Εφιάλτης δίχως σκιές

Στην ταινία του Φ. Μερέιγες ο κόσμος βυθίζεται σε ένα λευκό σκοτάδι. Περί τυφλότητος **

Του Δημήτρη Μπούρα, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Πέμπτη, 16 Oκτωβρίου 2008

Σινεφίλ

Σκηνοθεσία: Φερνάντο Μερέιgες. Ερμηνεία: Τζουλιάν Μούθρ, Μαρκ Ράφαλο, Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ, Ντάνι Γκλόβερ, Αλίτσε Μπράγκα, Ντον ΜακΚέλαρ

Μια άγνωστη επιδημία, που μεταδίδεται σαν την πανούκλα, τυφλώνει τους ανθρώπους βυθίζοντάς τους σε ένα άσπρο... σκοτάδι. Την ώρα της κρίσης, ένα εκτυφλωτικό φως σβήνει τα πάντα από το οπτικό τους πεδίο και τους οδηγεί μακριά από τον παράδεισο των χρωμάτων και των σκιών. Οι τυφλοί, που ολοένα πληθαίνουν, είναι σαν τους αμαρτωλούς που ρίχνονται ο ένας μετά τον άλλον στο καθαρτήριο. Ο κόσμος μπροστά στα άχρηστα μάτια των ανθρώπων είναι σαν μια λευκή σελίδα που πρέπει να γραφεί από την αρχή. Γύρω από αυτόν τον πυρήνα πλέκεται το «Περί τυφλότητος» του νομπελίστα Ζοζέ Σαραμάγκου - ένα πυκνό μυθιστόρημα που κυλάει σαν αφήγημα επιστημονικής φαντασίας. Το βιβλίο (εκδόσεις Καστανιώτη) έγινε σενάριο από τον Καναδό Ντον ΜακΚέλαρ (ο σκηνοθέτης της «Τελευταίας νύχτας στον κόσμο») και στη συνέχεια σκηνοθετήθηκε από τον Βραζιλιάνο Φερνάντο Μερέιγες («Επίμονος Κηπουρός», «Η πόλη του Θεού»).

Η ταινία είναι ένας κύκλος που ανοίγει και κλείνει σε μια σύγχρονη μητρόπολη, απροσδιόριστη γεωγραφικά. Ενας άνθρωπος χάνει ξαφνικά το φως του. Τον ακολουθούν ένας δεύτερος και ένας τρίτος... Σε λίγες μέρες οι τυφλοί κυκλοφορούν στους δρόμους σαν μολυσμένα ζόμπι προκαλώντας πανικό. Η επιστήμη είναι ανίκανη να δώσει λύση και η κυβέρνηση στοιβάζει τους μολυσμένους από την «λευκή πανούκλα» σε νοσοκομεία - στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η ζωή εκεί δεν διαφέρει και πολύ από τη ζωή όλων όσοι συμμετέχουν σε τηλεοπτικά ριάλιτι τύπου survival. Οι μόνοι που συνεχίζουν να βλέπουν είναι οι στρατιώτες που φρουρούν αυτό το οργουελικό σκηνικό και μια γυναίκα - μεσσίας που θα οδηγήσει μια ομάδα τυφλών στην έξοδο από αυτή τη δυστοπία.

Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας κυλάει αδιάφορα στους κλειστούς χώρους ενός νοσοκομείου όπου ο Μερέιγες επιχειρεί να αρθρώσει μια αλληγορία παρατηρώντας την ανθρώπινη συμπεριφορά σε συνθήκες απόλυτης κυριαρχίας του ενστίκτου. Η ρήση που θέλει τον μονόφθαλμο να υπερισχύει του τυφλού αντιστρέφεται στη διάρκεια αυτού του εφιάλτη. Βασιλιάς στο βασίλειο των τυφλών δεν είναι η γυναίκα του βλέπει (η Τζούλιαν Μουρ ενσαρκώνει τη σύζυγο ενός οφθαλμίατρου, που παριστάνει την τυφλή για μην τη χωρίσουν από τον άντρα της), αλλά ένας νεαρός με αγγελικό πρόσωπο (Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ) και χωρίς ηθικές αναστολές.

Με λίγα λόγια, από την υπαρξιακή «Πανούκλα» του Καμύ περνάμε στον «Αρχοντα των μυγών» του Γκόλντινγκ, καθώς ρίχνονται στον αέρα σαν πυροτεχνήματα ερωτήματα του τύπου, είναι στη φύση του ανθρώπου η αλληλεγγύη; Στο Γκόλντινγκ οι πρωταγωνιστές είναι παιδιά, εδώ οι τυφλοί, που θεωρούνται, κατά τεκμήριο, ακίνδυνοι. Ολα αυτά, όμως, αφορούν κυρίως τις προθέσεις μιας ταινίας χωρίς κέντρο βάρους και κλιμάκωση.