Κι αυτά...
Ο τίτλος θα μπορούσε να είναι «Πώς να μιλάς για ταινίες που δεν έχεις δει». Τον τελευταίο καιρό, οι Λιβανέζοι κάνουν ακριβώς αυτό, επιβεβαιώνοντας πως σε ορισμένες περιπτώσεις η δραστικότητα ενός έργου τέχνης -ενδεχομένως και η ανάγνωσή του- αρχίζει πριν καν έρθουμε σε επαφή μαζί του. Στη Βηρυτό ελάχιστοι έχουν στην πραγματικότητα καταφέρει να δουν μέχρι στιγμής το «Βαλς με τον Μπασίρ» του Αρι Φόλμαν, αλλά η συζήτηση των ημερών περιστρέφεται γύρω από τον τρόπο με τον οποίο ο σκηνοθέτης διαπραγματεύεται τον ρόλο που έπαιξαν οι Ισραηλινοί στρατιώτες τον Σεπτέμβριο του 1982 στο μακελειό της Σάμπρα και της Σατίλα -ήταν κι ο ίδιος ένας από εκείνους τους νεαρούς στρατιώτες. Επί τρεις ημέρες και δύο νύχτες Λιβανέζοι φαλαγγίτες βασάνιζαν, βίαζαν και δολοφονούσαν άνδρες και γυναίκες που ήταν παγιδευμένοι σαν τα ποντίκια στα δύο παλαιστινιακά στρατόπεδα προσφύγων -υπό τη σιωπηρή κάλυψη και ενθάρρυνση του Ισραήλ.
Η προσωπική ιστορία του Αρι Φόλμαν ακουμπάει πάνω σε ένα από τα πολλά οδυνηρά κεφάλαια της πρόσφατης ιστορίας του Λιβάνου. Κι όμως, αυτή η ελεγειακή, σπαρακτική ταινία είναι θύμα της λογοκρισίας που επιβάλλεται σε οτιδήποτε προέρχεται από το Ισραήλ. Και λοιπόν; Στη μοναδική προβολή, που διοργάνωσαν στα γραφεία μιας εταιρείας παραγωγής η Γερμανίδα σκηνοθέτρια Μόνικα Μπόργκμαν και ο Λιβανέζος σύζυγός της Λόκμαν Σλιμ, ήταν καλεσμένοι σαράντα κι έφτασαν περισσότεροι από ογδόντα άνθρωποι. Τι νόημα έχει η απαγόρευση της ταινίας, αφού αν κάποιος θέλει να ξέρει την άποψη των Ισραηλινών μπορεί να διαβάζει την ηλεκτρονική, αγγλόφωνη έκδοση της «Χααρέτζ», να ακούει τις δηλώσεις των Ισραηλινών πολιτικών στο Αλ-Τζαζίρα και -σίγουρα- να κατεβάζει από το διαδίκτυο ισραηλινές ταινίες; Προφανώς αυτά έχει σκεφτεί κι ο υπουργός Πληροφοριών του Λιβάνου Ταρέκ Μιτρί, που χαρακτήρισε ανόητη την απαγόρευση της επίσημης διανομής της ταινίας.
Φαίνεται, όμως, πως εκείνο που αποτελεί ταμπού για τη λιβανέζικη κοινωνία είναι πολύ λιγότερο η ισραηλινή καταγωγή της ταινίας και πολύ περισσότερο το θέμα της. Ποτέ δεν απαγγέλθηκαν κατηγορίες εναντίον των ενόχων της σφαγής των Παλαιστινίων προσφύγων. Το 1991 η κυβέρνηση του Λιβάνου ψήφισε έναν νόμο που έδινε αμνηστία για όλα τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στη διάρκεια των δεκαέξι ετών που διήρκεσε ο εμφύλιος πόλεμος. Και κάτι που δεν μας εκπλήσσει -στα σχολικά βιβλία δεν γίνεται καμία απολύτως αναφορά στον εμφύλιο. Ευτυχώς που οι Λιβανέζοι έφηβοι, όπως και οι συνομήλικοί τους σε ολόκληρο τον κόσμο, μπορούν να κατεβάζουν ταινίες από το Ιντερνετ. Μέχρι να έρθει η βραδιά απονομής των βραβείων Οσκαρ, ένα από τα οποία διεκδικεί το «Βαλς με τον Μπασίρ», οι περισσότεροι θα έχουν δει την ταινία.
Η προσωπική ιστορία του Αρι Φόλμαν ακουμπάει πάνω σε ένα από τα πολλά οδυνηρά κεφάλαια της πρόσφατης ιστορίας του Λιβάνου. Κι όμως, αυτή η ελεγειακή, σπαρακτική ταινία είναι θύμα της λογοκρισίας που επιβάλλεται σε οτιδήποτε προέρχεται από το Ισραήλ. Και λοιπόν; Στη μοναδική προβολή, που διοργάνωσαν στα γραφεία μιας εταιρείας παραγωγής η Γερμανίδα σκηνοθέτρια Μόνικα Μπόργκμαν και ο Λιβανέζος σύζυγός της Λόκμαν Σλιμ, ήταν καλεσμένοι σαράντα κι έφτασαν περισσότεροι από ογδόντα άνθρωποι. Τι νόημα έχει η απαγόρευση της ταινίας, αφού αν κάποιος θέλει να ξέρει την άποψη των Ισραηλινών μπορεί να διαβάζει την ηλεκτρονική, αγγλόφωνη έκδοση της «Χααρέτζ», να ακούει τις δηλώσεις των Ισραηλινών πολιτικών στο Αλ-Τζαζίρα και -σίγουρα- να κατεβάζει από το διαδίκτυο ισραηλινές ταινίες; Προφανώς αυτά έχει σκεφτεί κι ο υπουργός Πληροφοριών του Λιβάνου Ταρέκ Μιτρί, που χαρακτήρισε ανόητη την απαγόρευση της επίσημης διανομής της ταινίας.
Φαίνεται, όμως, πως εκείνο που αποτελεί ταμπού για τη λιβανέζικη κοινωνία είναι πολύ λιγότερο η ισραηλινή καταγωγή της ταινίας και πολύ περισσότερο το θέμα της. Ποτέ δεν απαγγέλθηκαν κατηγορίες εναντίον των ενόχων της σφαγής των Παλαιστινίων προσφύγων. Το 1991 η κυβέρνηση του Λιβάνου ψήφισε έναν νόμο που έδινε αμνηστία για όλα τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στη διάρκεια των δεκαέξι ετών που διήρκεσε ο εμφύλιος πόλεμος. Και κάτι που δεν μας εκπλήσσει -στα σχολικά βιβλία δεν γίνεται καμία απολύτως αναφορά στον εμφύλιο. Ευτυχώς που οι Λιβανέζοι έφηβοι, όπως και οι συνομήλικοί τους σε ολόκληρο τον κόσμο, μπορούν να κατεβάζουν ταινίες από το Ιντερνετ. Μέχρι να έρθει η βραδιά απονομής των βραβείων Οσκαρ, ένα από τα οποία διεκδικεί το «Βαλς με τον Μπασίρ», οι περισσότεροι θα έχουν δει την ταινία.
- ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 03/02/2009
No comments:
Post a Comment