικά, εκεί που χρειαζόταν ένα πιο τολμηρό -και όχι ωραιοποιημένο- φινάλε. Μια άλλη βασική αδυναμία της βρίσκεται στη σκηνοθεσία του Φίλιππου Τσίτου, που είχε κάνει μια καλή πρώτη εμφάνιση με το «Sweet home». Εδώ ο ρυθμός του δυστυχώς χωλαίνει, ενώ ορισμένες σκηνές είναι στημένες αμήχανα - ακόμη, στις αδυναμίες και μια άνιση φωτογραφία.

Μίνους

• Minoes. Ολλανδία, 2001. Σκηνοθεσία: Βίνσεντ Μπαλ. Σενάριο: Βίνσεντ Μπαλ, Μπέρνι Μπος. Ηθοποιοί: Κάρις Βαν Χούτεν, Τέο Μάασεν, Σάρα Μπάνιερ. 88' ***

Πολυβραβευμένο ποιητικό παραμύθι γύρω από μια κοπέλα, η οποία κάποτε ήταν γάτα και βοηθά έναν δημοσιογράφο να μαζέψει στοιχεία για μια αποκαλυπτική είδηση. Δείτε την ακόμη κι αν δεν αγαπάτε τις γάτες.

Ομορφο το παραμύθι αυτό του Βέλγου σκηνοθέτη Βίνσεντ Μπαλ γύρω από μια νεαρή κοπέλα, που κάποτε ήταν γάτα και που χάρη στη σχέση της με τις γάτες της κωμόπολής της βοηθάει έναν δημοσιογράφο να βρει τα απαιτούμενα στοιχεία για ν' αποκαλύψει τα σατανικά σχέδια ενός εργοστασιάρχη και προέδρου μιας Λέσχης Φίλων των Ζώων. Ο σκηνοθέτης συνδυάζει αρμονικά τους ζωντανούς ανθρώπους με τις γάτες, συνθέτοντας όμορφες εικόνες, με πολύ πετυχημένα ειδικά εφέ που δεν ενοχλούν (και που θα ζήλευε και ο Ντίσνεϊ), για να δημιουργήσει μια ταινία που βλέπεται το ίδιο ευχάριστα από μικρούς και μεγάλους.

Χάλια μέρα για ψάρεμα

• Bad day to go fishing. Ουρουγουάη, 2009. Σκηνοθεσία: Αλβάρο Μπρέχνερ. Σενάριο: Αλβάρο Μπρέχνερ, Γκάρι Πικέρ, Χουάν Κάρλος Ονέτι. Ηθοποιοί: Γκάρι Πικέρ, Τζούκο Αχόλα, Αντονέλα Κόστα. 100' * *½

Δύο απατεώνες βρίσκουν τον δάσκαλό τους σ' ένα χωριό της Λατινικής Αμερικής, σε μια διασκεδαστική κωμωδία.

Πολύ σπάνιες είναι οι ταινίες που μας έρχονται από την Ουρουγουάη - η τελευταία, απ' ό,τι θυμάμαι, ήταν η μαύρη, σπαραχτική κωμωδία «Whisky» το 2005. Σήμερα μας δίνεται η ευκαιρία να δούμε την ταινία «Χάλια μέρα για ψάρεμα», ένα είδος χιουμοριστικού νεο-γουέστερν, πρώτη ταινία μεγάλου μήκους του Αλβάρο Μπρέχνερ, που πρωτοπροβλήθηκε στην Εβδομάδα της Κριτικής στις φετινές Κάνες. Πρωταγωνιστές, δύο εκκεντρικοί Ευρωπαίοι, ο «Πρίγκιπας Ορσίνι», ένας πανούργος ιμπρεσάριος, και ο Γιάκομπ, ένας Γερμανός, πρώην πρωταθλητής της πάλης, που διασχίζουν τη Λατινική Αμερική οργανώνοντας σικέ αγώνες πάλης. Τα πράγματα δυσκολεύουν όταν εμφανίζεται μια γυναίκα που προτείνει τον μυώδη σύζυγό της ως αντίπαλο του Γιάκομπ.

Η ταινία καταφέρνει να κρατήσει ένα σωστό ρυθμό, παρ' όλο που μπλέκει το πολύ αστείο στιλ με μια σοβαρή αντιμετώπιση, με καλύτερο στοιχείο την κωμική πλευρά, που θα μπορούσε να είναι πιο μαύρη. Στα συν της ταινίας, η ωραία μουσική επένδυση με ρυθμούς από γουέστερν και οι καλές ερμηνείες.*

ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

ΠΑΝΔΗΜΙΑ (Carriers). ΗΠΑ, 2009. Σκηνοθεσία: Αλεξ και Ντέιβιντ Πάστορ. Ηθοποιοί: Λι Τέιλορ Πούτσι, Κρις Πάιν, Πάιμπερ Περάμπο. Θρίλερ με στοιχεία τρόμου, γύρω από τέσσερις φίλους που διασχίζουν την Αμερική στην προσπάθειά τους να φτάσουν σε ασφαλές μέρος για να αποφύγουν τον θανατηφόρο ιό μιας πανδημίας που απειλεί την ανθρωπότητα.