Ενας άντρας στα ορεινά της ελληνικής επαρχίας εμπορεύεται μετανάστες και νεαρές πόρνες. Μέχρι εδώ το έργο το έχουμε ξαναδεί. Ενας πατέρας, όμως, που εκπορνεύει την κόρη του, θέλει να βγάλει στο κλαρί και τον γιο του, ενώ την ίδια ώρα αναπτύσσεται ερωτική έλξη ανάμεσα στα δύο αδέρφια, αυτό όχι, δεν είναι καθόλου συνηθισμένο θέμα στο ελληνικό σινεμά. Θα το δούμε στην ταινία «Μικρές ελευθερίες» τού πάντα τολμηρού Κώστα Ζάπα (στις αίθουσες 26 Φλεβάρη).
 Μαρλέν Σαΐτη και Αλέξανδρος Τούντας, τα δύο αδέλφια που στις «Μικρές ελευθερίες» παίζουν επικίνδυνα σεξουαλικά παιχνίδια μεταξύ τους |
Ηρθε η ώρα για τον σκηνοθέτη να κλείσει την τριλογία, που είχε ξεκινήσει με τα «Uncut family» (2003) και «The last porn movie» (2006), με θέμα την οικογένεια. Και, για να είμαστε πιο ακριβείς, την ενδοοικογενειακή σεξουαλικότητα.
Τώρα όμως χτυπάει το μαχαίρι στο κόκαλο και της ελληνικής επαρχίας. «Το ποσοστό αιμομιξίας στην ελληνική επαρχία είναι από τα πρώτα στην Ευρώπη. Αιμομιξία δεν σημαίνει μόνο ότι ο πατέρας βιάζει τα παιδιά. Είναι και ο θείος, ο ξάδελφος, ο μπατζανάκης... Η ελληνική επαρχία δεν είναι δομημένη σε έναν ευρωπαΐκό τρόπο ζωής. Είμαστε ένας λαός ανατολίτικος με θρησκευτικό φανατισμό, βαλκάνια αμορφωσιά και διαφθορά Λατινικής Αμερικής», μας λέει ο σκηνοθέτης.
Αυτό που διαφοροποιεί τη νέα του ταινία από τις προηγούμενες, είναι ο ρεαλισμός της. «Ενας σκηνοθέτης μεταφέρει στον κινηματογράφο την πραγματικότητα. Η δουλειά του, όμως, είναι να μετατρέψει την καθημερινότητα σε κάτι επικό. Δεν μπορεί να απουσιάζει το βλέμμα του σκηνοθέτη και οι συμβολισμοί». Από αυτούς έχουν αρκετούς οι «Μικρές ελευθερίες». Ειδικά οι έννοιες της ύβρης και της κάθαρσης κατατρύχουν το σινεμά του.
«Η αρχαία ελληνική τραγωδία βασίζεται στην παραβίαση του ηθικού νόμου. Οι άνθρωποι είμαστε καταδικασμένοι στις ανθρώπινες αξίες. Πιστεύουμε ότι μπορούμε να γλιτώσουμε από αυτές με τα υλικά αγαθά, αλλά δεν είναι εύκολο. Αλλωστε, μας εξύψωσε ο πολιτισμός και η γέννηση του περιβόητου "γιατί;". Ο Μαρξ έλεγε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν φάρσα», μας λέει.
Τώρα όμως χτυπάει το μαχαίρι στο κόκαλο και της ελληνικής επαρχίας. «Το ποσοστό αιμομιξίας στην ελληνική επαρχία είναι από τα πρώτα στην Ευρώπη. Αιμομιξία δεν σημαίνει μόνο ότι ο πατέρας βιάζει τα παιδιά. Είναι και ο θείος, ο ξάδελφος, ο μπατζανάκης... Η ελληνική επαρχία δεν είναι δομημένη σε έναν ευρωπαΐκό τρόπο ζωής. Είμαστε ένας λαός ανατολίτικος με θρησκευτικό φανατισμό, βαλκάνια αμορφωσιά και διαφθορά Λατινικής Αμερικής», μας λέει ο σκηνοθέτης.
Αυτό που διαφοροποιεί τη νέα του ταινία από τις προηγούμενες, είναι ο ρεαλισμός της. «Ενας σκηνοθέτης μεταφέρει στον κινηματογράφο την πραγματικότητα. Η δουλειά του, όμως, είναι να μετατρέψει την καθημερινότητα σε κάτι επικό. Δεν μπορεί να απουσιάζει το βλέμμα του σκηνοθέτη και οι συμβολισμοί». Από αυτούς έχουν αρκετούς οι «Μικρές ελευθερίες». Ειδικά οι έννοιες της ύβρης και της κάθαρσης κατατρύχουν το σινεμά του.
«Η αρχαία ελληνική τραγωδία βασίζεται στην παραβίαση του ηθικού νόμου. Οι άνθρωποι είμαστε καταδικασμένοι στις ανθρώπινες αξίες. Πιστεύουμε ότι μπορούμε να γλιτώσουμε από αυτές με τα υλικά αγαθά, αλλά δεν είναι εύκολο. Αλλωστε, μας εξύψωσε ο πολιτισμός και η γέννηση του περιβόητου "γιατί;". Ο Μαρξ έλεγε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν φάρσα», μας λέει.
 Ο Κώστας Ζάππας είναι προετοιμασμένος για κάθε είδους αντιδράσεις από το κοινό. «Αυτός που θα φύγει έξαλλος από την αίθουσα, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να διαπαιδαγωγηθεί, γιατί ήδη το υποσυνείδητό του κλονίστηκε», δηλώνει |
Τι σχέση έχει όμως η ηρωίδα του, Φανή, με την αρχαία ελληνική τραγωδία; «Από την Ιφιγένεια μέχρι τη Φανή δεν έχουν αλλάξει πολλά», απαντά ο Κώστας Ζάπας. «Συνεχίζουμε τις ίδιες θυσίες για τα χρήματα. Εχουμε τον ίδιο φόβο για τον Θεό. Η διαφορά Ιφιγένειας-Φανής είναι απλώς η αλλαγή της καθημερινότητας. Η Φανή φοράει άλλα ρούχα και πηγαίνει στο σουπερμάρκετ, ενώ στην Ιφιγένεια τα ψώνια τα έφερναν άλλοι. Ο πολιτισμός προσπέρασε τον άνθρωπο. Αυτή είναι ήττα του ανθρώπινου είδους».
Ο Ζάπας είναι προετοιμασμένος για κάθε είδους αντιδράσεις. Εχει χορτάσει από αυτές και στο παρελθόν. Εχει δει θεατές να αποχωρούν από την αίθουσα την ώρα της προβολής. Εχει αναπτύξει τις άμυνές του απέναντι στο «δύσκολο» κοινό, που τελικά το καλοδέχεται.
«Αυτός που θα φύγει έξαλλος από την αίθουσα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να διαπαιδαγωγηθεί, γιατί το υποσυνείδητό του έχει κλονιστεί. Αυτοί που παραμένουν έχουν την παιδεία να κατανοήσουν μια τέτοια ταινία. Οι υπόλοιποι χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Δεν είναι τυχαίο που μόνο στην τέχνη μπορείς να κάνεις υπέρβαση του νόμου. Η τέχνη ενός δημιουργού του Μεσαίωνα, σε πολλές περιπτώσεις, τον έστελνε στην αγχόνη. Μπορεί, όμως, αυτό που θεωρούσαν τότε ταμπού, να είναι σήμερα αυτονόητο. Αυτή είναι η μεγάλη δύναμη της τέχνης», λέει.
Στις «Μικρές ελευθερίες» ο Ζάπας έχει και πάλι τον απόλυτο έλεγχο. Υπογράφει σενάριο, σκηνοθεσία και χειρίζεται την κάμερα. Θέλει να τα ελέγχει όλα ή αποφεύγει τις συνεργασίες; «Εχω λύσει τα προβλήματα εξουσίας», απαντά. «Αλλωστε για να πας ένα ταξίδι στη θάλασσα, δεν χρειάζεται να πας με τον Τιτανικό, μπορείς και με μία βάρκα. Εγώ απλά βλέπω τον κόσμο μέσα από το δικό μου παράθυρο». *
Ο Ζάπας είναι προετοιμασμένος για κάθε είδους αντιδράσεις. Εχει χορτάσει από αυτές και στο παρελθόν. Εχει δει θεατές να αποχωρούν από την αίθουσα την ώρα της προβολής. Εχει αναπτύξει τις άμυνές του απέναντι στο «δύσκολο» κοινό, που τελικά το καλοδέχεται.
«Αυτός που θα φύγει έξαλλος από την αίθουσα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να διαπαιδαγωγηθεί, γιατί το υποσυνείδητό του έχει κλονιστεί. Αυτοί που παραμένουν έχουν την παιδεία να κατανοήσουν μια τέτοια ταινία. Οι υπόλοιποι χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Δεν είναι τυχαίο που μόνο στην τέχνη μπορείς να κάνεις υπέρβαση του νόμου. Η τέχνη ενός δημιουργού του Μεσαίωνα, σε πολλές περιπτώσεις, τον έστελνε στην αγχόνη. Μπορεί, όμως, αυτό που θεωρούσαν τότε ταμπού, να είναι σήμερα αυτονόητο. Αυτή είναι η μεγάλη δύναμη της τέχνης», λέει.
Στις «Μικρές ελευθερίες» ο Ζάπας έχει και πάλι τον απόλυτο έλεγχο. Υπογράφει σενάριο, σκηνοθεσία και χειρίζεται την κάμερα. Θέλει να τα ελέγχει όλα ή αποφεύγει τις συνεργασίες; «Εχω λύσει τα προβλήματα εξουσίας», απαντά. «Αλλωστε για να πας ένα ταξίδι στη θάλασσα, δεν χρειάζεται να πας με τον Τιτανικό, μπορείς και με μία βάρκα. Εγώ απλά βλέπω τον κόσμο μέσα από το δικό μου παράθυρο». *
- Κάτω από τις φτερούγες του Λαρς φον Τρίερ
Το παράθυρο του σινεμά του έχει ανοίξει για τα καλά στον κόσμο. «Υπάρχουν δύο ειδών σκηνοθέτες. Αυτοί που κάνουν ταινίες για το χωριό και αυτοί που κάνουν διεθνή κινηματογράφο. Εγώ ταινίες για το χωριό μου δεν κάνω», ξεκαθαρίζει. Οι εγχώριες εταιρείες διανομής τού είχαν γυρίσει στο παρελθόν την πλάτη. Και μπορεί για τις «Μικρές ελευθερίες» να βρήκε διανομή, αλλά είχε ήδη σιγουρέψει την καριέρα της στο εξωτερικό. Η εταιρεία του Λαρς φον Τρίερ, η περίφημη «Zentropa», μαζί με τη Minus Pictures υπογράφουν την παραγωγή, ενώ η εταιρεία πωλήσεων του Δανού σκηνοθέτη, «TrustNordisk», ανέλαβε τις διεθνείς πωλήσεις και των τριών ταινιών του.
Από το Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όμως, οι «Μικρές ελευθερίες» απουσίασαν -ούτε καν στο τμήμα digital δεν εντάχθηκε η ταινία, αφού είναι ψηφιακή. Δεν νοιάζεται γι' αυτό ο Κώστας Ζάπας. «Οταν έχεις να κάνεις με τέτοια εταιρεία παραγωγής, έχει σημασία σε ποιο φεστιβάλ και σε ποιο τμήμα συμμετέχεις; Εχουν μεγαλύτερη σημασία οι ίδιες οι ταινίες. Υπάρχουν ταινίες που δεν έχουν πάει σε μεγάλα φεστιβάλ ή έχουν αδικηθεί αφόρητα. Η "Ευδοκία" δεν πήγε ποτέ, όμως παραμένει η "Ευδοκία"», λέει.
Και μετά την τριλογία; «Αφού τελείωσα με την οικογένεια, θα περάσω στο θέμα της θρησκείας, που είναι και το πιο δύσκολο. Για να το κάνω, θέλω να στέκομαι καλά στα πόδια μου διεθνώς. Μάλλον, λοιπόν, θα ασχοληθώ πρώτα με την κοινωνία και το κράτος».
* Στις «Μικρές ελευθερίες» παίζουν οι: Αντώνης Παπαδόπουλος, Μαρλέν Σαΐτη, Αλέξανδρος Τούντας κ.ά.
Από το Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όμως, οι «Μικρές ελευθερίες» απουσίασαν -ούτε καν στο τμήμα digital δεν εντάχθηκε η ταινία, αφού είναι ψηφιακή. Δεν νοιάζεται γι' αυτό ο Κώστας Ζάπας. «Οταν έχεις να κάνεις με τέτοια εταιρεία παραγωγής, έχει σημασία σε ποιο φεστιβάλ και σε ποιο τμήμα συμμετέχεις; Εχουν μεγαλύτερη σημασία οι ίδιες οι ταινίες. Υπάρχουν ταινίες που δεν έχουν πάει σε μεγάλα φεστιβάλ ή έχουν αδικηθεί αφόρητα. Η "Ευδοκία" δεν πήγε ποτέ, όμως παραμένει η "Ευδοκία"», λέει.
Και μετά την τριλογία; «Αφού τελείωσα με την οικογένεια, θα περάσω στο θέμα της θρησκείας, που είναι και το πιο δύσκολο. Για να το κάνω, θέλω να στέκομαι καλά στα πόδια μου διεθνώς. Μάλλον, λοιπόν, θα ασχοληθώ πρώτα με την κοινωνία και το κράτος».
* Στις «Μικρές ελευθερίες» παίζουν οι: Αντώνης Παπαδόπουλος, Μαρλέν Σαΐτη, Αλέξανδρος Τούντας κ.ά.
- Της ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 18/02/2009
No comments:
Post a Comment