Οικογένεια σε ακραίες συνθήκες «πειράματος»

• Μ. Κατσουνακη, Η Καθημερινή, 22/10/2009
  

• Κυνόδοντας****ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ. Σκηνοθεσία: Γιώργος Λάνθιμος. Ερμηνεία: Χρ. Στέργιογλου, Μισέλ Βάλεϊ, Αγγ. Παπούλια, Μ. Τσώνη, Χρ. Πασσαλής, Α. Καλαϊτζίδου

ΚΡΙΤΙΚΗ «Μαμά, βρήκα δύο ζόμπι μικρά. Να στα φέρω;», ρωτάει η κόρη, βλέποντας στον κήπο της έπαυλης δύο κίτρινα λουλούδια. Θαυμάζει μια καραμπίνα (πολύ όμορφο λευκό πουλί) και στο οικογενειακό τραπέζι ζητάει το τηλέφωνο (δηλαδή το αλατοπίπερο). Ο πατέρας μπαίνει με ψαροτούφεκο στην πισίνα για να πιάσει τα ψάρια, τα οποία τοποθέτησε πριν από λίγο. Τα τρία παιδιά (δύο κορίτσια, ένα αγόρι) νομίζουν ότι τα αεροπλάνα είναι παιχνίδια που θα προσγειωθούν στην αυλή τους.

Η πενταμελής οικογένεια του «Κυνόδοντα» έχει μια «ξεχωριστή» εικόνα του κόσμου. Για την ακρίβεια, τα παιδιά δεν έχουν καμία. Ζουν σε συνθήκες ενός «πειράματος» το οποίο έχουν αποφασίσει οι γονείς τους γι’ αυτά. Η βιολογική ηλικία τους πρέπει να είναι γύρω στα 25, αλλά ο χρόνος είναι κι αυτός μια ειδική, ακραία, συνθήκη. Δεν έχουν διαβεί ποτέ τον φράχτη που περιβάλλει την εύπορη μονοκατοικία τους, οι λέξεις αποκτούν το περιεχόμενο που αποφασίζει η μαμά, η σεξουαλικότητα είναι μια παρόρμηση που αντιμετωπίζεται «κλινικά», η πλήξη μιας τετραγωνισμένης, περίκλειστης ζωής θα οδηγήσει στην ακατανίκητη έλξη να ανακαλύψουν τι βρίσκεται πίσω από τον φράχτη. Βασικός κανόνας: ένα παιδί είναι έτοιμο να φύγει από το σπίτι όταν πέσει ο δεξιός ή ο αριστερός κυνόδοντας.

Ο Γιώργος Λάνθιμος απλώνει στον καμβά την ελληνική οικογένεια σαν πίνακα του Φράνσις Μπέικον. Ωμό, παραμορφωτικό, σε χώρο ελλειπτικό και ακαθόριστο. Οι ακρωτηριασμοί είναι ψυχικοί, η αγωνία και η απελπισία, το αδιέξοδο και το άγχος προκύπτουν από την απόλυτη καθήλωση. Δεν υπάρχει εξέλιξη. Ο νεαρός σκηνοθέτης, στη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του, αιφνιδιάζει. Η ωριμότητα, η πυκνότητα, η πειθαρχία με την οποία δουλεύει ένα θέμα που κινείται στην κόψη του ξυραφιού. Το αποτέλεσμα: μία από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες της δεκαετίας. Φέρει το στίγμα και την ανησυχία ενός δημιουργού που δοκιμάζει τις αντοχές ενός συστήματος απόλυτου εγκλεισμού, μέσα από ένα γκροτέσκο κώδικα. Οικονομία μέσων, καμία φλυαρία, ο στόχος δεν χάνεται ποτέ. Η ρήξη - ενηλικίωση, ο ξένος που παραβιάζει τις «αρχές», η αβεβαιότητα που οδηγεί στη γνώση. Ολα χωρούν με κοφτές, αδρές πινελιές, σ’ ένα σύνολο ενορχηστρωμένο με απόλυτη ακρίβεια. Ερμηνείες που εντυπωσιάζουν με την αμεσότητα και πληρότητά τους.