Η ευφυΐα κάνει τη διαφορά!

Του Δημήτρη Δανίκα, ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 9 Οκτωβρίου 2008

Γεγονός πολλών αστέρων. Και ονομάτων και σεξουαλικών παραλλαγών και καταστάσεων γελαστών. Ο Γούντι Άλεν κατάφερε να σκηνοθετήσει την πιο λαχταριστή ξανθιά με την πιο σέξι μελαχρινή στο ίδιο κρεβάτι μαζί. Σκάρλετ Γιόχανσον, Πενέλοπε Κρουζ και «Vicky Cristina Βarcelona» όλα τα λεφτά!

Τα λέω μονοκοπανιά γιατί ο ρυθμός είναι της μιας νόστιμης μπουκιάς. Μ΄ ένα σμπάρο όλα μαζί. Και ιστορίες καθημερινής τρέλας. Και ερωτική ταραχή. Και αδιέξοδο. Και η Βαρκελώνη σε απογείωση μοναδική. Και μέσα στις πιο πνευματώδεις ιστορίες που επινόησε στην καριέρα του. Και το καλύτερο κάστινγκ όλων των ταινιών του. Και μεγαλειώδεις ατάκες της καθημερινότητας που σε αφήνουν με το στόμα ανοικτό. Μ΄ έναν λόγο, από εδώ και μπρος όταν σε ρωτάνε «τι είναι σήμερα οι προσωπικές σχέσεις;», θα δείχνεις Βίκυ Χριστίνα Βαρκελώνη. Κόβω τον σβέρκο μου, θα σπάσει τα ταμεία!

Εν αρχή ην ο λόγος, δηλαδή το στόρι. Με κινητήρια δύναμη το αρσενικό. Αν και το φιλμ δεν είναι φαλλοκρατικό. Ο αθεόφοβος, ταυτόχρονα είναι μέσα και έξω από τον μύλο που έστησε σ΄ αυτό το ερωτικό και ισπανικό σκηνικό. Όπου ένας κάποιος Χουάν- δηλαδή ο Χαβιέ Μπαρντέμ- άρτι χωρισμένος από μια φλογερή ύπαρξη- δηλαδή την Πενέλοπε Κρουζ- η οποία παραλίγο να τον μαχαιρώσει για να τον εκδικηθεί, προσεγγίζει δύο τουρίστριες σε κάποιο ρέστοραν. Με τα χέρια στις τσέπες και με ύφος χαλαρό όσο και με ορμή ενός ματαντόρ. Το πρώτο πράγμα που ρωτάει είναι ξεκαρδιστικό: «Αmericans;». Η πρώτη, η Βίκι (Ρεμπέκα Χολ), μέλλουσα σύζυγος ενός Αμερικανού γιάπι με το βαρετό όνομα Νταγκ. Το κορίτσι συντηρητικό και εντελώς σίγουρο, τόσο για τις επιλογές της όσο και για μέλλον της με τον Νταγκ. Η Κριστίνα (Σκάρλετ Γιόχανσον) είναι ο τύπος του θηλυκού που δεν ξέρει τι θέλει, αλλά ξέρει τι δεν θέλει. Εξαρτημένη πλήρως από τις ορμές της, προσηλωμένη στις εξερευνήσεις της και θαμπωμένη από καθετί περίεργο, εξωφρενικό, ιδιαίτερο και καλλιτεχνικό. Εντάξει;

Ο Χουάν λοιπόν, πρωταθλητής στο σπορ του καμακιού, υψηλών και καθόλου μυκονιάτικων προδιαγραφών, προτείνει στις δύο Αmericans το πιο εξωφρενικό πράγμα του κόσμου με τη φυσικότητα που θα αγόραζε τσιγάρα από το περίπτερο της γειτονιάς του. «Λοιπόν - λέει- θα πετάξουμε στο Οβιέδο με το αεροπλάνο ενός φίλου μου, θα σας ξεναγήσω, θα φάμε μεζέδες μέγκλα, θα πιούμε από πεντάστερη κάβα και στο τέλος της βραδιάς και οι τρεις θα κοιμηθούμε στο ίδιο κρεβάτι». Ο μπαγάσας, προηγουμένως τις είχε περάσει από τον προσωπικό του αξονικό τομογράφο. Οι αντιδράσεις αναμενόμενες. Η κατάληξη αναμενόμενη. Η τριπλέτα αναμενόμενη. Όλα σκηνοθετημένα. Οι Αmericans στα χέρια του κομπάρσες μιας ιστορίας Μade in Spain.

Δηλαδή η Βίκυ- η συντηρητική- όχι μόνο δεν θέλει ν΄ ακούσει τίποτα, αλλά από πάνω περίπου του λέει: «Χμ... Σιγά που εγώ θα πήγαινα μ΄ έναν σαν εσένα». Η Κριστίνα, αντιθέτως, αντιδρά περίπου μ΄ ένα «Why not?». Τελικώς και οι τρεις στο ίδιο αεροσκάφος για τον ίδιο σκοπό. Με τη διαφορά πως ο Χουάν το είχε σκηνοθετήσει, η Κριστίνα το είχε αποφασίσει- διάολε, Ισπανία είναι αυτή, τι στο καλό, θα περνάει την ώρα της κάνοντας νεροτσουλήθρες;- και η Βίκυ κατά βάθος θα ήθελε να το δοκιμάσει. Τελικώς, ο Χουάν το πρώτο βράδυ κοιμάται με τη Βίκυ (εδώ είναι που έλεγε η νόνα μου «τα ΄θελε ο κώλος της»). Τελικώς από το δεύτερο βράδυ Χουάν και Κριστίνα στο ίδιο κρεβάτι. Τελικώς, η Βίκυ δαγκώνει τη λαμαρίνα και όταν φθάνει ο Νταγκ αεροπορικώς, εκείνη στο μυαλό της και το εργαλείο της μόνο Χουάν και άσε το σύμπαν να καταστραφεί εντελώς. Τελικώς, εμφανίζεται η τρελή Ελένα, η πρώην του Χουάν, κι έτσι συγκροτείται δυνατή ισπανο-αμερικανική τριπλέτα. Τόσο στο σπίτι όσο και στην εξερεύνηση και το κρεβάτι. Και τελικώς, σε όλο αυτό το διάστημα το ερώτημα που βασανίζει τη συντηρητική Βίκυ είναι: «Τo be with Χουάν or to be with Νταγκ;».

Για να μην εξαντλώ την υπομονή σας, το θέμα είναι πολυεπίπεδο, πολυδιάστατο και ελάχιστα ανεκδοτολογικό. Για τους εξής λόγους. Πρόκειται για την απόλυτη μηδενιστική και ταυτόχρονα ηδονική κομεντί που έχει επινοήσει σε όλη τη διαδρομή του. Είναι ζήτημα ωριμότητας. «Η ζωή δεν έχει νόημα, αλλά πρέπει να τη ζήσεις μέχρι το τελευταίο λεπτό». Επομένως, όπως η ζωή, έτσι και ο έρωτας. Δεν έχει νόημα. Συμφωνείς, διαφωνείς, αυτό λέει ο ποιητής. Και δεν έχει νόημα, γιατί όλες οι παραλλαγές του καταλήγουν σε αδιέξοδο και σε ξεκόλλημα. Το πάθος φεύγει και πίσω του αφήνει συνήθεια και αγάπη. Οι διαρκείς εναλλαγές καταλήγουν στο τέλος αυταπάτη. Και οι όποιες εξερευνήσεις στο τέλος μάς γεμίζουν μ΄ ένα τεράστιο κενό. Ο δεύτερος λόγος είναι καθαρά καλλιτεχνικός. Όπως ο Τζέιμς Άιβορι το 1985 σκηνοθετεί το ρομαντικό δράμα «Δωμάτιο με θέα», έτσι περίπου και ο Γούντι Άλεν. Όμως, με άλλους όρους και με πλήρη αντιστροφή. Είναι περίπου σαν να αναποδογυρίζει τον Φόρστερ και την Τζέιν Όστεν μαζί. Άλλη εποχή. Ο τρίτος λόγος είναι η αντιπαράθεση Μεσογείου - ΗΠΑ. Δηλαδή, οι δύο Αμερικανίδες χαζογκόμενες μοιάζουν με καυσόξυλα που κρατάνε αναμμένη τη φλόγα του πάθους Χουάν- Ελένας. Ο τέταρτος λόγος είναι το εξαιρετικό κάστινγκ (διανομή ρόλων), όπου κάθε ηθοποιός, από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο, είναι κολλημένος στον χαρακτήρα του ήρωά του. Και όπου η Πενέλοπε- αν και δεν την προτιμώ- εξαφανίζει με τη λάμψη της κάθε άλλο θηλυκό, συμπεριλαμβανομένης της Σκάρλετ Γιόχανσον. Και ο πέμπτος, ύψιστος και τελευταίος, είναι το τελικό διά ταύτα. Μια άκρως διασκεδαστική, καλοφτιαγμένη ταινία που σε κάνει να γελάς, να περνάς ωραία και που σου αφήνει το κάτι τις για να συζητάς. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου, αυτή η απόλυτη συνταγή αυτού του γέρου, κοντού και κουφού κυρίου. Όχι το μέγεθος, αλλά the brains. Η ευφυΐα κάνει τη διαφορά!

«Vicky Cristina Βarcelona»

Δύο Αμερικανίδες στη Βαρκελώνη Ένας Ισπανός με τις δύο Αμερικανίδες στη Βαρκελώνη Και η Σκάρλετ με την Πηνελόπη στο

ίδιο κρεβάτι

ΒΑΘΜΟΙ=8

(Woody Αllen on the top)

Το σινεμά είναι ο Καλατόζοφ

Το λένε «Soy Cuba», δηλαδή «Είμαι η Κούβα». Γυρίστηκε πριν από 45 χρόνια, φέρει την υπογραφή του Μιχαήλ Καλατόζοφ, που αμφιβάλλω αν μια χούφτα Έλληνες τη θυμούνται, ανασύρθηκε από το χρονοντούλαπο της ιστορίας διά χειρός Μάρτιν Σκορσέζε και Φράνσις Φορντ Κόπολα. Και αν με ρωτούσαν ποιος τίτλος της ταιριάζει, χωρίς άλλη σκέψη θα έλεγα «Είμαι ο Κινηματογράφος».

Για πρώτη φορά την είδα και από τις ελάχιστες που επί 141 λεπτά το σαγόνι μου κρεμότανε μέχρι το πάτωμα. Τέτοιο πράγμα δεν ξανάγινε. Η πλήρης ρήξη με τον «σοσιαλιστικό ρεαλισμό»- αν και ο ίδιος κομμουνιστής μέχρι την τελευταία σταγόνα του αίματός του- και η απόλυτη προαναγγελία αλλά και ενσωμάτωση όλων των αισθητικών γραφών. Από πού ν΄ αρχίσω και πού να τελειώσω. Ηδονικός λυρισμός Ντοβζένκο. Επικός καλπασμός Σεργκέι Αϊζενστάιν και «Θωρηκτού Ποτέμκιν». Νουάρ επιπέδου Στάνλεϊ Κιούμπρικ και Νίκολας Ρέι. Κοινωνικό αδιέξοδο και αποξένωση Μικελάντζελο Αντονιόνι. Εξπρεσιονισμός με στυλ Όρσον Γουέλς. Και κοντά σ΄ αυτά, Μάης του ΄68 στην Κούβα του Μπατίστα και του 1959. Μια ποταμιαία περιπλάνηση σε κάθε κορυφαία στιγμή του Σινεμά. Ταυτόχρονα, ένα πληρέστατο μάθημα κινηματογράφου και κοντά σ΄ αυτά η απόλυτη κυριαρχία της κινηματογραφικής εικόνας, σαν να βλέπεις βουβή ταινία. Υποκλίνομαι στον master Μιχαήλ Καλατόζοφ!

Για να σας πείσω, πρέπει πρώτα ν΄ αποδείξω πως δεν είμαι ελέφαντας. Κάπως έτσι αισθάνομαι τώρα που γράφω αυτές τις υπερθετικές λέξεις. Μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο, το ίδιο το «σώμα» του εγκλήματος. Όπου το 1962 ο Μιχαήλ Καλατόζοφ, με εξαιρετική καριέρα και μπόλικες δάφνες από το λυρικό αισθηματικό και αντιπολεμικό δράμα «Όταν πετούν οι γερανοί» (1957), φορτώνει τις μηχανές του και από τη Μόσχα καταφθάνει στην Αβάνα προκειμένου να γυρίσει ένα σενάριο του ποιητή Γεβγένι Γεβτουσένκο, το οποίο συνυπογράφει και ο Κουβανός ποιητής Ενρίκε Μπάρνετ. Το ίδιο πάνω- κάτω είχε κάνει και ο Σεργκέι Αϊζενστάιν το 1937 με το «Λιβάδι του Μπαζέν» στο Μεξικό, μια ταινία επίσης «χαμένη» και καταραμένη. Το αποτέλεσμα; Χάρμα ιδέσθαι! Εκεί που όλοι οι σύντροφοι περίμεναν να δουν μια πολιτική μπροσούρα, ν΄ ακούσουν επαναστατικά εμβατήρια και να χειροκροτήσουν τον επελαύνοντα στρατό των γκερίλας του Φιντέλ και του Κάστρο, βρέθηκαν απέναντι σε μια σαρωτική μηχανή, σαν την Ρorsche 911, να σαρώνει, να αλέθει και να αφομοιώνει στο πέρασμά της κάθε μεγαλειώδες, κορυφαίο αισθητικό γεγονός του κινηματογραφικού πλανήτη. Απίστευτο! Προφανώς απελευθερωμένος, ο Καλατόζοφ, από τους ινστρούχτορες του καλλιτεχνικού κατεστημένου και τους πάπες του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» και επηρεασμένος από το ξεσάλωμα ελευθερίας, έρωτα, μουσικής και δημιουργίας μιας παλλόμενης και μόλις πρωτόβγαλτης επαναστατημένης, θερμής περιοχής, τα έδωσε όλα, αφήνοντας την έμπνευσή του να περιπλανηθεί και να μεθύσει με εικαστικό κρασί. Χωρίς ίχνος υπερβολής, έπαιξε και «πείραξε» τα πάντα, όπως περίπου κάνουν οι DJ στη σύγχρονη μουσική. Ασυμμετρία στα πλαναρίσματά του, παραμορφωμένοι φακοί, ατελείωτα μονοπλάνα σε τράβελινγκ που ξεπερνούν ακόμα και εκείνο το μνημειώδες του Κιούμπρικ στο αριστούργημά του «Σταυροί στα χαρακώματα» και on top of that, κατασκευάζει ειδικό μηχανισμό στα ρετιρέ των πολυκατοικιών και τοποθετώντας τη μηχανή από ψηλά κινηματογραφεί λαοθάλασσα που πνίγει μια κηδεία μέσα στους δρόμους της Αβάνας. Θα μου πείτε, παραληρώ. Θα απαντήσω, δέστε το πρώτα και μετά σε όποιον δεν αρέσει θα του πληρώσω τον λογαριασμό. Θεέ μου, αριστούργημα σωστό!

«Είμαι η Κούβα»

Μέσα στις είκοσι όλων των εποχών Ολόκληρη η φετινή παραγωγή, μαζί με τις καλύτερες απλώς οδοντόκρεμες

ΒΑΘΜΟΙ=1.000

(χίλια)

Στον πάγο υπάρχει μια καρδιά που χτυπάει δυνατά

Τελευταία, πλην όμως όχι η χειρότερη του επταημέρου, με τίτλο «Η καινούργια ζωή του κυρίου Χόρτεν» (Ο΄ Ηorten) από τη Φινλανδία με υπογραφήσενάριο και σκηνοθεσίαΜπεντ Χάμερ. Όπου η βαρεμάρα, η εσωτερική μαυρίλα και το απέραντο κενό μιας τόσο προχωρημένης κοινωνίας είναι αποτυπωμένα σε κάθε λεπτό αυτής της μινιμαλιστικής ταινίας Το στόρι τής μιας γραμμής. Όλη τη δουλειά την κάνουν τα περιστατικά, τα συμμετρικά πλαναρίσματα και ο υποδόριος σαρκασμός που υπονομεύει κάθε στιγμή αυτά τα καλοταϊσμένα αλλά εντελώς απελπισμένα πλάσματα της Φινλανδίας. Εξηνταεπτάχρονος οδηγός των σιδηροδρομικών γραμμών μετά τη σύνταξή του βρίσκεται εντελώς μοναχός, χωρίς νόημα και χωρίς σκοπό. Πάνω στο αδιέξοδό του, επινοεί μερικές τρέλες προκειμένου να διαχειριστεί και να κοροϊδέψει το απόλυτο κενό του. Από εκεί και ύστερα αρχίζει η παρέλαση περιστατικών, τόσο με τον Χόρτεν όσο και με τον περίγυρό του. Κατάληξη. Συμμετρία, παγωμάρα, μαύρο, αλλά εντελώς υπόγειο χιούμορ και επανάληψη του ίδιου μοτίβου.

Εκατομμύρια Φινλανδών θαμμένοι κάτω από παχουλές στρώσεις πάγου. Νεκροζώντανα κουρδισμένα ανθρωπάκια που σκοτώνουν την πλήξη τους κατεβάζοντας τεράστιες ποσότητες αλκοόλ. Όλα μονόχορδα, μονοδιάστατα και μονοσήμαντα. Τελικό συμπέρασμα; Τα ίδια πάνωκάτω λέει και ο Άκι Καουρισμάκι, αλλά τι χασματική διαφορά. Γιατί εκτός από τη μαυρίλα, υπάρχει ακόμα και στον πάγο μια καρδιά που χτυπάει δυνατά!

«Η καινούργια ζωή του κυρίου Χόρτεν»

Απέραντη παγωμάρα, ατελείωτη μοναξιά Η Φινλανδία κάτω από τους πάγους

ΒΑΘΜΟΙ=5

(στυλιζαρισμένο και μονόχορδο)

Tο μεγάλο σινε-κραχ

Μαζί με την τραπεζική αυτοκρατορία της Λίμαν και των λοιπών οικονομικών πυλώνων Ευρώπης και Αμερικής, από κοντά γκρεμίζονται η «Μούμια» και το «Star wars». Νever mind. Φούσκες ξεφουσκώνουν, θεατές γλιτώνουν:

«Μούμια- Η αυτοκρατορία του δράκου» (Τhe Μummy- Τomb of the Dragon Εmperor). Άνοστο ποπ κορν φαντασίας και ρεπλίκα «Ιντιάνα Τζόουνς», με τον Μπρένταν Φρέιζερ σε διαρκή κατάσταση απορίας, αμηχανίας και αφασίας. Όπου μαζί με τη σύζυγό του (Μαρία Μπέλο) διάγουν βίο χαρισάμενο στην Αγγλία πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επειδή όμως πλήττουν αφόρητα και ατελείωτα, λένε να πάνε προς Κίνα μεριά, μπας και πέσουν πάνω στον γιόκα τους (Λιουκ Φορντ), ο οποίος πάνω στον οίστρο των αρχαιολογικών του αναζητήσεων πέφτει πάνω στη μούμια ενός αιμοβόρου Κινέζου αυτοκράτορα. Η σκαπάνη ξυπνάει το τέρας και μαζί μ΄ αυτόν θα ξυπνήσει και ένας χαλύβδινος και ακατανίκητος στρατός αποφασισμένων Κινέζων να καταπιούν το σύμπαν της Γης και μαζί μ΄ αυτό τον Φρέιζερ, την Μπέλο και τον Φορντ. Γεγονός που στην πραγματικότητα φαίνεται να συμβαίνει, αφού τα κινέζικα κάτεργα εργασίας δουλεύουν νυχθημερόν, με αποτέλεσμα η κρίση που καλπάζει το κέντρο του καπιταλιστικού σύμπαντος να μετακινείται ανατολικότερα, πράγμα που διόλου αποκλείεται να καταλήξει στο εξής: οι Κινέζοι όπως σήμερα οι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι και Αμερικανοί και Ευρωπαίοι όπως οι Ασιάτες πριν από μισό αιώνα. Κλείνω την

ΒΑΘΜΟΙ=1

(μούμια είναι και φαίνεται)

παρένθεση και προχωράω στη μούμια. Οι τέσσερις Βρετανοί- γιατί στην παρέα τους έχει προστεθεί και ο κουνιάδος του Φρέιζερ- στο διάβα τους πέφτουν πάνω σε καλή Κινέζα ηλικίας 2.500 ετών, που μαζί με τη μανούλα της γνωρίζουν την αχίλλειο πτέρνα του αιμοβόρου αυτοκράτορα. Έτσι, με τη διάσωση της βρετανικής αυτοκρατορίας καταστρέφεται η ταινία. Αυτοί έζησαν καλύτερα και με περισσότερα χρήματα, εγώ χειρότερα, με δύο ώρες πεταμένες για ένα πλαστικό χάμπουργκερ χωρίς σταγόνα αληθινής ουσίας!

«Star wars: Ο πόλεμος των κλώνων» (Star Wars: the clone wars). Η ομότιτλη κινηματογραφική εποποιία σε κατάσταση Μίκι Μάους. Και ούτε. Ο φραγκοφονιάς Τζορτζ Λούκας αποφασισμένος για όλα. Εverything for sale. Και τι πειράζει; Εμένα ούτε που με νοιάζει. Δικό του είναι, ό,τι γουστάρει κάνει. Εδώ που λέτε, κάτι πλαστικές κούκλες που παριστάνουν τον Τζεντάι Σκαϊγουόκερ και τον άρχοντα του εγκλήματος Τζάμπα δε χατ, πλακώνονται με αφορμή την επίθεση των κλώνων εναντίον της Γαλαξιακής Δημοκρατίας... Και να με πλήρωναν , δεν θα το ξανάβλεπα!

ΒΑΘΜΟΙ=0

(ολοστρόγγυλο)