Γιατί τώρα; Γιατί από τότε πέρασαν πολλά, μα πολλά χρόνια. Γιατί είναι Ιστορία και γιατί ακόμα και με την τρομοκρατία οι Γερμανοί επιδεικνύουν με άριστη τεχνική και πλήρη συσχέτιση ερμηνευτικής και αισθητικής τη δική τους απόλυτη υπεροχή. Ό,τι κάνουν είναι το καλύτερο στη Γη!
Κανιβαλικός φασισμός; Μα, φυσικά, Αδόλφος Χίτλερ. Ακραίος, αυτοκτονικός κομμουνισμός; Μα, φυσικά, Καρλ Λίμπκνεχτ και Ρόζα Λούξεμπουργκ. Τρομοκρατία και αντάρτικο των πόλεων; Μα, φυσικά, Αντρέας Μπάαντερ και Ούλρικε Μάινχοφ. Κάθε εκδοχή του πολιτικού χάρτη της υφηλίου έχει σαν πρωταθλητή μια γερμανική «φυλή». Όποιος δρασκελίσει το κατώφλι μιας αίθουσας που προβάλλει το «Der Βaader Μeinhof Κomplex» («Το σύμπλεγμα Βaader Μeinhof») θα μείνει με το στόμα ανοιχτό. Σαρωτικό από το πρώτο λεπτό. Ορμητικό σαν τσουνάμι καταστροφικό. Ασταμάτητο σαν το «Μόναχο» του Σπίλμπεργκ αλλά και πέραν τούτου. Αυθεντικό σαν ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε εκείνη την εποχή για να το δουν σήμερα οι κοινοί θνητοί!
Αρχίζω από το παρασκήνιο το κινηματογραφικό. Τα πάντα προέρχονται και κατευθύνονται από έναν μεγιστοτεράστιο Γερμανό. Ψιτ, εσένα το λέω, που παριστάνεις τον Έλληνα παραγωγό. Πρώτος με διαφορά από τους άλλους, ο Μπερντ Άιχινγκερ. Στα εξήντα, παρακαλώ, και άρχισε την καριέρα του σαν σπουδαστής κινηματογράφου στο Μόναχο και στη συνέχεια το γύρισε παραγωγός ταινιών όπως: «Λάθος κίνηση» του Βέντερς, αργότερα «Το όνομα του Ρόδου», «Πτώση» και «Το άρωμα: Η ιστορία ενός δολοφόνου». Αυτό το δαιμόνιο μυαλό, αφού πρώτα ερεύνησε τα ντοκουμέντα και τα γεγονότα της RΑF, δηλαδή της οργάνωσης των Αντρέας Μπάαντερ και Ούλρικε Μάινχοφ που έδρασαν στη δεκαετία του ΄70, στη συνέχεια αναθέτει το σκηνοθετικό τιμόνι στον Ούλι Έντελ και ταυτόχρονα, με την επιλογή πρωτοκλασάτης πλειάδας ηθοποιών και κυρίως με την υποστήριξη τριών θηρίων της τεχνικής, καταφέρνει το 10 το καλό.
Έχουμε και λέμε: πρώτα τα θηρία της τεχνικής, αυτοί οι τρεις κάνουν την περισσότερη δουλειά, αυτοί οι πρωτομάστορες μιας κολοσσιαίας αναπαράστασης της εποχής εκείνης. Ο Ράινερ Κλάουσμαν στη διεύθυνση φωτογραφίας. Παίρνει παραμάσχαλα όποιον βρει και βάζει γκολ από μακριά, από κοντά, από πλάγια θέση, απ΄ οπουδήποτε μπορεί. Ταυτόχρονα σκοπεύει σαν χολιγουντιανή μηχανή και την ίδια στιγμή καταφέρνει να αποτυπώσει και να ενσωματώσει στο πλήθος ένα κάδρο από δράμα δωματίου. Μοναδικό. Δεύτερος και σε απόσταση αναπνοής ο άνθρωπος των σκηνικών με το όνομα Μπερντ Λέπελ. Αρπάζει ολόκληρο το πλήθος ηθοποιών και μαζί με τους δρόμους, τα κτίρια και κάθε γωνιά των πόλεων, επαναφέρει το σύμπαν σ΄ εκείνη την εποχή. Και τέλος ο Αλεξάντερ Μπέρνερ, αυτή η δημιουργική συρραπτική μηχανή του μοντάζ που μεταγγίζει τον ρυθμό της ταινίας στις φλέβες των θεατών. Πληρέστατο το τιμ των τεχνικών.
Από εκεί και πέρα πανεύκολη η δουλειά των πρωταγωνιστών. Κατά σειρά: Μόριτς Μπλάιμπτροϊ- Αντρέας Μπάαντερ, Μαρτίνα Γκέντεκ- Ούλρικε Μάινχοφ, Γιοχάνα Βόκαλεκ- Γκούντρουν Ένσλιν και Μπρούνο Γκανς- Χορστ Χέρολντ, ο master mind των δυνάμεων δίωξης, ο άνθρωπος που «μπήκε» στο μυαλό της οργάνωσης και κατέφερε το μοιραίο κτύπημα. Για να σας δώσω να καταλάβετε: από τη μια οι Γερμανοί παίζουν το Χόλιγουντ στα ίσα κι από την άλλη κάνουν σ΄ αυτή τη σούπερ παραγωγή μπότοξ με μπόλικο μυαλό. Σαν να βλέπεις αντεστραμμένο το «Μόναχο» του Στίβεν Σπίλμπεργκ με υψηλότερο δείκτη ευφυΐας. Πολιτικό, ιδεολογικό, κοινωνικό. Ο θρίαμβος της τρομοκρατίας, ο θρίαμβος της Ιστορίας, ο θρίαμβος της Γερμανίας!
Θρίαμβος της τρομοκρατίας, γιατί δεν υπάρχει ίχνος χλευασμού, εύκολου σχολιασμού και δράμι υποκειμενισμού. Θρίαμβος της Ιστορίας, επειδή ο παραγωγός αλλά και σεναριογράφος Μπερντ Άιχινγκερ σε συ νεργασία με τον συγγραφέα Στέφαν Άουστ που υπογράφει το βιβλίο επιχειρούν και τις περισσότερες φορές το κατορθώνουν να αντικειμενικοποιήσουν τα δρώμενα, να γράψουν την Ιστορία ως έχει, εξιστορώντας τα γεγονότα και αδιαφορώντας παντελώς, μα παντελώς, για διδάγματα, ηθικοπλαστικά μηνύματα και political correct συμπεράσματα. Αυτά έγιναν. Και αυτά που έγιναν ουδεμία σχέση έχουν με καλούς, κακούς και άσχημους. Αυτά είναι της πλάκας για καφενεία ελληνικά. Πόλεμος ήταν. Πόλεμος των πόλεων. Πόλεμος ανελέητος μέχρις εσχάτων. Ανελέητο το κράτος. Τόσο ίσως και χειρότερο από το παρακράτος της «Καρφίτσας» και του Γκοτζαμάνη με τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Ανελέητοι και οι τρομοκράτες. Αποφασισμένοι για όλα. Ή ταν ή επί τας. Γι΄ αυτό αντέγραψαν τους Τουπαμάρος. Γι΄ αυτό πίστεψαν μέχρι μυελού οστέων πως είναι αντάρτες και καθόλου τρομοκράτες. Γι΄ αυτό κανείς μπάτσος και κανένας μυστικός δεν κατάφερε να διεισδύσει στην οργάνωσή τους. Γι΄ αυτό ακόμα και στη δίκη, την ανάκριση, ακόμα και μέσα στα κελιά τους πολεμούσαν με νύχια και με δόντια αδιαφορώντας για τις ζωές τους. Γι΄ αυτό όλες σχεδόν οι πράξεις τους κατέληγαν σε μάχες στήθος με στήθος. Γι΄ αυτό τα έδωσαν όλα μέχρις εσχάτων. Τρομερό, ανατριχιαστικό, μοναδικό. Καμία, μα καμία σχέση με 17 Νοέμβρη, με ψαράδες, σαγιονάρες και παρόμοιους θρασύδειλους ντουφεκάδες...
Και τέλος, μερικές λεπτομέρειες πρωτόγνωρες σε όσους διάβασαν και άκουσαν αλλά δεν σκάλισαν τα γεγονότα. Η Μάινχοφ, του γραπτού λόγου και της σκέψης, πίστευε περισσότερο στην πολιτική και λιγότερο στη βία την τρομοκρατική. Η σύγκρουση ανάμεσα σ΄ αυτήν και τον Μπαάντερ καθοριστική. Η Γκούντρουν Έσλιν, που για τους περισσότερους παρέμεινε στη σκιά του αρχηγού, ήταν ο σκληρός πυρήνας, η πιο δογματική και ταυτόχρονα η πιο πιστή. Αληθινός Στάλιν μέχρι την τελευταία της αναπνοή. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ρεκόρ της RΑF ήταν η πρωταγωνιστική παρουσία των τόσων πολλών και τόσο αποφασισμένων θηλυκών. Η ψυχή, το όπλο, ο θυμός, η οργή και η άναρχη επαναστατική φλέβα εντελώς γυναικεία, πέρα ώς πέρα γερμανική. Η εμβέλεια της οργάνωσης ήταν τόσο μεγάλη (γύρω στα 7 εκατομμύρια Γερμανοί πίστευαν σ΄ αυτή τη βίαιη τακτική) που η κρατική καταστολή αναγκάστηκε να ξεμπερδέψει μαζί τους με τη γνωστή δολοφονική συνταγή. Εκτέλεση μέσα στο κελί. Όλα ακραία από την πρώτη στιγμή. Όμως η κατάληξη προδιαγραμμένη από την αρχή. «Πολεμάμεέλεγε ο Μπάαντερ- ανάμεσα στο κράτος και την κοινωνία». Όμως χωρίς την κοινωνία, ελπίδα καμία. Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου. Αυτή είναι η μόνιμη κατάληξη κάθε τρομοκρατίας. Ο Μπάαντερ, η Μάινχοφ και η Έσλιν περιφρόνησαν τη φιλοσοφική, μαρξιστική, καταγωγή τους. Χωρίς οργή λαού δεν υπάρχει φωνή Θεού!
«Τέσσερις νύχτες με την Άννα» («Cztery noce z Αnna»). Επιστροφή του Πολωνού Γέρζι Σκολιμόφσκι- εβδομήντα παρακαλώ- που από το 1993 έχει να υπογράψει ταινία. Επιστροφή όχι μόνο στη σκηνοθεσία σε δικό του σενάριο αλλά και στην Πολωνία. Από το 1965 ζει αυτοεξόριστος μεταξύ ΗΠΑ, Αγγλίας, Ιταλίας, Γαλλίας. Επιστροφή χλωμή. Με μπόλικη αντιγραφή από το ύφος, την αισθητική και το φιλμικό περιβάλλον του Κριστόφ Κισλόφσκι. Ένας διανοητικά καθυστερημένος και αυτόπτης μάρτυρας βιασμού εισβάλλει νύχτα στο δωμάτιο μιας γυναίκας που την έχει λατρέψει βλέποντάς την με τα κιάλια από μακριά. Θαυμάζει, δεν αγγίζει, απλώς τακτοποιεί και στη συνέχεια την κοπανάει. Όταν θα συλληφθεί και στο δικαστήριο θα οδηγηθεί, με μια λέξη όλα θα τα πει: «Την αγαπώ». Εξαιρετική, σκοτεινή φωτογραφία. Από τη σύγκριση με Κισλόφσκι πέφτει «νεκρή» η ιστορία.
Εβδομάδα πολιτικής. Η Γερμανία στάζει πολιτική. Από κοντά και η Ιταλία με το «Γόμορρα» (Gomorra) του Ματέο Γκαρόνε, που με την υποδειγματική τεχνική του έχει πάρει φαλάγγι όλους της γενιάς του. Α, ξέχασα. Στην καρακοσμάρα τους σκηνοθέτες και παραγωγοί της ελληνικής φυλής. Είπαμε. Ο κόσμος καίγεται και ο καράβλαχος χτενίζεται!
Με το μεγάλο βραβείο της Κριτικής Επιτροπής των (τελευταίων) Καννών η ιταλική παραγωγή. Υπερβολικό. Για έναν και απλό λόγο. Ο Ούλι Έντελ στο «Σύμπλεγμα Βaader Μeinhof» την ίδια στιγμή που εξιστορεί σαρωτικά τα γεγονότα και αιχμαλωτίζει τον αμφιβληστροειδή του θεατή, επεμβαίνει υπογείως και σχολιάζει την πολιτική διάσταση εκείνης της εποχής. Ο Γκαρόνε αντιθέτως επιδίδεται σε μια επίδειξη σκηνοθεσίας. Παραθέτει τα γεγονότα σαν να διαχειρίζεται ταινία γκανγκστερική. Αντί δηλαδή να αναφερθεί στον Φραντζέσκο Ρόζι, τον πρώτο διδάξαντα του ιταλικού νεορεαλισμού («Τα χέρια πάνω από την πόλη» και «Σαλβατόρε Τζουλιάνο») υιοθετεί τη γραφή της αμερικανικής μυθολογίας με πρώτο και καλύτερο τον «Σημαδεμένο» του Μπράιαν Ντε Πάλμα. Έτσι, από τη μια, το αποτέλεσμα είναι ελκυστικό στον θεατή, από την άλλη όμως, ο ανελέητος βομβαρδισμός καταλήγει να σπρώχνει και να βγάζει από το γήπεδο τον λόγο τον κοινωνικό. Κοντολογίς, είναι περισσότερο γκανγκστερική και λιγότερο πολιτική ταινία.
Πώς εξηγείται αυτό; Πρώτο, από την πλούσια σε δράση αλλά επίπεδη από νοήματα εξιστόρηση πέντε παράλληλων ιστοριών που έχουν να κάνουν με την εγκληματική δράση της πολυπληθούς μαφιόζικης οργάνωσης Καμόρα στη Νότια Ιταλία. Δεύτερο, από την επανάληψη του ίδιου μοτίβου που διαπερνάει και τις πέντε ιστορίες. Βία, έγκλημα, δολοφονίες, παρακράτος και ακατάσχετη βία. Και τρίτο, από την τελική εικόνα αυτής της μονοδιάστατης εξιστόρησης των γεγονότων. Βάζω στοίχημα ότι το πρώτο και ίσως μοναδικό πράγμα που ήθελε να αποδείξει ο Γκαρόνε είναι πως μπορεί να υπογράψει μια εντυπωσιακή ιστορία. Πράγμα που του εξασφαλίζει δόξα, εισιτήρια και άφθονα ταμεία. Εντυπωσιακό να το βλέπεις, μονότονο αν το σκεφτείς και το ψάξεις.
Με δυο λόγια: Από το αποκαλυπτικό και ομότιτλο βιβλίο του Ρομπέρτο Σαβιάνο (κυκλοφορεί και στην Ελλάδα) για το οποίο δέχεται απειλές για τη ζωή του. Το ρεπορτάζ ανατριχιαστικό. Περίπου δέκα χιλιάδες τα θύματα τα τελευταία τριάντα χρόνια από την δράση της Μαφίας στη Νότια Ιταλία. Η Καμόρα, που δρα στις επαρχίες της Νάπολι και της Καζέρτας, διαθέτει πολυπληθή στρατό 25.000 νοματαίων και παράλληλα μ΄ αυτούς ακόμα 200.000
ψυχές λειτουργούν ως μακρινοί ή κοντινοί συνεργοί. Με κερδοφορία που ετησίως ξεπερνάει τα 150 εκατομμύρια ευρώ. Λεφτά με το τσουβάλι, δηλαδή. Από δουλειές όπως δολοφονίες με συμβόλαιο μέχρι αποθήκευση δεκάδων τόνων απόβλητων τοξικών σε απομακρυσμένες περιοχές (απίστευτο κι όμως αληθινό) ακόμα και μπίζνες με Κινέζους και οίκους μόδας. Με βάση όλα αυτά, πέντε παράλληλες ιστορίες διατρέχουν το αφηγηματικό μέρος της ταινίας. Όμως επί της ουσίας, εξήγηση καμία. Μα είναι φανερό και το έχει διατυπώσει ο Μάρτιν Σκορσέζε στα «Καλά παιδιά». Η λαϊκή αποδοχή της Μαφίας (και στις ΗΠΑ και στη Νότια Ιταλία) οφείλεται σ΄ ένα απλό και εξηγήσιμο γεγονός: η νεολαία βρίσκει δουλειά, χρήμα και προστασία. Αμ πώς!
Μονόδρομος η σοβαρή αμερικανική- αστυνομική- εκδοχή. Διαφθορά και συναλλαγή. Ε, guys, δεν αντέχω άλλο την ίδια συνταγή. Όλα αυτά έχουν εξαντληθεί. Μέχρι ο Αμερικανός να βρει κάτι άλλο να πει, μια απ΄ τα ίδια, πάλι χάμπουργκερ θα φάει και Κόκα Κόλα θα πιει!
Αναφέρομαι στο «Ζήτημα τιμής» («Ρride and glory») του Γκάβιν Ο΄ Κόνορ με καστ που συγκροτεί ολόκληρη οικογένεια αστυνομικών. Δηλαδή, Έντουαρντ Νόρτον ο καθαρός. Νόα Έμεριχ ο αδελφός του, συμβιβασμένος και ενοχικός. Γιον Βόιτ ο πατέρας και ισορροπιστής νονός. Και Κόλιν Φάρελ ο άθλιος, αιμοσταγής, ανελέητος γαμπρός. Κατά βάση, η ιστορία αναφέρεται σε δύο σπουδαία φιλμικά προηγούμενα παραγωγής 1990. Το πρώτο και καλύτερο, «Q and Α» («Επικίνδυνες ερωτήσεις- θανάσιμες απαντήσεις») του Σίντνεϊ Λούμετ με μια σαρωτική ερμηνεία από τον Νικ Νόλτε (άρχων του τρόμου εντελώς). Το δεύτερο «Ιnternal Αffairs» («Εσωτερικές υποθέσεις») του Μάικ Φίγκις με τον καλύτερο Ρίτσαρντ Γκιρ όλων των εποχών. Και ενδιαμέσως το εξαιρετικό «Τraining day» του Αντουάν Φούκουα και του 2001 με τον Ντενζέλ Ουάσινγκτον σε ρεσιτάλ ερμηνείας, και από δίπλα τον πειστικό Ίθαν Χοκ. Αυτά για το ιστορικό. Το πρόβλημα με την ταινία εντελώς δομικό. Δηλαδή στην αρχή πρυτανεύει η ρηχή περιγραφή. Στη συνέχεια ο καλός και ο κακός μπάτσος σε μονομαχία μέχρι τελικής πτώσεως. Και στο φινάλε λαϊκή ανατροπή. Εκεί ο Γκάβιν Ο΄Κόνορ ανακαλύπτει τη διαλεκτική και σπρώχνει την ιστορία πέρα από κάθε αμερικανική προηγούμενη ταινία. Δηλαδή άπαντες να κουκουλώσουν τη βρώμα, να καλύψουν το έγκλημα και τη διαφθορά. Όμως υπάρχει και η γειτονιά. Ορμάνε οι κάτοικοι της περιοχής και τότε έρχονται τα ΜΑΤ να βάλουν τάξη και να θολώσουν τα νερά. Ιt΄s too late. Κουράστηκα να βλέπω τα ίδια και επί τα αυτά!
Με δυο λόγια: Επειδή τέσσερις αστυνομικοί της Ν. Υόρκης πέφτουν νεκροί, ο διοικητής του τμήματος (Γιον Βόιτ) αναθέτει στον γιο του (Έντουαρντ Νόρτον) την έρευνα για τη σύλληψη του δολοφόνου. Εκείνος πέφτει πάνω στα ίχνη ενός συναδέλφου του που είναι και γαμπρός του (Κόλιν Φάρελ). Τότε όλοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τού συνιστούν να σωπάσει για να μη σπιλωθεί το Σώμα, με αποτέλεσμα οι ανακριτές των Εσωτερικών Υποθέσεων να τον θεωρήσουν βασικό ύποπτο τόσο για συναλλαγή με το οργανωμένο έγκλημα όσο και για τους φόνους.
«Ρiano solo». Δραματική αληθινή ιστορία με σκηνοθέτη τον Ρικάρντο Μιλάνι και πρωταγωνιστές Κιμ Ρόσι Στιούαρτ και Μικέλε Πλασίντο. Από την τραγωδία του κορυφαίου Ιταλού πιανίστα (πρώτα της κλασικής και ύστερα της τζαζ) Λούκα Φλόρες. Το στίγμα ενός αυτοκινητικού δυστυχήματος. Όταν ήταν μικρός, η μητέρα του, που τον είχε ήδη μυήσει στο πιάνο, σκοτώνεται εξαιτίας του επειδή τη στιγμή που έτρεχε τον κοιτούσε από το καθρεφτάκι του οδηγού. Όσο μεγαλώνει και στο πιάνο διαπρέπει τόσο στοιχειώνεται από τα φαντάσματα και τόσο στην άλλη μεριά
«Sex drive». Τρελή κωμωδία του Σον Άντερς με Τζος Ζάκερμαν, Αμάντα Κρου, Κλαρκ Ντουκ. Δύο αδέλφια. Ο πρώτος, 18χρονος παρθένος, χωρίς ίχνος κοριτσιού. Ο δεύτερος, 14χρονος με όλα τα θηλυκά του παραδείσου. Χαβαλές αμερικανικός, πολύ μακριά από «Superbad».
Κανιβαλικός φασισμός; Μα, φυσικά, Αδόλφος Χίτλερ. Ακραίος, αυτοκτονικός κομμουνισμός; Μα, φυσικά, Καρλ Λίμπκνεχτ και Ρόζα Λούξεμπουργκ. Τρομοκρατία και αντάρτικο των πόλεων; Μα, φυσικά, Αντρέας Μπάαντερ και Ούλρικε Μάινχοφ. Κάθε εκδοχή του πολιτικού χάρτη της υφηλίου έχει σαν πρωταθλητή μια γερμανική «φυλή». Όποιος δρασκελίσει το κατώφλι μιας αίθουσας που προβάλλει το «Der Βaader Μeinhof Κomplex» («Το σύμπλεγμα Βaader Μeinhof») θα μείνει με το στόμα ανοιχτό. Σαρωτικό από το πρώτο λεπτό. Ορμητικό σαν τσουνάμι καταστροφικό. Ασταμάτητο σαν το «Μόναχο» του Σπίλμπεργκ αλλά και πέραν τούτου. Αυθεντικό σαν ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε εκείνη την εποχή για να το δουν σήμερα οι κοινοί θνητοί!Αρχίζω από το παρασκήνιο το κινηματογραφικό. Τα πάντα προέρχονται και κατευθύνονται από έναν μεγιστοτεράστιο Γερμανό. Ψιτ, εσένα το λέω, που παριστάνεις τον Έλληνα παραγωγό. Πρώτος με διαφορά από τους άλλους, ο Μπερντ Άιχινγκερ. Στα εξήντα, παρακαλώ, και άρχισε την καριέρα του σαν σπουδαστής κινηματογράφου στο Μόναχο και στη συνέχεια το γύρισε παραγωγός ταινιών όπως: «Λάθος κίνηση» του Βέντερς, αργότερα «Το όνομα του Ρόδου», «Πτώση» και «Το άρωμα: Η ιστορία ενός δολοφόνου». Αυτό το δαιμόνιο μυαλό, αφού πρώτα ερεύνησε τα ντοκουμέντα και τα γεγονότα της RΑF, δηλαδή της οργάνωσης των Αντρέας Μπάαντερ και Ούλρικε Μάινχοφ που έδρασαν στη δεκαετία του ΄70, στη συνέχεια αναθέτει το σκηνοθετικό τιμόνι στον Ούλι Έντελ και ταυτόχρονα, με την επιλογή πρωτοκλασάτης πλειάδας ηθοποιών και κυρίως με την υποστήριξη τριών θηρίων της τεχνικής, καταφέρνει το 10 το καλό.
Έχουμε και λέμε: πρώτα τα θηρία της τεχνικής, αυτοί οι τρεις κάνουν την περισσότερη δουλειά, αυτοί οι πρωτομάστορες μιας κολοσσιαίας αναπαράστασης της εποχής εκείνης. Ο Ράινερ Κλάουσμαν στη διεύθυνση φωτογραφίας. Παίρνει παραμάσχαλα όποιον βρει και βάζει γκολ από μακριά, από κοντά, από πλάγια θέση, απ΄ οπουδήποτε μπορεί. Ταυτόχρονα σκοπεύει σαν χολιγουντιανή μηχανή και την ίδια στιγμή καταφέρνει να αποτυπώσει και να ενσωματώσει στο πλήθος ένα κάδρο από δράμα δωματίου. Μοναδικό. Δεύτερος και σε απόσταση αναπνοής ο άνθρωπος των σκηνικών με το όνομα Μπερντ Λέπελ. Αρπάζει ολόκληρο το πλήθος ηθοποιών και μαζί με τους δρόμους, τα κτίρια και κάθε γωνιά των πόλεων, επαναφέρει το σύμπαν σ΄ εκείνη την εποχή. Και τέλος ο Αλεξάντερ Μπέρνερ, αυτή η δημιουργική συρραπτική μηχανή του μοντάζ που μεταγγίζει τον ρυθμό της ταινίας στις φλέβες των θεατών. Πληρέστατο το τιμ των τεχνικών.
Από εκεί και πέρα πανεύκολη η δουλειά των πρωταγωνιστών. Κατά σειρά: Μόριτς Μπλάιμπτροϊ- Αντρέας Μπάαντερ, Μαρτίνα Γκέντεκ- Ούλρικε Μάινχοφ, Γιοχάνα Βόκαλεκ- Γκούντρουν Ένσλιν και Μπρούνο Γκανς- Χορστ Χέρολντ, ο master mind των δυνάμεων δίωξης, ο άνθρωπος που «μπήκε» στο μυαλό της οργάνωσης και κατέφερε το μοιραίο κτύπημα. Για να σας δώσω να καταλάβετε: από τη μια οι Γερμανοί παίζουν το Χόλιγουντ στα ίσα κι από την άλλη κάνουν σ΄ αυτή τη σούπερ παραγωγή μπότοξ με μπόλικο μυαλό. Σαν να βλέπεις αντεστραμμένο το «Μόναχο» του Στίβεν Σπίλμπεργκ με υψηλότερο δείκτη ευφυΐας. Πολιτικό, ιδεολογικό, κοινωνικό. Ο θρίαμβος της τρομοκρατίας, ο θρίαμβος της Ιστορίας, ο θρίαμβος της Γερμανίας!
Θρίαμβος της τρομοκρατίας, γιατί δεν υπάρχει ίχνος χλευασμού, εύκολου σχολιασμού και δράμι υποκειμενισμού. Θρίαμβος της Ιστορίας, επειδή ο παραγωγός αλλά και σεναριογράφος Μπερντ Άιχινγκερ σε συ νεργασία με τον συγγραφέα Στέφαν Άουστ που υπογράφει το βιβλίο επιχειρούν και τις περισσότερες φορές το κατορθώνουν να αντικειμενικοποιήσουν τα δρώμενα, να γράψουν την Ιστορία ως έχει, εξιστορώντας τα γεγονότα και αδιαφορώντας παντελώς, μα παντελώς, για διδάγματα, ηθικοπλαστικά μηνύματα και political correct συμπεράσματα. Αυτά έγιναν. Και αυτά που έγιναν ουδεμία σχέση έχουν με καλούς, κακούς και άσχημους. Αυτά είναι της πλάκας για καφενεία ελληνικά. Πόλεμος ήταν. Πόλεμος των πόλεων. Πόλεμος ανελέητος μέχρις εσχάτων. Ανελέητο το κράτος. Τόσο ίσως και χειρότερο από το παρακράτος της «Καρφίτσας» και του Γκοτζαμάνη με τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Ανελέητοι και οι τρομοκράτες. Αποφασισμένοι για όλα. Ή ταν ή επί τας. Γι΄ αυτό αντέγραψαν τους Τουπαμάρος. Γι΄ αυτό πίστεψαν μέχρι μυελού οστέων πως είναι αντάρτες και καθόλου τρομοκράτες. Γι΄ αυτό κανείς μπάτσος και κανένας μυστικός δεν κατάφερε να διεισδύσει στην οργάνωσή τους. Γι΄ αυτό ακόμα και στη δίκη, την ανάκριση, ακόμα και μέσα στα κελιά τους πολεμούσαν με νύχια και με δόντια αδιαφορώντας για τις ζωές τους. Γι΄ αυτό όλες σχεδόν οι πράξεις τους κατέληγαν σε μάχες στήθος με στήθος. Γι΄ αυτό τα έδωσαν όλα μέχρις εσχάτων. Τρομερό, ανατριχιαστικό, μοναδικό. Καμία, μα καμία σχέση με 17 Νοέμβρη, με ψαράδες, σαγιονάρες και παρόμοιους θρασύδειλους ντουφεκάδες...
Και τέλος, μερικές λεπτομέρειες πρωτόγνωρες σε όσους διάβασαν και άκουσαν αλλά δεν σκάλισαν τα γεγονότα. Η Μάινχοφ, του γραπτού λόγου και της σκέψης, πίστευε περισσότερο στην πολιτική και λιγότερο στη βία την τρομοκρατική. Η σύγκρουση ανάμεσα σ΄ αυτήν και τον Μπαάντερ καθοριστική. Η Γκούντρουν Έσλιν, που για τους περισσότερους παρέμεινε στη σκιά του αρχηγού, ήταν ο σκληρός πυρήνας, η πιο δογματική και ταυτόχρονα η πιο πιστή. Αληθινός Στάλιν μέχρι την τελευταία της αναπνοή. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ρεκόρ της RΑF ήταν η πρωταγωνιστική παρουσία των τόσων πολλών και τόσο αποφασισμένων θηλυκών. Η ψυχή, το όπλο, ο θυμός, η οργή και η άναρχη επαναστατική φλέβα εντελώς γυναικεία, πέρα ώς πέρα γερμανική. Η εμβέλεια της οργάνωσης ήταν τόσο μεγάλη (γύρω στα 7 εκατομμύρια Γερμανοί πίστευαν σ΄ αυτή τη βίαιη τακτική) που η κρατική καταστολή αναγκάστηκε να ξεμπερδέψει μαζί τους με τη γνωστή δολοφονική συνταγή. Εκτέλεση μέσα στο κελί. Όλα ακραία από την πρώτη στιγμή. Όμως η κατάληξη προδιαγραμμένη από την αρχή. «Πολεμάμεέλεγε ο Μπάαντερ- ανάμεσα στο κράτος και την κοινωνία». Όμως χωρίς την κοινωνία, ελπίδα καμία. Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου. Αυτή είναι η μόνιμη κατάληξη κάθε τρομοκρατίας. Ο Μπάαντερ, η Μάινχοφ και η Έσλιν περιφρόνησαν τη φιλοσοφική, μαρξιστική, καταγωγή τους. Χωρίς οργή λαού δεν υπάρχει φωνή Θεού!
«Το σύμπλεγμα Βaader Μeinhof»
Ορμητικό, καθηλωτικό Η Ιστορία της γερμανικής τρομοκρατίας Μάθημα Ιστορίας, μάθημα τεχνικής
ΒΑΘΜΟΙ=8
(σαρωτικό μέχρι το τελευταίο λεπτό)
Χλωμή κόπια Κισλόφσκι
«Τέσσερις νύχτες με την Άννα» («Cztery noce z Αnna»). Επιστροφή του Πολωνού Γέρζι Σκολιμόφσκι- εβδομήντα παρακαλώ- που από το 1993 έχει να υπογράψει ταινία. Επιστροφή όχι μόνο στη σκηνοθεσία σε δικό του σενάριο αλλά και στην Πολωνία. Από το 1965 ζει αυτοεξόριστος μεταξύ ΗΠΑ, Αγγλίας, Ιταλίας, Γαλλίας. Επιστροφή χλωμή. Με μπόλικη αντιγραφή από το ύφος, την αισθητική και το φιλμικό περιβάλλον του Κριστόφ Κισλόφσκι. Ένας διανοητικά καθυστερημένος και αυτόπτης μάρτυρας βιασμού εισβάλλει νύχτα στο δωμάτιο μιας γυναίκας που την έχει λατρέψει βλέποντάς την με τα κιάλια από μακριά. Θαυμάζει, δεν αγγίζει, απλώς τακτοποιεί και στη συνέχεια την κοπανάει. Όταν θα συλληφθεί και στο δικαστήριο θα οδηγηθεί, με μια λέξη όλα θα τα πει: «Την αγαπώ». Εξαιρετική, σκοτεινή φωτογραφία. Από τη σύγκριση με Κισλόφσκι πέφτει «νεκρή» η ιστορία.
ΒΑΘΜΟΙ=5
(συνιστώ σε DVD τη «Μικρή ερωτική ιστορία» του Κισλόφσκι)
Η πορνογραφία της Μαφίας
Εβδομάδα πολιτικής. Η Γερμανία στάζει πολιτική. Από κοντά και η Ιταλία με το «Γόμορρα» (Gomorra) του Ματέο Γκαρόνε, που με την υποδειγματική τεχνική του έχει πάρει φαλάγγι όλους της γενιάς του. Α, ξέχασα. Στην καρακοσμάρα τους σκηνοθέτες και παραγωγοί της ελληνικής φυλής. Είπαμε. Ο κόσμος καίγεται και ο καράβλαχος χτενίζεται!Με το μεγάλο βραβείο της Κριτικής Επιτροπής των (τελευταίων) Καννών η ιταλική παραγωγή. Υπερβολικό. Για έναν και απλό λόγο. Ο Ούλι Έντελ στο «Σύμπλεγμα Βaader Μeinhof» την ίδια στιγμή που εξιστορεί σαρωτικά τα γεγονότα και αιχμαλωτίζει τον αμφιβληστροειδή του θεατή, επεμβαίνει υπογείως και σχολιάζει την πολιτική διάσταση εκείνης της εποχής. Ο Γκαρόνε αντιθέτως επιδίδεται σε μια επίδειξη σκηνοθεσίας. Παραθέτει τα γεγονότα σαν να διαχειρίζεται ταινία γκανγκστερική. Αντί δηλαδή να αναφερθεί στον Φραντζέσκο Ρόζι, τον πρώτο διδάξαντα του ιταλικού νεορεαλισμού («Τα χέρια πάνω από την πόλη» και «Σαλβατόρε Τζουλιάνο») υιοθετεί τη γραφή της αμερικανικής μυθολογίας με πρώτο και καλύτερο τον «Σημαδεμένο» του Μπράιαν Ντε Πάλμα. Έτσι, από τη μια, το αποτέλεσμα είναι ελκυστικό στον θεατή, από την άλλη όμως, ο ανελέητος βομβαρδισμός καταλήγει να σπρώχνει και να βγάζει από το γήπεδο τον λόγο τον κοινωνικό. Κοντολογίς, είναι περισσότερο γκανγκστερική και λιγότερο πολιτική ταινία.
Πώς εξηγείται αυτό; Πρώτο, από την πλούσια σε δράση αλλά επίπεδη από νοήματα εξιστόρηση πέντε παράλληλων ιστοριών που έχουν να κάνουν με την εγκληματική δράση της πολυπληθούς μαφιόζικης οργάνωσης Καμόρα στη Νότια Ιταλία. Δεύτερο, από την επανάληψη του ίδιου μοτίβου που διαπερνάει και τις πέντε ιστορίες. Βία, έγκλημα, δολοφονίες, παρακράτος και ακατάσχετη βία. Και τρίτο, από την τελική εικόνα αυτής της μονοδιάστατης εξιστόρησης των γεγονότων. Βάζω στοίχημα ότι το πρώτο και ίσως μοναδικό πράγμα που ήθελε να αποδείξει ο Γκαρόνε είναι πως μπορεί να υπογράψει μια εντυπωσιακή ιστορία. Πράγμα που του εξασφαλίζει δόξα, εισιτήρια και άφθονα ταμεία. Εντυπωσιακό να το βλέπεις, μονότονο αν το σκεφτείς και το ψάξεις.
«Γόμορρα»
Καμόρα στη Νότια Ιταλία Κράτος εν κράτει Επίδειξη σκηνοθεσίας
ΒΑΘΜΟΙ=6
(πουλάει σκάνδαλο)
Κούκλα απέξω, πορνογραφία της Μαφίας από μέσα!
Με δυο λόγια: Από το αποκαλυπτικό και ομότιτλο βιβλίο του Ρομπέρτο Σαβιάνο (κυκλοφορεί και στην Ελλάδα) για το οποίο δέχεται απειλές για τη ζωή του. Το ρεπορτάζ ανατριχιαστικό. Περίπου δέκα χιλιάδες τα θύματα τα τελευταία τριάντα χρόνια από την δράση της Μαφίας στη Νότια Ιταλία. Η Καμόρα, που δρα στις επαρχίες της Νάπολι και της Καζέρτας, διαθέτει πολυπληθή στρατό 25.000 νοματαίων και παράλληλα μ΄ αυτούς ακόμα 200.000
ψυχές λειτουργούν ως μακρινοί ή κοντινοί συνεργοί. Με κερδοφορία που ετησίως ξεπερνάει τα 150 εκατομμύρια ευρώ. Λεφτά με το τσουβάλι, δηλαδή. Από δουλειές όπως δολοφονίες με συμβόλαιο μέχρι αποθήκευση δεκάδων τόνων απόβλητων τοξικών σε απομακρυσμένες περιοχές (απίστευτο κι όμως αληθινό) ακόμα και μπίζνες με Κινέζους και οίκους μόδας. Με βάση όλα αυτά, πέντε παράλληλες ιστορίες διατρέχουν το αφηγηματικό μέρος της ταινίας. Όμως επί της ουσίας, εξήγηση καμία. Μα είναι φανερό και το έχει διατυπώσει ο Μάρτιν Σκορσέζε στα «Καλά παιδιά». Η λαϊκή αποδοχή της Μαφίας (και στις ΗΠΑ και στη Νότια Ιταλία) οφείλεται σ΄ ένα απλό και εξηγήσιμο γεγονός: η νεολαία βρίσκει δουλειά, χρήμα και προστασία. Αμ πώς!
Μια απ΄ τα ίδια οι Αμερικανοί
Μονόδρομος η σοβαρή αμερικανική- αστυνομική- εκδοχή. Διαφθορά και συναλλαγή. Ε, guys, δεν αντέχω άλλο την ίδια συνταγή. Όλα αυτά έχουν εξαντληθεί. Μέχρι ο Αμερικανός να βρει κάτι άλλο να πει, μια απ΄ τα ίδια, πάλι χάμπουργκερ θα φάει και Κόκα Κόλα θα πιει!Αναφέρομαι στο «Ζήτημα τιμής» («Ρride and glory») του Γκάβιν Ο΄ Κόνορ με καστ που συγκροτεί ολόκληρη οικογένεια αστυνομικών. Δηλαδή, Έντουαρντ Νόρτον ο καθαρός. Νόα Έμεριχ ο αδελφός του, συμβιβασμένος και ενοχικός. Γιον Βόιτ ο πατέρας και ισορροπιστής νονός. Και Κόλιν Φάρελ ο άθλιος, αιμοσταγής, ανελέητος γαμπρός. Κατά βάση, η ιστορία αναφέρεται σε δύο σπουδαία φιλμικά προηγούμενα παραγωγής 1990. Το πρώτο και καλύτερο, «Q and Α» («Επικίνδυνες ερωτήσεις- θανάσιμες απαντήσεις») του Σίντνεϊ Λούμετ με μια σαρωτική ερμηνεία από τον Νικ Νόλτε (άρχων του τρόμου εντελώς). Το δεύτερο «Ιnternal Αffairs» («Εσωτερικές υποθέσεις») του Μάικ Φίγκις με τον καλύτερο Ρίτσαρντ Γκιρ όλων των εποχών. Και ενδιαμέσως το εξαιρετικό «Τraining day» του Αντουάν Φούκουα και του 2001 με τον Ντενζέλ Ουάσινγκτον σε ρεσιτάλ ερμηνείας, και από δίπλα τον πειστικό Ίθαν Χοκ. Αυτά για το ιστορικό. Το πρόβλημα με την ταινία εντελώς δομικό. Δηλαδή στην αρχή πρυτανεύει η ρηχή περιγραφή. Στη συνέχεια ο καλός και ο κακός μπάτσος σε μονομαχία μέχρι τελικής πτώσεως. Και στο φινάλε λαϊκή ανατροπή. Εκεί ο Γκάβιν Ο΄Κόνορ ανακαλύπτει τη διαλεκτική και σπρώχνει την ιστορία πέρα από κάθε αμερικανική προηγούμενη ταινία. Δηλαδή άπαντες να κουκουλώσουν τη βρώμα, να καλύψουν το έγκλημα και τη διαφθορά. Όμως υπάρχει και η γειτονιά. Ορμάνε οι κάτοικοι της περιοχής και τότε έρχονται τα ΜΑΤ να βάλουν τάξη και να θολώσουν τα νερά. Ιt΄s too late. Κουράστηκα να βλέπω τα ίδια και επί τα αυτά!
Με δυο λόγια: Επειδή τέσσερις αστυνομικοί της Ν. Υόρκης πέφτουν νεκροί, ο διοικητής του τμήματος (Γιον Βόιτ) αναθέτει στον γιο του (Έντουαρντ Νόρτον) την έρευνα για τη σύλληψη του δολοφόνου. Εκείνος πέφτει πάνω στα ίχνη ενός συναδέλφου του που είναι και γαμπρός του (Κόλιν Φάρελ). Τότε όλοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τού συνιστούν να σωπάσει για να μη σπιλωθεί το Σώμα, με αποτέλεσμα οι ανακριτές των Εσωτερικών Υποθέσεων να τον θεωρήσουν βασικό ύποπτο τόσο για συναλλαγή με το οργανωμένο έγκλημα όσο και για τους φόνους.
«Ζήτημα τιμής»
Αστυνομία και διαφθορά Ο καλός και ο κακός Άκρα του τάφου σιωπή
ΒΑΘΜΟΙ=5
(σοβαρό αλλά παλιό)
Πιάνο και φαντάσματα
«Ρiano solo». Δραματική αληθινή ιστορία με σκηνοθέτη τον Ρικάρντο Μιλάνι και πρωταγωνιστές Κιμ Ρόσι Στιούαρτ και Μικέλε Πλασίντο. Από την τραγωδία του κορυφαίου Ιταλού πιανίστα (πρώτα της κλασικής και ύστερα της τζαζ) Λούκα Φλόρες. Το στίγμα ενός αυτοκινητικού δυστυχήματος. Όταν ήταν μικρός, η μητέρα του, που τον είχε ήδη μυήσει στο πιάνο, σκοτώνεται εξαιτίας του επειδή τη στιγμή που έτρεχε τον κοιτούσε από το καθρεφτάκι του οδηγού. Όσο μεγαλώνει και στο πιάνο διαπρέπει τόσο στοιχειώνεται από τα φαντάσματα και τόσο στην άλλη μεριά
ΒΑΘΜΟΙ=5
(σαν καλή τηλεοπτική παραγωγή)του φεγγαριού περνάει. Μέχρι που αρχίζει να πιστεύει ότι αυτός είναι ο δολοφόνος του Τσετ Μπέκερ (θρυλική μορφή της λευκής τζαζ και της τρομπέτας). Άφθονη ευαισθησία και τρυφερότητα μέχρι δακρύων. Όμως δεν μπορείς να διαχειρίζεσαι μια καταραμένη ιστορία με τόσο γυαλισμένη καλλιγραφία. Κρίμα. Μεγάλη χαμένη ευκαιρία!
Μόνο multiplex
«Sex drive». Τρελή κωμωδία του Σον Άντερς με Τζος Ζάκερμαν, Αμάντα Κρου, Κλαρκ Ντουκ. Δύο αδέλφια. Ο πρώτος, 18χρονος παρθένος, χωρίς ίχνος κοριτσιού. Ο δεύτερος, 14χρονος με όλα τα θηλυκά του παραδείσου. Χαβαλές αμερικανικός, πολύ μακριά από «Superbad».
ΒΑΘΜΟΙ= ΜULΤΙΡLΕΧ«Saw V». Διαβάζω «Ένας νέος κύκλος αίματος ετοιμάζεται να ξεκινήσει». Παιδιά, αρχίστε το λουτρό αίματος χωρίς εμένα!
ΒΑΘΜΟΙ= DΟΝ΄Τ SΕΕ!
No comments:
Post a Comment