Συνέντευξη: Ιρέν Ζακόμπ
Επί χρόνια κουβαλούσαμε την κινηματογραφική εικόνα της εύθραυστης, ποιητικής Βερόνικα. Ετσι μας σύστησε το 1991 την Ελβετή Ιρέν Ζακόμπ ο Κισλόφσκι στη «Διπλή ζωή της Βερόνικα», ταινία που της χάρισε βραβείο ερμηνείας στις Κάνες. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, όμως, μας τη συστήνει εκ νέου. Γιατί η Ελένη που υποδύεται στη «Σκόνη του χρόνου» είναι μια θαρραλέα γυναίκα, που ενώ ζει τη διάψευση της Αριστεράς, εξορίζεται στη Σιβηρία και αποχωρίζεται το παιδί της 20 χρόνια, δεν παύει να πιστεύει ότι «το αύριο δεν σταματάει ποτέ». Εχει περάσει καιρός από τότε που τελείωσαν τα γυρίσματα (η ταινία, άλλωστε, σήμερα βγαίνει στις αίθουσες). Η Ζακόμπ όμως κουβαλά ακόμα μέσα της την Ελένη. Και την αναγνωρίζει σε άλλες γυναίκες...
Το ταξίδι του ρόλου σας είναι πολύ μεγάλο στον χρόνο, στην Ιστορία, στη ζωή. Ξεκινάτε 25 χρόνων και καταλήγετε 80. Στο τέλος τι χάνει και τι κερδίζει η Ελένη;
«Είναι μια ιστορία για τα ιδανικά και τη διάψευσή τους. Η Ελένη ξεκινά στη νεότητά της έχοντας ισχυρές πολιτικές πεποιθήσεις και νιώθοντας μια αίσθηση ελευθερίας που πηγάζει από την επιθυμία της να αγωνιστεί για ένα καλύτερο αύριο. Επίσης, έχει μια δυνατή ερωτική σχέση με τον Σπύρο (Μισέλ Πικολί). Η πίστη της, όμως, θα δοκιμαστεί από τα πολιτικά γεγονότα. Θα απελαθεί στη Σιβηρία, θα αποχωριστεί τον άντρα που αγαπάει αλλά και το παιδί της. Χάνει πολλά: τον έρωτα, τη μητρότητα και τον ιδανικό κόσμο που ονειρεύεται. Αποκτά βέβαια μια δυνατή σχέση με τον Γιάκομπ (Μπρούνο Γκανζ). Συνήθως όταν διαψευδόμαστε, νομίζουμε ότι χάνουμε τον κόσμο κάτω από τα πόδια μας. Η Ελένη όμως είναι δυνατή και δεν απογοητεύεται. Είναι ο άνθρωπος ο οποίος θα αγαπάει και θα ελπίζει πάντοτε. Οταν ξαναδεί τον γιο της (Γουίλεμ Νταφόε) έπειτα από 20 χρόνια, νιώθει χαρά που τον ξαναβρίσκει αλλά και απόγνωση που τον είχε χάσει».
Εχετε κοινά μαζί της;
«Είμαι και εγώ άνθρωπος που δεν παύει να ελπίζει. Είναι η πιο ισχυρή δύναμη επιβίωσης απέναντι σε οτιδήποτε μου συμβαίνει καθημερινά. Και πάλι, όμως, δεν το έχω στον βαθμό της Ελένης. Βλέπω καθημερινά στη Γαλλία γυναίκες που είναι αναγκασμένες να δουλεύουν μακριά από την οικογένειά τους, που βρίσκεται, για παράδειγμα, στις Φιλιππίνες. Σε κάτι τέτοιες περιπτώσεις δοκιμάζονται πραγματικά η πίστη και η ελπίδα. Η Ελένη είναι μια ηρωίδα, όπως αυτές. Υπάρχουν πολλές Ελένες γύρω μας».
Κάποια στιγμή στην ταινία ο Μπρούνο Γκανζ, αναφερόμενος στην κατάρρευση του κομμουνισμού, λέει ότι «μας πέταξε έξω η Ιστορία». Τι σημαίνει αυτή η φράση για εσάς σήμερα;
«Ο Γιάκομπ είναι παθιασμένος κομμουνιστής, αφοσιωμένος στην ιδέα της αλλαγής του κόσμου. Στην πορεία θα χάσει και αυτός πολλά. Κατ' αρχάς θα νιώσει τεράστια απογοήτευση για τον κόσμο που πίστεψε. Επίσης, είναι Εβραίος και έχει χάσει πολλούς δικούς του στο Ολοκαύτωμα. Επειτα, η Ελένη τού ανακοινώνει ότι πρέπει να χωρίσουν γιατί θα πάει στην Αμερική να βρει τον Σπύρο και τον γιο της. Κι αυτός απαντά: "Εγώ δεν έχω κανένα μέρος να με περιμένει". Είναι ο χαμένος της "Σκόνης του χρόνου". Νιώθει στο πετσί του ότι όλα ήταν μάταια. Δεν ξέρω βέβαια αν αυτό ισχύει».
Για τη «Σκόνη του χρόνου» είδατε τον εαυτό σας σε διαφορετικές ηλικίες και φορτωθήκατε πολλές ρυτίδες. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων λέγατε ότι ήταν διασκεδαστικό. Μήπως υπήρχε και μια αίσθηση μελαγχολίας; Πώς φανταστήκατε τον εαυτό σας 80 χρόνων;
«Στα γυρίσματα συνειδητοποίησα ότι τα πιο σημαντικά χρόνια των πρωταγωνιστών είναι αυτά της ηλικίας των 80. Είναι η στιγμή που βλέπουμε πόσο δυνατοί ή εύθραυστοι έγιναν από τη διαδρομή τους στη ζωή. Για να παίξω την 25χρονη Ελένη έπρεπε να θυμηθώ πώς ήμουν σε εκείνη την ηλικία. Για τη 40χρονη, έπρεπε να είμαι ο εαυτός μου, κουβαλώντας τις εμπειρίες της Ελένης. Για να κάνω την 80χρονη, όμως, έπρεπε να χρησιμοποιήσω τη φαντασία μου. Εμπνεύστηκα από τον Μισέλ Πικολί, ο οποίος είναι ένας... νέος 80χρονος. Ούτως ή άλλως, δεν νομίζω ότι ο Τεό ήθελε να παίξω την ηλικιωμένη, αλλά να μπω μέσα στις σχέσεις και τις καταστάσεις. Η ηλικία πέρασε περισσότερο ως συναίσθημα. Του Τεό τού αρέσει η σύγχυση του χρόνου. Δεν ζήτησε τυχαία να ερμηνεύσουν οι ίδιοι ηθοποιοί τον εαυτό τους σε όλες τις ηλικίες. Η ιδέα ήταν να παίξουμε με τη σύγχυση ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, αλλά και με το γεγονός ότι εμπεριέχουμε όλους αυτούς τους χρόνους. Ετσι, δεν χρειάστηκε να υποδυθούμε τον χρόνο - να καμπουριάζουμε και να μιλάμε τρεμάμενοι. Μόνο τα συναισθήματα».
Διάβαζα σε μια συνέντευξή σας ότι αποφασίσατε να γίνετε ηθοποιός όταν πρωτοείδατε τις ταινίες του Τσάρλι Τσάπλιν. Το σινεμά που κάνατε είναι τελείως διαφορετικό. Δεν παίζετε καν κωμικούς ρόλους.
«Οι γυναίκες δεν μπορούν να κάνουν εύκολα ένα χαρακτήρα κλόουν, όπως του Τσάπλιν. Το λέω πάντα: οι ταινίες του είναι το απόλυτο σινεμά γιατί είναι πλήρεις. Δυνατές, αστείες, τρυφερές, εφευρετικές, σύγχρονες. Μπορείς να τις δεις ξανά και ξανά και προσφέρονται για όλες τις ηλικίες. Τα παιδιά μου τις λατρεύουν. Κάθομαι μαζί τους και τις ξαναβλέπω. Οσο με ρωτάνε ποια είναι η πρώτη μου συναισθηματική εικόνα από τον κινηματογράφο, θα απαντώ: "Ο Τσάρλι Τσάπλιν"». *
«Είναι μια ιστορία για τα ιδανικά και τη διάψευσή τους. Η Ελένη ξεκινά στη νεότητά της έχοντας ισχυρές πολιτικές πεποιθήσεις και νιώθοντας μια αίσθηση ελευθερίας που πηγάζει από την επιθυμία της να αγωνιστεί για ένα καλύτερο αύριο. Επίσης, έχει μια δυνατή ερωτική σχέση με τον Σπύρο (Μισέλ Πικολί). Η πίστη της, όμως, θα δοκιμαστεί από τα πολιτικά γεγονότα. Θα απελαθεί στη Σιβηρία, θα αποχωριστεί τον άντρα που αγαπάει αλλά και το παιδί της. Χάνει πολλά: τον έρωτα, τη μητρότητα και τον ιδανικό κόσμο που ονειρεύεται. Αποκτά βέβαια μια δυνατή σχέση με τον Γιάκομπ (Μπρούνο Γκανζ). Συνήθως όταν διαψευδόμαστε, νομίζουμε ότι χάνουμε τον κόσμο κάτω από τα πόδια μας. Η Ελένη όμως είναι δυνατή και δεν απογοητεύεται. Είναι ο άνθρωπος ο οποίος θα αγαπάει και θα ελπίζει πάντοτε. Οταν ξαναδεί τον γιο της (Γουίλεμ Νταφόε) έπειτα από 20 χρόνια, νιώθει χαρά που τον ξαναβρίσκει αλλά και απόγνωση που τον είχε χάσει».
Εχετε κοινά μαζί της;
«Είμαι και εγώ άνθρωπος που δεν παύει να ελπίζει. Είναι η πιο ισχυρή δύναμη επιβίωσης απέναντι σε οτιδήποτε μου συμβαίνει καθημερινά. Και πάλι, όμως, δεν το έχω στον βαθμό της Ελένης. Βλέπω καθημερινά στη Γαλλία γυναίκες που είναι αναγκασμένες να δουλεύουν μακριά από την οικογένειά τους, που βρίσκεται, για παράδειγμα, στις Φιλιππίνες. Σε κάτι τέτοιες περιπτώσεις δοκιμάζονται πραγματικά η πίστη και η ελπίδα. Η Ελένη είναι μια ηρωίδα, όπως αυτές. Υπάρχουν πολλές Ελένες γύρω μας».
Κάποια στιγμή στην ταινία ο Μπρούνο Γκανζ, αναφερόμενος στην κατάρρευση του κομμουνισμού, λέει ότι «μας πέταξε έξω η Ιστορία». Τι σημαίνει αυτή η φράση για εσάς σήμερα;
«Ο Γιάκομπ είναι παθιασμένος κομμουνιστής, αφοσιωμένος στην ιδέα της αλλαγής του κόσμου. Στην πορεία θα χάσει και αυτός πολλά. Κατ' αρχάς θα νιώσει τεράστια απογοήτευση για τον κόσμο που πίστεψε. Επίσης, είναι Εβραίος και έχει χάσει πολλούς δικούς του στο Ολοκαύτωμα. Επειτα, η Ελένη τού ανακοινώνει ότι πρέπει να χωρίσουν γιατί θα πάει στην Αμερική να βρει τον Σπύρο και τον γιο της. Κι αυτός απαντά: "Εγώ δεν έχω κανένα μέρος να με περιμένει". Είναι ο χαμένος της "Σκόνης του χρόνου". Νιώθει στο πετσί του ότι όλα ήταν μάταια. Δεν ξέρω βέβαια αν αυτό ισχύει».
Για τη «Σκόνη του χρόνου» είδατε τον εαυτό σας σε διαφορετικές ηλικίες και φορτωθήκατε πολλές ρυτίδες. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων λέγατε ότι ήταν διασκεδαστικό. Μήπως υπήρχε και μια αίσθηση μελαγχολίας; Πώς φανταστήκατε τον εαυτό σας 80 χρόνων;
«Στα γυρίσματα συνειδητοποίησα ότι τα πιο σημαντικά χρόνια των πρωταγωνιστών είναι αυτά της ηλικίας των 80. Είναι η στιγμή που βλέπουμε πόσο δυνατοί ή εύθραυστοι έγιναν από τη διαδρομή τους στη ζωή. Για να παίξω την 25χρονη Ελένη έπρεπε να θυμηθώ πώς ήμουν σε εκείνη την ηλικία. Για τη 40χρονη, έπρεπε να είμαι ο εαυτός μου, κουβαλώντας τις εμπειρίες της Ελένης. Για να κάνω την 80χρονη, όμως, έπρεπε να χρησιμοποιήσω τη φαντασία μου. Εμπνεύστηκα από τον Μισέλ Πικολί, ο οποίος είναι ένας... νέος 80χρονος. Ούτως ή άλλως, δεν νομίζω ότι ο Τεό ήθελε να παίξω την ηλικιωμένη, αλλά να μπω μέσα στις σχέσεις και τις καταστάσεις. Η ηλικία πέρασε περισσότερο ως συναίσθημα. Του Τεό τού αρέσει η σύγχυση του χρόνου. Δεν ζήτησε τυχαία να ερμηνεύσουν οι ίδιοι ηθοποιοί τον εαυτό τους σε όλες τις ηλικίες. Η ιδέα ήταν να παίξουμε με τη σύγχυση ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, αλλά και με το γεγονός ότι εμπεριέχουμε όλους αυτούς τους χρόνους. Ετσι, δεν χρειάστηκε να υποδυθούμε τον χρόνο - να καμπουριάζουμε και να μιλάμε τρεμάμενοι. Μόνο τα συναισθήματα».
Διάβαζα σε μια συνέντευξή σας ότι αποφασίσατε να γίνετε ηθοποιός όταν πρωτοείδατε τις ταινίες του Τσάρλι Τσάπλιν. Το σινεμά που κάνατε είναι τελείως διαφορετικό. Δεν παίζετε καν κωμικούς ρόλους.
«Οι γυναίκες δεν μπορούν να κάνουν εύκολα ένα χαρακτήρα κλόουν, όπως του Τσάπλιν. Το λέω πάντα: οι ταινίες του είναι το απόλυτο σινεμά γιατί είναι πλήρεις. Δυνατές, αστείες, τρυφερές, εφευρετικές, σύγχρονες. Μπορείς να τις δεις ξανά και ξανά και προσφέρονται για όλες τις ηλικίες. Τα παιδιά μου τις λατρεύουν. Κάθομαι μαζί τους και τις ξαναβλέπω. Οσο με ρωτάνε ποια είναι η πρώτη μου συναισθηματική εικόνα από τον κινηματογράφο, θα απαντώ: "Ο Τσάρλι Τσάπλιν"». *
Το σινεμά με Τεό σε απογειώνει
- Η συνεργασία σας με τον Κισλόφσκι σάς εκτόξευσε στην κορυφή. Και μετά;
Υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα σε Κισλόφσκι και Αγγελόπουλο;
«Εχουν και οι δύο ταλέντο. Από εκεί και πέρα, καμία άλλη ομοιότητα. Είναι προσωπική υπόθεση το πώς χειρίζεσαι το ταλέντο σου».
- Της ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/02/2009
No comments:
Post a Comment