Περού: με την πρώτη, Χρυσή Αρκούδα

Στην ταινία «Το γάλα της θλίψης» της Περουβιανής Κλαούντια Λιόσα, την πρώτη ταινία από το Περού που μπήκε στο διαγωνιστικό του τμήμα, απονεμήθηκε το Σάββατο το βράδυ η Χρυσή Αρκτος καλύτερης ταινίας του 59ου Κινηματογραφικού Φεστιβάλ του Βερολίνου. Ηταν μια ταινία αουτσάιντερ, που περιγράφει το εφιαλτικό ταξίδι από τον φόβο προς την ελευθερία μιας νέας γυναίκας, που ήταν παιδί βιασμού της ιθαγενούς μητέρας της στην περίοδο του 20ετούς πολέμου στο Περού (1970-1990), τότε που 70 χιλιάδες άνθρωποι, κυρίως ιθαγενείς, ήταν τα θύματα της σύγκρουσης της κυβέρνησης με το επαναστατικό κίνημα «Φωτεινό Μονοπάτι». «Γάλα της θλίψης» έχουν ονομάσει οι ιθαγενείς μια αρρώστια που μεταδίδεται στα παιδιά μέσα από το γάλα γυναικών που έχουν βιαστεί στη διάρκεια του πολέμου. Και είναι το σύμβολο του φόβου, που οδηγεί την ηρωίδα της ταινίας, Φάουστα, να τοποθετήσει μια πατάτα στο αιδοίο της, είδος ασπίδας για να την προφυλάξει από τυχόν βιασμό.

«Είναι για το Περού, είναι για την πατρίδα μας», δήλωσε πανευτυχής η Κλαούντια Λιόσα με τη Χρυσή Αρκτο στα χέρια

Δεν είναι η πρώτη χρονιά που η κριτική επιτροπή της Μπερλινάλε απονέμει το βραβείο καλύτερης ταινίας σε αουτσάιντερ. Φτάνει να θυμηθούμε την περσινή απονομή της Χρυσής Αρκτου στην ταινία «Οι επίλεκτοι» του Χοσέ Πατίλια. Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν και τα υπόλοιπα βραβεία.

Το Μεγάλο Βραβείο της επιτροπής μοιράστηκε ανάμεσα στη γερμανική ταινία «Ολοι οι άλλοι» της Μάρεν Αντε, χιουμοριστικό (αν και ανιαρό στο πρώτο μέρος του) σχόλιο πάνω στις σχέσεις ενός ζευγαριού (η ταινία κέρδισε και το βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας) και την ταινία «Γίγαντας» του Αργεντινού Αντριάν Μπίνιεζ, γύρω από τον κρυφό έρωτα ενός φρουρού ασφαλείας σε σούπερ μάρκετ για μια καθαρίστρια.

Το πιο δίκαιο ήταν το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας,που απονεμήθηκε στον Ιρανό Ασγκάρ Φαρχάντι για την ταινία του «Σχετικά με την Ελί», αναμφισβήτητα από τις καλύτερες ταινίες της Μπερλινάλε. Στις αδικημένες ταινίες «Το ποτάμι του Λονδίνου» του Αλγερινού Ρασίντ Μπουχαρέμπ (περιορίστηκε στο βραβείο καλύτερης ανδρικής ερμηνείας), η αμερικανική «Ο αγγελιαφόρος» του Ορεν Μόβερμαν (περιορίστηκε στο βραβείο σεναρίου), η γαλλική «Στην ηλεκτρική ομίχλη» του Μπερτράν Ταβερνιέ, ενώ η πολωνική «Γλυκό βούρλο» του Αντρζέι Βάιντα περιορίστηκε στο βραβείο Αλφρεντ Μπάουερ.

Τα βραβεία απένειμε επιτροπή με πρόεδρο την ηθοποιό Τίλντα Σουίντον και μέλη τούς σκηνοθέτες Γκαστόν Καμπορέ, Ιζαμπέλ Κοϊξέτ, Γουίεν Γουάνγκ και Κρίστοφερ Σλίνγκελσιφ, τον σεναριογράφο Χάνινγκ Μάνκλε και την ακτιβίστρια διατροφής Αλις Γουότερς. Σύμφωνα με το σκεπτικό της επιτροπής, στο φετινό διαγωνιστικό τμήμα προβλήθηκαν ταινίες μεγάλης γκάμας, με κεντρικό στόχο την εξερεύνηση τρόπων ερμηνείας και κατανόησης σημαντικών θεμάτων του καιρού μας. Γι' αυτό, η επιτροπή αποφάσισε να απονείμει βραβεία στις προσπάθειες εκείνες που πέτυχαν μια ισορροπία ανάμεσα σε μια πολιτική κατάθεση και μια ποιητική μορφή.

Μετά την απονομή των βραβείων, ο Κώστας Γαβράς παρουσίασε την ταινία του «Παράδεισος στη Δύση», με την οποία έκλεισε επίσημα η 59η Μπερλινάλε. Φέτος, αν και η κίνηση στο τμήμα της Αγοράς Ταινιών, εξαιτίας βασικά της οικονομικής κρίσης, δεν ήταν στα περσινά επίπεδα, από πλευράς θεατών το φεστιβάλ σημείωσε ρεκόρ, κόβοντας περίπου 270.000 εισιτήρια -30 χιλιάδες περισσότερα από πέρσι. Συνολικά προβλήθηκαν 383 ταινίες που τις παρακολούθησαν 20.000 διαπιστευμένοι επισκέπτες από 136 χώρες.

• Ο Βάιντα στα καλύτερά του

Η ταινία «Γλυκό βούρλο» του Αντρζέι Βάιντα (αναφέρεται σε φυτό που όταν το τρίψεις αφήνει μια μυρουδιά νερού με ίχνη δέντρων), που είδαμε την τελευταία μέρα του διαγωνιστικού, είναι μια συγκινητική, ποιητική ταινία. Ο Βάιντα συνδυάζει ένα διήγημα του Πολωνού Γιαροσλάβ Ιβάσκεβιτς (του οποίου είχε στο παρελθόν διασκευάσει τρία έργα, ανάμεσά τους και τις «Δεσποινίδες από το Βίλκο») γύρω από μια γυναίκα που έχει χάσει τα παιδιά της στην εξέγερση της Βαρσοβίας στη διάρκεια του δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, με ένα πραγματικό γεγονός, τον θάνατο από καρκίνο του συνεργάτη του, διευθυντή φωτογραφίας Εντουάρντ Κλοσίνσκι, συζύγου της τακτικής ηθοποιού του, Κριστίνα Γιάντα («Ο άνθρωπος από μάρμαρο»).

Μέσα από λιτές, ελεγειακές εικόνες, που περνούν με ομαλότητα από το παρόν στο παρελθόν κι από την πραγματική ζωή στο χώρο της τέχνης, με ρυθμό που σταδιακά σε παρασύρει. Η ίδια η Γιάντα ερμηνεύει δυο ρόλους. Από τη μια μόνη σ' ένα ντεκόρ που μοιάζει να βγήκε απ' ευθείας από πίνακα του Εντουάρντ Χόπερ, μιλά για τον θάνατο του άντρα της. Και από την άλλη υποδύεται τη Μάρτα, στο διήγημα του Ιβάσκεβιτς, μια γυναίκα που προσωρινά «ξαναβρίσκει» το γιο της στο πρόσωπο ενός 20χρονου εργάτη. Είναι μια από τις πιο όμορφες, πιο προσωπικές, μαζί και πιο ώριμες, ταινίες του 82χρονου σκηνοθέτη.*

ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

• * Χρυσή Αρκτος: «Το γάλα της θλίψης» της Κλαούντια Λόσα.
• * Αργυρή Αρκτος: (εξ ημισείας) «Γίγαντας» του Αντριάν Μπίνιεζ και «Ολοι οι άλλοι» της Μάρεν Αντε.
• * Σκηνοθεσίας: «Σχετικά με την Ελί» του Ασγκάρ Φαρχάντι.
• **Γυναικείας ερμηνείας: Μπιργκίτ Μινιτσμάιρ («Ολοι οι άλλοι»).
• * Ανδρικής ερμηνείας: Σοτιγκί Κουγιατέ («Το ποτάμι του Λονδίνου).
• * Καλλιτεχνικής συμβολής στον ήχο και στα ντεκόρ: Γκαμπόρ Ερντελι και Ταμάς Σέκελι («Καταλίν Βάργκα» του Πίτερ Στρίκλαντ).
• * Σεναρίου: Ορεν Μόβερμαν και Αλεσάντρο Καμόν («Ο αγγελιοφόρος» του Οβερμαν).
• * Βραβείο Αλφρεντ Μπάουερ: (εξ ημισείας) «Γίγαντας» (Αντριάν Μπίνιεζ) και «Γλυκό βούρλο» (Αντρζέι Βάιντα).
• **Βραβεία FIPRESCI: Διαγωνιστικό: «Το γάλα της θλίψης» της Κλαούντια Λόσα, Πανόραμα: «Nord» του Ρούνε Ντένσταντ Λάνγκλο. Φόρουμ: «Ai no mukidashi» (Love Exposure) του Σόνο Σίον.
• * Διεθνούς Αμνηστίας: «Θύελλα» του Χανς-Κρίστιαν Σμιτ.
• * Οικουμενικό Βραβείο: «Ο μικρός στρατιώτης» της Ανέτ Κ. Ολεσον.
• * Βραβείο Ειρήνης 2009: «Ο αγγελιαφόρος» του Ορεν Οβερμαν.

• Του ΝΙΝΟΥ ΦΕΝΕΚ ΜΙΚΕΛΙΔΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 16/02/2009